-
Për la prima coniugassion
dé , sté, fé, andé.
Ij verb dé, sté a l'han le mideme iregolarità, e a deuvro le mideme desinense. Për comodità scrivoma tuti i temp iregolar ëd tuti costi verb. J'àutri temp a seguo le régole. An parentesi a son scrite le variassion giuste da na mira gramatical.
Verb DÉ
Present indicativ mi i dago (mi i don), ti it das (ti it daghe), chiel a da, noi i doma, voi i deve, lor a dan
Ampërfét indicativ mi i dasìa, ti it dasìe, chiel a dasìa, noi i dasìo, voi i dasìe, lor a dasìo
Futur indicativ mi i darai (mi i dareu), ti it daras, chiel a darà, noi i daroma, voi i dareve, lor a daran
Present congiuntiv che mi i daga, che ti it daghe, che chiel a daga, che noi i dago, che voi i daghe, chre lor a dago
Ampërfét congiuntiv che mi i dèissa, che ti it dèisse, che chiel a dèissa, che noi i dèisso, che voi i dèisse, che lor a dèisso
Present condissional mi i darìa, ti it darìe, chiel a darìa, noi i darìo, voi i darìe, lor a darìo
Present amperativ - - - , (ti) dà, (chiel) ch'a daga, (noi) doma, (voi) i dé, (lor) ch'a dago
Futur amperativ - - - , (ti) it daras, (chiel) a darà, (noi) i daroma, (voi) i dé, (lor) a daran
Anfinì present dé
Partissipi passà dàit
Gerundi present dasend, an dasend
I notoma che 'l partissipi passà a l'é iregolar e parèj as treuva ant ij temp compòst. I notoma 'ncora che cost partissipi passà a ven modificà da partìcole përnominaj an coa. dàit a dventa da... coma pr'esempi : chièl a l'ha dàit , chièl a l'ha dàme.
Verb STÉ
A deriva da col ëd prima, an cambiand la radis "d..." ant la radis "st...". Donca:
Present indicativ mi i stago (mi i ston), ti it ëstas (ti it ëstaghe), chiel a sta, noi i stoma, voi i steve, lor a stan
Amperfet indicativ mi i stasìa, ti it ëstasìe, chiel a stasìa, noi i stasìo, voi i stasìe, lor a stasìo
Futur indicativ mi i starai (mi i stareu), ti it ëstaras, chiel a starà, noi i staroma, voi i stareve, lor a staran
Present congiuntiv che mi i staga, che ti it ëstaghe, che chiel a staga, che noi i stago, che voi i staghe, chre lor a stago
Amperfet congiuntiv che mi i stèissa, che ti it ëstèisse, che chiel a stèissa, che noi i stèisso, che voi i stèisse, che lor a stèisso
Present condissional mi i starìa, ti it ëstarìe, chiel a starìa, noi i starìo, voi i starìe, lor a starìo
Present amperativ - - - , (ti) stà, (chiel) ch'a staga, (noi) stoma, (voi) i sté, (lor) ch'a stago
Futur amperativ - - - , (ti) it ëstaras, (chiel) a starà, (noi) i staroma, (voi) i stareve, (lor) a staran
Anfinì present sté
Partissip passà stàit
Gerundi present stasend, an stasend
I notoma che 'dcò sì 'l partissipi passà a l'é iregolar e parèj as treuva ant ij temp compòst. I notoma 'ncora che cost partissipi passà a ven modificà da partìcole përnominaj an coa. stàit a dventa sta... coma pr'esempi : chièl a l'é stàit , chièl a l'é stàme.
Da noté la "ë" prostética dnans a la sconda përson-a singolar.
