tersa part

ël Piemontèis

për capisse méj

cite nòte 'd Gramàtica

Sostantiv, agetiv, përnòm Part comun-a

An Piemontèis sostantiv e agetiv a son tuti doi ciamà "nòm" e për la precision, ant l'órdin: "nòm sostantiv" e "nòm agetiv". Sostantiv, agetiv e përnòm a l'han an comun, con pòche ecession, le régole 'd formassion dël feminin e le régole 'd formassion dël plural. Për la vrità, 'l përnòm a l'ha un pòch pì 'd variabilità e donca, se a vnirà a taj, as tornrà sl'argoment ant ij relativ capìtoj. An costa part comun-a a ven-o dàit j'ansema dle régole 'd passagi da mascolin a feminin e da singolar a plural, mentre ant le part ch'a ven-o, che a son specìfiche për le diverse part dël discors, i vardroma j'àutri aspét. Ëdcò për ël Piemontèis, ël procéss ëd dervassion dal latin a l'ha portà a l'eliminassion dël géner nèutr, e donca a son restà, coma për Italian, Fransèis, etc. ij géner mascolin e feminin. Coma për j'àutre lenghe neolatin-e, ansema a sostantiv con géner fiss a-i son ij sostantiv con géner variàbil. Fra coj con géner fiss nen sempe 'l géner latin a l'é mantnùsse, mentre che ij sostantiv ëd géner nèutr a son stàit assegnà dle vire al géner mascolin e dle vire al géner feminin, an manera diferenta ant le diverse lenghe. An pì, com i l'oma vist, vàire paròle dël léssich piemontèis a son nen d'orìgin latin-a. L'arzultà 'd sòn, com i vëddroma méj dòp (part spessìfica), a l'é che vàire sostantiv piemontèis a l'han géner diferent dai corispondent sostantiv italian, che a indico l'istessa entità. Ij sostantiv con géner variàbil a seguo le régole che arportoma sì, për ël passagi dal mascolin singolar al feminin singolar. Peui, da mascolin e feminin singolar, a-i son le régole che a fan passé al corispondent plural. As pija donca coma base la forma dël mascolin singolar, dont a derivo j'àutre forme. Për j'agetiv ël géner a ven determinà da la concordansa con ël sostantiv che as arferisso. Son coma régola general, dal moment che a esisto cas d'agetiv dovrà an sens sostantiv, e donca con un sò géner. Për lòn ch'a rësguarda 'l nùmer, ëdcò an Piemontèis a esisto sostantiv mach singolar, sostantiv mach pluraj, sostantiv con forma singolar e significà plural e vice-versa. La magioransa la pì granda dij sostantiv, macassia, a peul esse singolar ò plural a seconda dël nume dle entità che a definiss. Ëdcò ël nùmer, për j'agetiv, a ven determinà da la concordansa con ël sostantiv che as arferiss. Quàich particolarità ant l'usagi dël nùmer dij sostantiv e agetiv a saran dàite anl le part spessìfiche e ant la part dedicà a la Sintassi. Na vira otnù ij doi géner, le régole 'd passagi da singolar a plural a përmëtto d'oten-e 'l plural dij doi géner. Coma lìnia general i suponoma che 'dcò ij përnòm a seguo coste régole generaj ëd derivassion. Costi a pijo 'l géner e 'l Nùmer dij sostantiv che a sostituisso. Com i l'oma già dit, macassia, i tornroma su costi aspét dij problema ant ij capìtoj retativ ai përnòm. Formassion dël feminin I vëddroma ant la part spessìfica che a l'é squasi mai possìbil, da la forma d'un sostantiv, stabilì-ne 'l géner. An costa part, gavà diferente indicassion, i suponoma sempe 'd parte dal mascolin singolar (m. s.), për rivé al feminin singolar (f. s.). Nòm che a finisso për consonant al m. s. La régola 'd base për sostantiv e agetiv che a finisso për consonant al m. s. a l'é che a gionto na "...a" al mascolin për oten-e 'l feminin. Costa régola a l'ha vàire d'ecession. I l'oma: lë sgnor ---> la sgnora ël pastor ---> la pastora ël novod ---> la novoda ël servent ---> la serventa ël gat ---> la gata generos ---> generosa fòl ---> fòla creus ---> creusa bél ---> bela etc. Com i l'oma dit, costa régola a presenta motobin d'ecession. La prima che i vardoma a l'é relativa a: Sostantiv che a indico un mesté e che a finisso për ...or al m. s. Costi sostantiv a formo 'l feminin cambiand la terminassion ...or an ...