I foma la lista 'd tuti ij pont che esaminoma (sensa gnun-e pretèise d'esse complét) e për ognidun i indicoma se e che diferense a-i sio. I arcordoma che quaicòs che fòrse a dovrìa esse arportà coma régola 'd sintassi, a podrìa nopà trovésse fra le espression idiomàtiche. Sòn mersì a nòstra inesperiensa ant ël camp.
Ël përnòm verbal sogét
Na prima particolarità dël Piemontèis a ven da l'usagi dël përnòm përsonal verbal an fonsion ëd sogét, ògni vira che ant la frase a-i é un verb esplicit, gavà l'imperativ (e in meud impersonaj, as capiss). Son a veul dì che, cand a esist un sogét esplìcit ëd qualonque natura (nòm, përnòm ò locussion con fonsion sostantiva, etc.) la frase a l'ha doi "element sogét" che, natural, a deuvo arferisse a l'istéss "sogét real", che a fà ò a subiss l'assion. Sòn a l'é evident an manera esplìcita cand a-i son nen përnòm complement socià al sogét, coma ant le espression:
Mi i vado : (sogét esplìcit mi, përnòm verbal i) = (an Italian) io vado.
I vado : (sogét implìcit mi, përnòm verbal i) = (an Italian) vado.
Ël can a mangia e peui a bogia la coa : (ant la prima proposission Ël can a l'é sogét esplìcit e a a l'é përnòm verbal. Ant la sconda proposission a-i é mach a coma përnòm verbal sogét) = (an italian) il cane mangia e poi scodinzola.
As osserva costa ecession possìbil ma nen necessaria: Se na frase prinsipal a l'é seguìa da proposission corelà, unìe da la congiunsion e opura da virgola e fàite mach dal verb, e le assion esprimùe a son socià 'dcò an manera lògica, coma se a fusso dëscrite da na spécie 'd verb unich che a esprim n'assion multipla, antlora 'l përnòm verbal a peul esse nen butà ant ij verb sucessiv. I foma n'esempi:
Ël can a mangia e bèiv (ma 'dcò: ël can a mangia e a bèiv) = (an Italian) Il cane mangia e beve.
A dventa obligatòri 'l përnòm verbal se a-i é un complement, an particolar se a l'é socià a l'ëscond verb:
Ël can a mangia e a bèiv ël làit (andova ël làit a l'é complement ogét arferì a a bèiv) = (an Italian) Il cane mangia e beve il latte.
Se le doe (ò pì) assion a son nen an relassion fra lor, antlora 'l përnòm verbal sogét a torna obligatòri:
Un can a mangia, a cor, a deurm (andova le assion a son genériche, e nen corelà)= (an Italian) Un cane mangia, corre, dorme.
Ël përnòm përsonal interogativ sogét
N'àutra série 'd përnòm përsonaj che a esist nen an Italian a l'é cola dij përnòm përsonal interogativ. Costi as buto dòp ël verb a a-j s'unisso con un tratin. Cost ùltim, dle vire, a peul manché e verb e përnòm a formo na sola paròla (nen vàire giust, e për na tratassion pì completa, vardé la Gramàtica). Con ël përnòm përsonal interogativ, ël përnòm verbal a l'é pì nen necessari, dal moment che l'interogativ a fà l'istessa fonsion. Dle vire, macassìa, as peul trovésse. Esempi:
- Còs veus-to?
- Còs veul-ne?
- Còs l'han-lo vorsù
- Còs l'has-to fàit?
- Andom-ne?
- etc.
Ël predicà (verbal e nominal) e soe concordanse
A-i son nen diferense "lògiche" fra Italian, Fransèis e Piemontèis a cost propòsit, an particolar cand la proposission a l'é "elementar" (sensa complement). Ël predicà verbal a concòrda an përson-a e nùmer con ël sogét, ël predicà nominal, and as àplica, a concòrda 'dcò an géner (la concordansa an géner për ij sogét multipl con diferent géner a deuvra j'istesse régole italian-e e fransèise). A venta giusta noté che an Piemontèis a-i son nòm coletiv che a peulo esse considerà pluraj contut che a l'abio na forma singolar, coma pr'esempi "gent" che a peul rese 'l verb al plural. Lòn che i l'oma vist a val ëdcò për ël partissipi passà dij temp compòst dël predicà verbal, cand ël verb a l'é intransitiv e a deuvra l'ausiliar "esse". Pr'esempi:
Mi i vado, chièl a l' é andàit, chila a l'é andàita., mentre anvece chièl a l'ha beivù, chila a l'ha beivù.
A venta fé n'osservassion a propòsit dël predicà nominal e dël predicà verbal passiv (che a sotantend un complement d'agent, esplicit ò nò).
An Piemontèis, sovens, ël partissipi passà a l'é nen ëdcò agetiv: pr'esempi an Italian la paròla "stretto" al'é partissipi passà e agetiv, mentre an Piemontèis "strenzù" a l'é 'l partissipi passà e "stèit" a l'é l'agetiv.
La frase italian-a "L'anello è stretto" a peul indiché lë stat dl'anél (sogét, còpula, predicà nominal), opura n'assion subìa da l'anél, con agent sotintèis (sogét, predicà verbal passiv). An Italian as para costa incertëssa, cand a l'é necessari, dovrand, coma còpula, 'l verb "venire" anvece 'd "essere", e donca "L'anello viene stretto". An Piemontèis sòn a l'é nen necessari e a l'é gnanca adat. An efét:
L'anél a l'é strèit (ëd sicur sogét, còpula, predicà nomin.) as arferiss a në stat dl'anél.
L'anél a l'é strenzù (ëd sicur sogét, predica verbal passiv) as arferiss a n'assion subìa da l'anél.
Na frase coma L'anél a ven strèit a son-a mal, ma a indicrìa che l'anél a "dventa" strèit (ancora predicà nominal, contut che 'n pòch particolar).
Na frase coma L'anél a ven strenzù a ìndica 'ncora n'assion subìa da l'anél, ma a-i é ridondansa d'anformassion e n'usagi nen sò dël verb "ven-e".
I arcordoma che an Piemontèis as deuvra n'ùnica forma 'd passà che a comprend : passà davzin, passà lontan e trapassà lontan. Passà e trapassà lontan, com i l'oma già dit, a-i son ma sò usagi a l'é mach an cas particolar (magara an poesìa) da a-peu-pré dosent ani (a serv, macassìa a conòsslo ant jë scrit fin-a a tut ël '700).
Na particolarità:
La forma italian-a enfàtica: "sono io che .... ! an Piemontèis a peul esse traduvùa an doe forme echivalente: "I son mi che .....!" opura "A l'é mi che ....!" an manera davzin-a al fransèis "c'est moi que ... !". Sòn a val ëdcò për j'àutre përson-e: a l'é ti che ...!, a l'é chiel ...!, a l'é noi che ...!, ... e via fòrt. Sta sconda forma a l'é la pì dovrà an Piemontèis.
Atribut e Aposission
Ëdcò an cost cas a-i son nen gròsse diferense rispét a Italian e Fransèis. Coma régola, l'agetiv qualificativ a ven dòp ël nòm che a qualìfica, gavà quàich agetiv che a l'é 'd sòlit dovrà prima dël nòm. Costi a son "aut, bon, brav, cativ, gram, pòver, sant". Coma as dis ëdcò an gramàtica, quaidun ëd costi agetiv a peulo modifichésse second l'inissial dla paròla ch'a ven dòp.
A val la pen-a fërmésse un pòch sla paròla "pòver", che a peul esse sostantiv ò agetiv, con un comportament diferent.
Coma sostantiv mascolin a l'é invariant al plural: "Un pòver a l'ha nen vaire da stërmé, - Ij pòver a l'han pòch da rije" . Coma sostantiv feminin a l'é "pòvra, pòvre" ma a l'é motobin pòch dovrà, e as preferiss socéje un mòm e dovrélo coma agetiv (pr'esempi "pòvra dòna").
Coma agetiv, se a ìndica na përson-a ch'a l'ha da bzogn as deuvra 'd sòlit dòp ël sostantiv, nopà se a l'é dit ans sens ëd comiserassion e magara an sens da pijé 'n gir, antlora a l'é sempe prima dël sostantiv. Ël mascolin singolar a l'ha tre forme: "pòver, pòvr, pòr," mentre 'l plural a l'é: "pòvri". Al feminin a fà "pòvra, pòvre" an ordin për singolar e plural.
La forma mascolin-a "pòver" a l'é cola che as deuvra cand a ven dòp ël nòm. La forma mascolin-a "pòvr" a l'é cola che as deuvra cand a ven prima ël nòm, e cost a comensa con vocal. La forma mascolin-a "pòr" a l'é cola che as deuvra cand a ven prima ël nòm, e cost a comensa con consonant. (N'òm pòver, un pòvr òm, un pòr diao).