òira e donca i l'avroma: l'artajor ---> l'artajòira ël sartor ---> la sartòira ël tenzior ---> la tenziòira etc. Sòn a val ëdcò për coj mesté, për tradission mascolin, che macassia a amëtto un feminin, beleché a sia nen vàire comun. Donca: ël torgnor ---> la torgnòira ël murador ---> la muradòira etc. I notoma che sgnor e pastor a son anvece comprèis ant la lista dij feminin regolar, contut che a finisso për "...or". Ma fé lë sgnor sicura che a l'é nen un mesté, mentre 'l pastor a peul arferìsse al ministr dël cult (tant catòlich che protestant) con feminin pì figurà che d'àutr. Ma bele che as arferìssa al "bergé" (termo pì giust) a ven considerà pì na condission che an mesté, almanch a la manera 'd sente dël temp cand a l'é formasse la lenga piemontèisa. Se anvece as trata ëd: Sostantiv che a indico na profession "pì nòbil" e che a finisso për ...tor al m. s. Costi sostantiv a formo 'l feminin cambiand la terminassion ...tor an ...triss e donca i l'avroma: ël pitor ---> la pitriss lë scritor ---> la scritriss lë scultor ---> la scultriss l'ator ---> l'atriss etc. Ant la lista a l'é nen comprèis ël dotor, dal moment che cost a fà part dla lista dij: Sostantiv che a indico un tìtol académich ò nobiliar Costi sostantiv a formo un feminin iregolar, con quàich variassion dla radis, che a seurt an ...ëssa, simil a lòn che a suced an d'àutre lenghe. E donca i l'avroma: ël dotor ---> la dotorëssa ël professor ---> la professorëssa ël prensi ---> la prensipëssa (ireg.) ël duca ---> la duchëssa ël cont ---> la contëssa ël baron ---> la baronëssa etc. I notoma, tutun, che "baron" a l'ha 'dcò un feminin regolar an "baron-a" (vëddroma peui 'l cambi dl'ùltima consonant), e che "marchèis" a l'ha sempe 'l feminin regolar an "marchèisa". Ma a-i son ëdcò: Agetiv al gré comparativ che a finisso për ...or al m. s. Costi sì, cand a son dovrà an sens pròpi d'agetiv, antlora a cambio nen al feminin. Se anvece a son dovrà con significà 'd sostantiv, antlora a fan ël feminin regolar an giontand na "...a". Donca i l'avroma: ël pian superior ---> ag. masc. ël pivò inferior ---> ag. masc. la trav superior ---> ag. femin. la scòla inferior ---> ag. femin. ël superior dël convent ---> sost. masc. la superiora dël convent ---> sost. femin. a-j disìo " l'Inferiora "... ---> sost. femin. etc. N'àutra ecession a la régola dij nòm che a finisso për consonant a l'é cola dij: Sostantiv e agetiv che a finisso për ...eur al m. s. Costi sì, ed sòlit, a fan ël feminin an cambiand la terminassion "...eur" ant la terminassion "...eusa" ò, pì da ràir, ant la terminassion regolar "...eura". I l'avroma: ël farseur ---> la farseusa ël coefeur ---> la coefeusa ël monteur ---> la monteusa ël travajeur ---> la travajeusa ël reveur ---> la reveusa ...ma... ël blagheur ---> la balgheura etc. An costa categorìa a-i son ëdcò vàire sostantiv che a ìndico specialisassion ëd travaj d'usin-a. Për la literatura passà as trata 'd travaj pì che d'àutr mascolin, ma che a amëtto sens'àutr ël feminin. An cost cas a smija pì giust dovré la terminassion an "...eura" beleché quaidun as adata 'dcò a la terminassion"...eusa". Quàich