Com an Italian, a esisto agetiv che a cambio significà se a son butà prima ò dòp dël sostantiv: "n'òm grand, un grand òm".
D'àutre particolarità a son notà an gramàtica opura fra le espression idiomàtiche piemontèise. Se a son arferìe a spessifiche paròle, a son notà ant ël dissionari.
Cand l'aposission a l'é un titol coma Monsù, Sgnor, Dotor, Magister, Baron, e via fòrt, a-i é quàich particolarità ant l'usagi piemontèis.
An Italian "Signore" as deuvra tant për indiché "Monsù" coma për "Sgnor" opura "Sor", opura 'dcò "Signor, Nosgnor", che an Piemontèis a son apelativ riservà a Dé. I arcordoma che an Piemontèis "Monsù" as arferiss a la përson-a (ch'a sìa ò nò në sgnor) mentre "Sgnor" e "Sor" as arferiss a sgnorìa, e a peul esse un titol ëd rispét.
An Italian "Signora" as deuvra tant për indiché "Madama" ò "Madamin" coma për "Sgnora" opura "Sora". Ëdcò sì "Madama" e "Madamin" as arferisso a la përson-a (ch'a sìa ò nò na sgnora) mentre "Sgnora" e "Sora" as arferisso a sgnorìa, e a peulo esse un titol ëd rispét.
L'italian "Signorina" an Piemontèis as traduv con Tòta, Totìn-a, Matòta
Vardoma sì sota méj l'usagi piemontèis ëd coste paròle e dij tìtoj académich e nobiliar.
- I arciamoma sùbit la diferensa fra Madama e Madamin, che an Italian a son tute doe "Signora". Fin-a a quàich desen-a d'ani fà, la fomna a pijava 'l cognòm dël marì. Se donca 'l marì as ës-ciamava Pautass, la fomna a dventava Pautass ëdcò chila. Ma 'dcò la madàna, mare dël marì, as ës-ciamava Pautass. La madòna, padron-a 'd cà ò comsëssìa pì àuta an gré, a dventava Madama Pautass, mentre la nòra a pijava 'l pì modest, ma pì giovo, apelativ ëd Madamin Pautass. Na fomna nen marià a l'é Tòta opura "Matòta" a qualonque età. L'apelativ Totin-a a l'é për fijëtte giovo, ma pì nen masnà.
- "Sor" e "Sora" as deuvro mach socià a tìtoj e nen a nòm: Sor dotor, Sor magister, Sor cont, Sor cavajer, Sora Baron-a, Sora profesorëssa. Ant ël discors diret (vocativ) a son sensa l'artìcol, mentre ant ël discors indirét a l'han l'artìcol : "Sor magister, peul-ne seurte? - Cerea, sor cavajer! - La sora baron-a a veul vëddve.. A propòsit ëd costa frase e 'd cole ch'a jë smijo, la costrussion piemontèisa pì giusta a l'é cola 'd buté l'artìcol fra l'apelativ e 'l titol, vis-a-dì : Sora la baron-a a veul vëddve (i na parleroma torna).
- "Sgnor" e "Sgnora" as deuvro pì che tut, coma agetiv ò coma nòm, ant ël sens ëd signorìa e nen com apelativ ant ël discors diret, gavà che ant le locussion : Sì sgnor, No sgnor, Si sgnora, No sgnora.. As treuvo an proposission coma Madama Pautass a l'é propi na sgnora. opura Sgnora la Contëssa sta matin a l'é dësvijasse 'd brut.
- "Monsù" e "Madama, Madamin", sensa l'artìcol, a son dovrà con ij nòm. Monsù Pautass, Madama Pautass. Se a ven-o dovrà socià a tìtoj, antlora la costrussion a smija a cola dovrà an Fransèis: "Monsù l'avocat, dotor Pautass", "Madamin la dotorëssa", e as buta nen l'artìcol dnans a "monsù, madama, madamin"
An Piemontèis, a j'amis, somà e ai parent as dà dë: "ti". A j'àutri as dà dël "chièl". A le përson-e 'd rispét e a chi a l'é motobin pì ansian as dà dël "voi" ("voi" e nen "voiàutri", che a l'é mach n'efetiv plural).
Partìcole d'union fra përnòm verbal e përnòm complement
Com i l'oma già vist, se a esisto përnòm përsonaj complement socià ai përnòm verbaj sogét, costi a peulo fond-se dand orìgin a na sola partìcola përnominal, che ant ògni meud a conten ël përnòm verbal. Pr'esempi:
Chièl am dis (am a conten ël përn. verb. sog. a (chièl) e ël përn. compl. ëm (mi, a mi)).
Gavand ël sogét esplìcit la frase a dventa:
Am dis andoval 'l përn. verb. sog. a a l'é macassìa present.
Lë scrive chièl a ëm dis, chiel a më dis, chièl a'm dis a sarì franch ësbalià. Na lista completa 'd coste partìcole a-i é an Gramàtica.
Complement ogét e 'd terminassion (acusativ e dativ)
Mentre ant le proposission afermative sempie(sensa ausiliar) a-i son nen diferense "lògiche" ant la costrussion dla frase che a conten costi complement, cand ël temp dël verb a l'é compòst a-i é na diferensa nen mach con l'Italian, ma 'dcò con àutre lenghe neolatin-e. Costa diferensa a l'é la posission dla partìcola complement. Arportoma quàich esempi paragonà con ij corispondent italian.
Se i pijoma la frase 'd prima chièl am dis = lui mi dice e i la portoma al passà: chièl a l'ha dime = lui mi ha detto. se a costa i giontoma un complement ogét, al present i l'oma chièl am lo dis = lui me lo dice, mentre al passà i l'oma: chièl a l'ha dimlo = lui me lo ha detto.
As nòta donca che ij përnòm përsonaj complement, ant ij temp compòst, a passo an coa al partissipi passà e as unisso a cost, lassand ël përnòm verbal sempi anans al verb. Ël grup përnominal an coa al verb a peul esse acusativ (a l'ha dilo), dativ (a l'ha dime) opura acusativ e dativ (a l'ha dimlo), com a càpita 'dcò an Italian, ma ant n'àutra posission.
N'àutra nòta: ël grup përnominal an coa al verb (che an cost cas a l'é un partissipi passà), a peul modifiché la final dël verb midem (ant l'esempi dit a dventa di---. An pràtica as modìfico coi partissipi passà iregolar che a finisso nen për "...à, ...ù, ...ì".
Ho detto, lo ho detto, gli ho detto, glelo ho detto an Piemontèis a dvento, anr l'órdin: I l'hai dit, i l'hai dilo, i l'hai dije, i l'hai dijlo.
Forma negativa con complement
I notoma le proposission sì sota coma esempi:
- Non lo vuoi = It lo veule nen
- Non lo hai voluto = it l'has nen vorsùlo
- Non glielo diamo = I-j lo doma nen
- Non te lo ho dato = I l'hai nen datlo
Forma interogativa e interogativ-negativa con complement
Natural che i parloma dla forma interogativa piemontèisa, dal moment che l'àutra forma a l'ha nen particolarità da noté.
Ëdcò sì i partoma da na série d'esempi:
- Lo vuoi? = lo veus-to? *
- Non lo vuoi? = lo veus-to nen? *
- Lo hai voluto? = l'has-to vorsùlo?
- Non lo hai voluto? = l'has-to nen vorsùlo?
- Glielo diamo? = I-j lo dom-ne? = I-j lo doma? *
- Non glielo diamo? = I-j lo dom-ne nen? = I-j lo doma nen? = Dom-nejlo nen? *
- Glielo abbiamo dato? = I l'om-ne dàjlo?
- Non glielo abbiamo dato? = I l'om-ne pà dàjlo?
Quàich nòta e particolarità
I l'oma già vist an Gramàtica an manera sistemàtica le particolarità, e i l'oma fàit nòstre nòte. Sì i sotlignoma mach quàich pont significativ an particolar.
Fra ij përnòm përsonaj complement a-i son le partìcole riflessive, che a peulo 'dcò formé na partìcola ùnica con ël përnòm verbal. Pr'esempi : Mi (i ëm) bogio = Mi im ciamo. Quàich atension a serv për la sconda përson-a singolar (italian: tu ti chiedi). Tut sùbit la tradussion an Piemontèis a podrìa smijé : Ti it ciame, ma sòn a veul dì, an Italian : tu chiedi. La forma riflessiva a l'é Ti it ët ciame = ti it 't ciame con na pronunsia pen-a un pòch diferenta. La situassion a càmbia ant ij temp riflessiv compòst, e gnun problema a-i é ant la frase : Ti it ses ciamàte.