esempi: freseur ---> freseura (freseusa) giusteur ---> giusteura saldeur ---> saldeura fondeur ---> fondeura etc. I pijoma l'ocasion për arcordé che ij sostantiv dë sto tipo che a finisso an "...eur" as atferisso sempe a la person-a che a fà 'l travaj e nen a la màchina ò l'utiss. Màchine e utiss a finisso an "...dor" opura "...tor" se a son mascolin e an "...dòira" opura "...triss" se a son feminin. Antlora i podoma dì che un saldeur a deuvra un saldador, e che na davaneusa a travaja a na davanòira. N'àutra ecession al feminin dle paròle che a finisso con consonat al m. s. a ven da: Agetiv che a finisso për ...al al m. s. Costi a cambio nen al feminin, ma mach j'agetiv, dal moment che ij sostantiv che a finisso con "...al" as compòrto second la régola e a gionto na "...a". Donca: l'ufissi postal ---> ag. masc. la cartolin-a postal ---> ag. femin. na trovà genial ---> ag. femin. un pitor genial ---> ag. masc. un caval ---> na cavala (sost.) ël botal ---> la botala (sost.) etc. Na régola che a sija a costa, ma che a l'é nenistessa as arferiss a: Agetiv che a finisso për ...il al m. s. An cost cas (con quàich ecession), ël compotrament a dipend da la posission dl'acsan tònich an sla paròla. Se cost a tomba sl'ùltima silaba (e donca an sl'ùltima "i") antlora 'l feminin a l'é regolar e a ven giontà na ...a al mascolin. Se anveve l'acsan a tomba prima, antlora 'l feminin a cambia nen rispét al mascolin. Donca i l'avroma: un tòch fàcil na còsa fàcil un vantagi possìbil na còsa possìbil ...ma... un fil sutil na muraja sutila në sgnor gentil na madama gentila etc. A-i son d'agetiv che a finisso an ...ar. al m. s. Vàire 'd costi, ma nen tuti, a resto invarià al feminin. Donca: ël sistema solar l'atività solar un fieul esemplar na fija esemplar etc. ma i l'oma 'dcò: sto sì a l'é car sta sì a l'é nen cara un tipo bizar na fija bizara etc. I podoma noté che j'agetiv an "...ar" che a resto anvarià a derivo da agetiv latin dla tersa declinassion, mentre coj che a seguo la régola a derivo da agetiv latin dla prima-sconda declinassion Continuand con le ecession a la régola dij nòm che a finisso për consonant, i consideroma adéss ij: Sostantiv e agetiv che a finisso për ...er nen acentà al m. s. Quasi tute cote paròle a formo 'l feminin cambiand la final "...er" ant la final "...ra". Ma a venta fé d'atension, dal moment che quaidun ë costi a fà 'l feminin regolar e a gionta mach na "...a". Donca: pìgher ---> pigra pòver ---> pòvra làder ---> làdra tënner ---> tënnra ...ma... lìber ---> lìbera mìser ---> mìsera etc. A-i é peui na particolarità che as arferiss a: Sostantiv e agetiv che a finisso con sìlaba sarà, dont la vocal a l'é ...e... con acent tònich al m. s. An costi cas ël feminin a gionta, second la règola na "...a" al mascolin, ma sovens as modìfica l'ultima sìlaba e la vocal "...e..." as trasforma ant la vocal "...ë...". se peui l'ùltima consonant a l'é sempia, costa, sovens, as randobia. Ma 'dcò sì a venta fé atension, përchè dle vire a-i son nen coste modìfiche. I doma quàich esempi: verd ---> vërda goregn ---> gorëgna spess ---> spëssa (la prima dobia a l'é un segn gràfich, la sconda a l'é efetiva) bijet ---> biëtta ... ma... spers ---> spersa antér ---> antera etc. Për la final an consonant a resta mach pì da vardé le modìfiche che a-i son për manten-e la Coerensa fonética fra mascolin e feminin. Pë ij nòm sostantiv e agetiv che a finisso con "...ch" opura "...gh" (son guturaj), la gionta dla "...a" final a pròvoca l'eliminassion dla "...h". Donca: rich ---> rica antregh ---> antrega etc. Pë ij nòm sostantiv e agetiv che a finisso con "...cc" opura "...gg" (son doss), al feminin as gava un-a dle dobie e as gionta "...ia". Donca: scavicc ---> scavicia baricc ---> baricia tëgg ---> tëggia etc. ant l'ùltim esempi la "...g..." a tomba nen përchè as trata 'd na dobia efetiva. Pë ij nòm sostantiv e agetiv che a finisso con "...n" con pronunsia faucal, për manten-e l'istéss son al feminin, giontand la "...a", l'ùltima "...n" as trasforma an "...n-" e donca: sclin ---> sclin-a padron ---> padron-a baron ---> baron-a etc. Nòm che a finisso për vocal al m. s. Vardoma adéss lòn che a càpita cand ij nòm (sostantiv e agetiv) a finisso për vocal al mascolin singolar. Sostantiv e agetiv che a finisso për ...a opura ...à al m. s. Ij nòm che al mascolin singolar a finisso për "...a", tant che la final a sia acentà ò pà, a cambio nen passand al feminin. Sòn a veul nen dì che a cambio nen géner, mach che a cambio nen forma (l'artìcol a dis ël géner). Pr'esempi: n'atleta lest ---> n'atleta lesta un badòla ---> na badòla ël molita ---> la molita ël corista ---> la corista ël pianista ---> la pianista n'artista furb ---> n'artista fruba etc. Tuti ij partissipi passà dla prima coniugassion (gavà quàich iregolar) a finisso për "...à" acentà e a resto anvarià al feminin: un paloch bin piantà ---> na ca bin piantà un tòch rusià ---> na nos rusià un fieul genà ---> na fija genà etc. Sostantiv e agetiv che a finisso për ...e nen acentà al m. s. Passand al feminin a cambio la "...e" ant un-a "...a". Donca: maire ---> maira botegàire ---> botegàira etc. Sostantiv e agetiv che a finisso për ...é con acsan aùss al m. s. Passand al feminin a cambio la "...é" ant la terminassion "...era". Donca: maslé ---> maslera bërgé ---> bërgera panaté ---> panatera etc. A-i son nen nòm con géner variàbil che a finisso al m. s. con "...è" con acsan grév. Sostantiv e agetiv che a finisso për ...i opura ...ì al m. s. Costi nòm, sostantiv e agetiv, a passo al feminin giontand na "...a" al mascolin. Fra costi a-i son ij partissipi passà dla tersa coniugassion. Donca i l'avroma: seuli ---> seulia scrussì ---> scrussìa dëgordì ---> dëgordìa meusi ---> meusia segretari ---> segretaria etc. Sostantiv e agetiv che a finisso për ...o al m. s. Passand al feminin a cambio la "...o" ant na "...a". Donca: dròlo ---> dròla bòrgno ---> bòrgna gnero ---> gnera etc. A-i son, macassìa, d'ecession che i vëddroma torna fra le particolarità. Disoma che l'nòm agetiv e sostantiv vido a fà, al feminin vidoa e donca a cambia nen la "...o", ma a gionta la "...a", e son përchè an cost cas a l'é 'l mascolin che a deriva dal feminin. Disoma 'dcò che 'l nòm agetiv e sostantiv giovo a resta invarià passand al feminin. A-i son nen nòm con géner variàbil che a finisso al m. s. con "...ò" opura "...ó"con quàich acsan. Sostantiv e agetiv che a finisso për ...u opura ...ù al m. s. Costi nòm, për passé al feminin, a gionto na "...a", ma a peulo 'dcò, an quàich cas, gionté na "...va". Fra costi nòm a-i son ij partissipi passà dla sconda coniugassion. I l'avroma: dru ---> drua grotolù ---> grorolùa (grotoluva) un lìber lesù ---> n'arvista lesùa etc. Particolarità Conforma a lòn che a càpita an d'àutre lenghe, 'dcò an Piemontèis a-i son cobie 'd nòm (mascolin - feminin) che ant ij doi géner a l'han radis bin diferenta. Nen sempe l'ansema 'd costi nòm a coincid ant le diferente lenghe (pr'esempi l'ansema piemontèis a l'ha quàich diferensa rispét a col italian). Quàich esempi: pare ---> mare fieul ---> fija barba ---> magna gënner --->nòra frél ---> sorela monsù ---> madama cé, grand, pare grand ---> mare granda, granda etc. Nòm che a resto invarià contut che soa terminassion a supon-a na variassion. I l'oma dësgià vist l'esempi tìpich: ël giovo, la giovo. Nòm mascolin ò feminin con significà diferent Un clàssich esempi 'd nòm dë sto tipo a l'é "seugn": i l'oma "la seugn" cand i voroma deurme, e peui magara i foma "un seugn". A-i son peui... Nòm con doe forme feminin-e Për costi i doma l'esempi sì sota: ël prior ---> la priora, opura la ël prior, la priora, la priòira l'amis ---> l'amìa, l'amisa ël nemis ---> la nemìa, la nemisa e via fòrt Nòm dle béstie. Le régole a smijo a cole italian-e. A-i son bestie che a l'han un nòm pëer ël mascolin e un nòm pëer ël feminin che a l'é derivà dal prim. Dle vire costi a seguo le régole, dle vire ij doi géner a l'han radis diferenta. Pr'esempi: ël can, la cagna ël lion, la lionëssa ël caval, la cavala ël moton, la fèja ël boch, la crava ël cunij, la cunija e via fòrt D'àutre bestie, anvece, a l'han un nòm an comun për mas-cc e fumela, e donca, cand a serv, as ëspessìfica se as trata 'd mas-cc ò 'd fumela. As dis antlora elefant mas-cc, elefant fumela opura sùmia mas-cc, sùmia fumela e 'dcò mas-cc dl'elefant, fumela dl'elefant e via fòrt. Nòm dle piante e dla fruta. Ëd sòlit an Italian a càpita che l'erbo da fruta a l'ha un nòm mascolin e la fruta a l'ha 'l nòm dl'erbo voltà al feminin. Sòn, an Piemontèis, a càpita nen. I vëddroma ant la part spessìfica dël sostantiv quaicòs ëd sòn, ma as trata nen d'un passagi da mascolin a feminin. I doma na tàula che a arzum le règola sì dzora. Terminassion dël mascolin Terminassion dël feminin Esempi Nòte për consonant a gionta na "...a" ël novod, la novoda Vardé sota tute le ecession nòm ëd mesté term. an "...or" a càmbia "...or" an "...òira" l'artajor, l'artajòira nen nòm coma pastor e dotor (vardé sota) comparativ coma agetiv. an "...or" a càmbia nen cap superior, capa superior sòn cand a l'é ageriv comparativ coma sostantiv. an "...or" a gionta na "...a" un superior, na superiora sòn cand a l'é sostantiv nòm ëd profession term. an "...tor" a càmbia "...tor" an "...triss" scritor, scritriss a-i é nen dotor che a l'é un tìtol académich nòm che a indico un tìtol académich ò nobiliar a dipend nen da com a finisso a gionta na "...ëssa" dotor, dotorëssa Ma duca a fà duchëssa e prensi a fà persipëssa terminass. an "...al" com agetiv a càmbia nen ufissi postal, cartolin-a postal - terminass. an "...al" coma sostantiv a gionta na "...a" caval, cavala - agetiv con term. an "...il" se l'ùltima "i" a l'é tònica a gionta na "...a" sutil, sutila - agetiv con term. an "...il" se l'ùltima "i" a l'é nen tònica a cambia nen n'afé difìcil, na lesson difìcil - agetiv con term. an "...ar" a cambia nen ël sistema solar, l'atività solar - sostantiv e agetiv con term. an "...eur" a càmbia "...eur" an "...eusa" travajeur, travajeusa dle vire a gionta mach "...a": blagheur ---> blagheura sostantiv e agetiv con term. an "...er" nen acentà a càmbia "...er" an "...ra" pòver, pòvra dle vire a gionta mach "...a": mìser ---> mìsera sostantiv e agetiv chea finisso an silaba sarà 'd na vocal "..e.." con acsan tònich a gionta na "...a" a cambia "..e.." ant "..