I notoma che ij verb "esse" e "avèj" a l'han an soa coniugassion, dle consonant eufòniche, che a cambio con particolar combinassion con partìcole përnominaj. An quàich cas a ven-o butà d'àutre partìcole eufòniche, e an quàich cas a l'é ciamà l'usagi dël tratin. Për tut sòn i armandoma a le session dla Gramàtica, capìtoj relatv ai Përnòm përsonaj e verb ausiliar.
N'ùltima nòta an sla concordansa dël partissipi passà ant ij temp compòst: An Italian sa dis, pr'esempi, Pietro la ha spaventata për dì che Pietro ha spaventato lei. Le doe proposission a son tute doe giuste, ma ant la prima l'partissipi passà dël verb (tempo compòst) a pija 'l géner dël complement ogét "la". Ant la sconda a resta invariant rispét al géner, dal moment che se a spaventé a fussa stàita bele che Maria, 'ncora i l'avrìo avù: Maria ha spaventato lei. Se donca l' complement ogét a ven "prima" dël verb, cost a "vëdd" ël sogét coma përson-a e nùmer, ma a "vëdd" ël complement ogét coma géner dël partissipi passà.
An Piemontèis, ant ij temp compòst, ël complement a passa dòp ël partissipi passà a a-j s'ùniss: "Pero a l'ha sburdìla. Ël partissipi passà a resta invariant e 'l përnòm complement a-j ven dapréss. An Piemontèis, donca, mersì a la diferenta costrussion, a-i é nen costa varassion ëd concordansa.
Ël përnòm relativ "che" coma complement
An Piemontèis ël përnòm relativ "che" a l'é dovrà al nominativ, genitiv, dativ, acusativ e ablativ, singolar e plural, ëd preferensa sensa preposission. Cand a l'é possìbil, però, a-i son complement che a deuvro 'l përnòm invariant "dont" (sicur al genitiv, dle vire an quàich complement ëd leu) che a ciama nen preposission. Sto usagi, moptobin scorèivol an Piemontèis, a peul soné dròlo a chi a l'ha an ment la sintassi italian-a. An efét a esisto, coma paròle piemontèise, ij përnòm "qual, quala, quai, quale" con n'usagi che a smija a col italian, ma con costi la proposission an Piemontèis a dventa nen natural e nen seulia.
An cost usagi piemontèis ëd "che", dle vire, për nen avèj confusion, as gionta quàich përnòm përsonal ò adverb coma ridondansa dë spiegassion. Sovens la proposission a ven organisà an manera 'd nen dovèj dovré ij përnòm relativ (sòn a ven natural an Piemontèis). I foma ij sòlit esempi che a ilustro lòn ch'i l'oma dit:
- La persona di cui ti ho parlato ---> La person-a dont i l'hai dite
- Il luogo da cui siamo venuti ---> Il luogo da dove siamo venuti ---> Ël leu da andova i soma vnù ---> Ël leu dont i soma vnù
- Il bambino a cui abbiamo dato le caramelle ---> La masnà che i l'oma daje le caramele
- Un paese in cui non sono mai stato ---> Un pais che i son mai staje ---> Un pais andova i son mai stait
- Questo è un ciarpame di cui non puoi fare nulla ---> Sòn a l'é na ciarafa che it peule nen fene gnente
- Purtroppo questa è una cosa a cui non puoi fare nulla ---> Belavans sòn a l'é na còsa che it peule nen feje gnente
- Questa è una idea che vale la pena combattere ---> Costa a l'é n'idèja che a val la pen-a ëd combatla
- Questa è una idea per cui vale la pena combattere ---> Costa a l'é n'idèja che për chila a val la pen-a ëd combate
- etc.
I notoma sùbit che a-i son verb che an Italian a l'han significà intransitiv e che an Piemontèis a esprimo l'istéss concét an forma transitiva. An costi cas lòn che an Italian a l'é un complement indirét, an Piemontèis a dventa complement ogét. A esisto peui verb, com a-i na son ëdcò an Italian, che a peulo avèj significà transitiv opura intransitiv, e an cost cas le doe forme a esprimo concét diferent.
- Verb neuse (ital.: nuocere) an Piemontèis a l'é transitiv: ital.: gli ha nuociuto = a l'ha nosulo e nen a l'ha nosuje
- Verb rusé transitiv = ital.: sgridare. - A l'ha rusalo
- Verb rusé intransitiv = lital.: litigare. A l'han rusà për gnente
An Italian "litigare" a ven dovrà 'dcò an forma transitiva riflessiva coma "litigarsi qualcosa" mentre an Piemontèis as rusa sempe "për" quaicòs.