ë.." verd, vërda se l'ùltima consonant a l'é sempia a la randobia biet a dventa biëtta Coerensa 'd pronunsia terminassion an "...ch" e "...gh" a perd la "...h" e a gionta "...a" rich, rica antrégh, antrega - Coerensa 'd pronunsia terminassion an "...cc" e "...gg" a perd un-a dle dobie e a gionta "...ia" baricc, baricia tëgg ---> tëggia tëgg ---> tëggia a fà ecession përchè la gg a l'é na dobia véra Coerensa 'd pronunsia terminassion an "...n" faucal a càmbia "...n" an "...n-" e a gionta na "...a" padron, padron-a tëgg ---> tëggia - për vocal termin. an "...a" opura "...à" a cambia nen un badòla, na badòla un pich piantà, na fior piantà a comprend ij partissipi passà dla 1^ coniug. për vocal termin. an "...e" nen acentà a càmbia "...e" an "...a" màire, màira - për vocal termin. an "...é" con acsan aùss a càmbia "...é" an "...era" maslé, maslera A-i son nen mòn variabij con final "...è" (acsan grév) për vocal termin. an "...i" opura "...ì" a gionta na "...a" seuli, seulia sburdì, sburdìa a comprend ij partissipi passà dla 3^ coniug. për vocal termin. an "...o" a càmbia "...o" an "...a" dròlo, dròla a-i son nen nòm variabij con term. an ...ò opura ...ó ma vido a fà vidoa. për vocal termin. an "...u" opura "...ù" a gionta na "...a" dru, drua dle vire a peul gionté "...va": grotolù ---> grotolùa, grotolùva a comprend ij partissipi passà dla 2^ coniug. Formassion dël plural Le régole 'd passagi dal singolar al plural a son pì sempie 'd cole për ël cambi 'd géner, ma 'dcò sì a-i son vàire ecession. An general i podoma dì che la part pì gròssa dij sostantiv e agetiv piemontèis a son invariant al plural. Sòn a càpita manch sovens për ij përnòm. Vardoma adess com as passa da la terminassion singolar a cola plural (cand a-i é). I dovroma un métod davzin a col dovrà sì dzora. Sostantiv e agetiv che a finisso për consonant. La régola a l'é che costi nòm a resto invarià al plural, e a conta nen se a son mascolin ò feminin. Pr'esempi: l'ajassin ---> j'ajassin un tòch ---> doi tòch la mansion ---> le mansion ël novod ---> ij novod la comission ---> le comission la saldatriss ---> le saldatriss ël lìber ---> ij lìber un cit ësvicc ---> doi cit ësvicc etc. La prima ecession a costa régola a l'é dàita da: Sostantiv e agetiv che a finisso për ...l al singolar costi a cambio, al plural, la "...l" ant na "...j", sensa che sòn a dipenda dal géner. Donca: ël faudal ---> ij faudaj ël botal ---> ij botaj la canal ---> le canaj la nassionall ---> le nassionaj un pecà venial ---> ij pecà veniaj ël fieul ---> ij fijeuj ël trabial ---> ij trabiaj etc. N'àutra ecession a l'é dàita da: Quàich agetiv e përnòm al mascolin A son agetiv e përnòm che a finisso con consonant, a son an pràtica mach ij pòchi che arportoma ò pòchi 'd pì che, mach al mascolin, a fan ël plural giontand na "...i". Donca: nòstr ---> nòstri vòstr ---> vòstri àutr ---> àutri pòch ---> pòchi tant ---> tanti tròp ---> tròpi etc. Ancora an costa categorìa a-i son tre tre paròle ann, pòver, divers, che a mérito un discors a part. La paròla "ann", andova la dobia final a dis mach la pronunsia palatal dla "...n", al plural a peul fé "ani" opura "agn" La paròla "pòver", cand a l'é sostantiv (mascolin), al plural a resta invarià. Se a l'é agetiv, anvece, a fà 'l plural iregolar "pòvri". Ël feminin a và second le régole che i vëddroma. Pr'esempi Ij pòver a son tanti, e a son pòvri diav. La paròla "divers", cand a veul dì "diferent", al mascolin plural a resta invarià. Se anvece a veul dì "vàire, motobin" antlora a fà, al plural "diversi". Ël feminin a và second le régole che i vëddroma. Pr'esempi "a son doi tòch divers, ma a-i son diversi civich" Sostantiv e agetiv che a finisso për vocal. Ëdcò sì la tendensa a l'é cola 'd nen cambié, ma antant i l'oma che: Sostantiv e agetiv che a finisso për vocal acentà al singolar Costi a resto sens'àutr invarià passand al plural, e sensa che 'l géner dël nòm a influissa an quàich manera. Sòn a val ëdcò pë ij monosilab. Donca: ël soldà ---> ij soldà ël pruché ---> ij pruché la cavagnà ---> le cavagnà la sità ---> le sità la ca ---> le ca un beu ---> doi beu n'òm pansarù ---> doi òm pansarù etc. As compòrto a l'istessa manera 'dcò ij: Sostantiv e agetiv mascolin che a finisso për vocal nen acentà al singolar Costi nom a resto invarià cand as passa al plural. Donca: ël molita ---> ij molita ël prèive ---> ij prèive ël rodagi ---> ij rodagi l'òsto ---> j'òsto ël pianista ---> ij pianista etc. A-i é un nòm che a fà d'ecession, as trata d' "òmo", che al singolar a peul esse "òm, òmo" e che a peul avèj quat pluraj "òm, òmo, òmini, òimo". Sostantiv e agetiv feminin che a finisso për ...e al singolar A resto 'dcò costi invarià, contut che dle vire as na treuva quaidun che a càmbia la final "...e" con la "...i" (nen vàire piemontèis). Donca: la mare ---> le mare la seure ---> le seure la frase ---> le frase, le frasi etc. Sostantiv e agetiv feminin che a finisso për ...a nen acentà al singolar Costi a cambio, al plural, la "...a" ant na "...e" ma, i arcordoma, mach se a son feminin. Antlora i l'oma: la siola ---> le siole l'orìa ---> j'orie la bota ---> le bote bela ---> bele creusa ---> creuse la bòta ---> le bòte etc. Mach për costa categorìa a peulo essie problema 'd coerensa dla pronunsia fra singolar e plural. Antlora, se la paròla singolar a finiss con "...ca" opura "...ga", al plural a finirà con "...che" opura "...ghe". A càpita 'dcò che se la paròla singolar a finiss con "...cia" opura "...gia", al plural a finirà con "...ce" opura "...ge" sensa la litra "..i..". Pr'esempi: arësca ---> arësche botega ---> boteghe svicia ---> svice ongia ---> onge etc. Sostantiv con dobi plural. Com a càpita për l'Italian, ëdcò an Piemontèis a-i son sostantiv che a l'han doi pluraj, ognidun con un sò significà: servél ---> ij servej (le ment) ; le servele (-anat.-) buel ---> ij buéj (passagi strèit) ; le buéle (-anat.-) fil ---> ij fij ; le file (le trame) fondament ---> ij fondament (lòn ch'a fonda) e le fondamenta (-architet.-) etc. A diferensa dl'Italian, an Piemontèis a l'han plural ùnich (e as invariant) le paròle còrno, gënoj A-i son peuj nòm mach pluraj, e via fòrt, ma sòn i lo vëddroma ant la part spessìfica, dal moment che a l'é nen arferì a passagi da singolar a plural. Për ël passagi al plural, sòn a l'é tut. I doma la sòlita tàula che a arzum le règole sì dzora. Terminassion dël singolar Terminassion dël plural Esempi Nòte për consonant opura për vocal acentà a cambia nen ël novod, ij novod ël soldà, ij soldà a dipend nen dal géner dij sostantiv ò agetiv a-i son d'ecession sostantiv e agetiv che a finisso con l a cambia l an j ël botal, ij botaj a dipend nen dal géner dij sostantiv ò agetiv sostantiv ann e quàich agetiv ò përnòm a gionto na i al singolar l'ann, ij ani pòch, pòchi nòstr, nòstri mach forme mascolin-e - vardé 'l vocabolari mascolin për vocal nen acentà e feminin an e (nen acentà) a cambia nen ël parco, ij parco la mare, le mare Le forme feminin-e a finisso mach con: consonant, e, a) feminin për a a cambia a an e la cadrega, le cadreghe le terminassion "...ca", e "...ga" a dvento "...che", e "...ghe" le terminassion "...cia", e "...gia" a dvento "...ce", e "...ge" .

Created using: Lightning HTML Editor Version 2.20.1997