An Piemontèis as deuvra sovens la preposission "dë, ëd" con col che ant la "lògica" dla sintassi italian-a a sarìa un complement ogét, mentre che an Piemontèis a l'é un partitiv, ò a ven dovrà coma partitiv. An propòsit vardé sì sota.
Partitiv
An Piemontèis as deuvra 'l partitiv an na manera che a-j ësmija pitòst a cola Fransèisa. Sì sota i arportoma la proposission italian-a, piemontèisa e la tradussion literal an Italian:
- Avere informazioni = avèj d'informassion (avere d'informazioni).
- Chiedere informazioni = ciamé d'informassion (chiedere d'informazioni).
- Ho visto altri posti = I l'hai vëddù d'àutri leu (ho visto d'altri posti).
- Suonare l'organo = soné dl'òrgo (suonare dell'organo) ma an cost cas, ëdcò soné l'òrgo.
An particolar ël partitiv a l'é sempe dovrà ant le espression che an Italian a son costruìe con: molto/a + [entità al singolar], opura molti/e + [entità al plural] e che an Piemontèis a ven-o traduvùe con (motobin (che sì a l'é adverb) + ëd / dë + [entità singolar ò plural]. I notoma che costa a l'é la stessa costrussion che a-i é an Fransèis, coma beaucoup de ...... . Quàich esempi con Italian, Piemontèis, Fransèis:
Molto pane = motobin ëd pan = beaucoup de pain Molte mele = motobin ëd pom = beaucoup de pommes
Complement ëd leu
A son da noté dontrè particolarità. La prima as arferiss nen na forma particolar, ma doe sità particolar: Ast e Alba. Ij complement ëd leu, arferì a costi doi pòst, a deuvro la congiunsion "an" tant për ël complement dë stat an leu coma për ël complement ëd moviment a leu, mentre ël complement ëd moviment da leu a gointa, macassìa, la congiunsion "an"
- I son an Alba
- I vado an Ast
- I ven-o da 'n Ast
da 'd sà , da 'd là = ital.: di qua, di là e che an ital. a sarìo, an manera literal: da di qua , da di là.
I podoma consideré coma un partitiv ant un complement ëd moviment da leu, l'espression:
A riva da d'àutri pòst e d'àutre proposission dë sto tipo, andova 'l complement ëd leu a l'é plural e andeterminà.
Complement ëd matéria
I notoma mach che an Piemontèis cost complement a l'é mai formà da agetiv coma, nopà, dle vire a càpita an Italian. Arportoma j'agetiv Italian e la tradussion Piemontèisa.
- ligneo = ëd bòsch
- ferreo = ëd fer
- marmoreo = ëd marmo
- bronzeo = ëd bronz
- terreo = ëd tèra
- acqueo = d'aqua
- aereo = d'ària
*) - e via fòrt.
Costrussion particolar
As nòto le costrussion arportà sì sota:
A l'ha gnun amis an càusa a sò spatuss che an Italian a son-a non ha nessun amico a causa della sua boria ma che literalment, an Italian, a sarìa: ha nessun amico in causa a sua boria
L'espression italian-a "a causa di ...." (complement ëd càusa), gavà d'italianis, che a son ëdcò dovrà, a ven rendùa con "an càusa a ...".
I son ancamin che i lo faso che an Italian a son-a lo stò facendo ma che da na mira literal, an Italian, a sarìa: sono in cammino che lo faccio
Ma costa espression a peul esse rendùa da n'espression motobin particolar (e nen vàire dovrà), che a deuvra l' verb "ten-e" coniugà, seguì dal partissipi passà dël verb che a esprim l'assion. An cost cas: "I lo ten-o fàit", che da na mira literal, an Italian, a sarìa: lo tengo fatto
A parla su chièl coma se a fussa un gadan che an Italian a son-a parla di lui come se fosse un fesso ma che da na mira literal, an Italian, a sarìa: parla sui lui come se fosse un fesso. Complement d'argoment resù da "su"
A fussa mach ëd chièl i sarìo mal ciapà che an Italian a son-a fosse solo per lui, saremmo mal messi ma che da na mira literal, an Italian, a sarìa: fosse solo di lui saremmo mal presi. E via fòrt
Coste espression, al dì d'ancheuj, a son nen vàire dovrà (gavà la scona, che a l'é dovrà an esclusiva e a-i na son nen d'àutre che a sio "normaj"). Sòn a l'é përchè a son dovrasse vàire costrussion italian-e piemontèisisà. A fan macassìa part dla lenga piemontèisa la pì vera.