Verb FÉ
A l'ha 'dcò chièl j'istéss temp iregolarche i arportoma coma prima:
Present indicativ mi i faso (mi i fon), ti it fas (ti it fase), chiel a fa, noi i foma, voi i feve, lor a fan
Amperfet indicativ mi i fasìa, ti it fasìe, chiel a fasìa, noi i fasìo, voi i fasìe, lor a fasìo
Futur indicativ mi i farai (mi i fareu), ti it faras, chiel a farà, noi i faroma, voi i fareve, lor a faran
Present congiuntiv che mi i fasa, che ti it fase, che chiel a fasa, che noi i faso, che voi i fase, chre lor a faso
Amperfet congiuntiv che mi i fèissa, che ti it fèisse, che chiel a fèissa, che noi i fèisso, che voi i fèisse, che lor a fèisso
Amperfet congiuntiv (ëdcò) che mi i fasèissa, che ti it fasèisse, che chiel a fasèissa, che noi i fasèisso, che voi i fasèisse, che lor a fasèisso
Present condissional mi i farìa, ti it farìe, chiel a farìa, noi i farìo, voi i farìe, lor a farìo
Present amperativ - - - , (ti) fà, (chiel) ch'a fasa, (noi) foma, (voi) fé, (lor) ch'a faso
Futur amperativ - - - , (ti) it faras, (chiel) a farà, (noi) i faroma, (voi) i fareve, (lor) a faran
Anfinì present fé
Partissip passà fàit
Gerundi present fasend, an fasend
I notoma che, a l'istessa manera, 'l partissipi passà a l'é iregolar e parèj as treuva ant ij temp compòst. I notoma 'ncora che cost partissipi passà a ven modificà da partìcole përnominaj an coa. fàit a dventa fa... coma pr'esempi : chièl a l'ha fàit , chièl a l'ha fàme.
Verb ANDÉ
Com an Italian, sto verb a l'ha doe radis për vos diferente, tute doe nen sempe istesse.
Present indicativ mi i vado (mi i von), ti it vas (ti it vade), chiel a va, noi i andoma, voi i andeve, lor a van
Amperfet indicativ mi i andasìa, ti it andasìe, chiel a andasìa, noi i andasìo, voi i andasìe, lor a andasìo
Futur indicativ mi i andrai (mi i andreu), ti it andras, chiel a andrà, noi i androma, voi i andreve, lor a andran
Futur indicativ (ëdcò) mi i andarai (andareu), ti it andaras, chiel a andarà, noi i andaroma, voi i andareve, lor a andaran
Present congiuntiv che mi i vada, che ti it vade, che chiel a vada, che noi i vado, che voi i vade, chre lor a vado
Amperfet congiuntiv che mi i andèissa, che ti it andèisse, che chiel a andèissa, che noi i andèisso, che voi i andèisse, che lor a andèisso
Present condissional mi i andrìa, ti it andrìe, chiel a andrìa, noi i andrìo, voi i andrìe, lor a andrìo
Present condissional (ëdcò) mi i andarìa, ti it andarìe, chiel a andarìa, noi i andarìo, voi i andarìe, lor a andarìo
Present amperativ - - - , (ti) và, (chiel) ch'a vada, (noi) andoma, (voi) andé, (lor) ch'a vado
Futur amperativ - - - , (ti) it andras, (chiel) a andrà, (noi) i androma, (voi) i andreve, (lor) a andran
Futur amperativ (ëdcò) - - - , (ti) it andaras, (chiel) a andarà, (noi) i andaroma, (voi) i andareve, (lor) a andaran
Anfinì present andé
Partissip passà andàit, andà
Gerundi present andasend, an andasend (andasand)
-
Për la sconda coniugassion
Costi set verb a l'han iregolarità ant la coniugassion. Prima 'd tut i notoma che costi verb, che a son sicura dla sconda coniugassion, a l'han la ëdcò na forma dl'anfinì (la pì dovrà) che a seurt nen an e. A son:
- avèje (avèj) dont i l'oma dàit al coniugassion completa.
- dovèje (dovèj)
- piasèje (piasèj) - ùnica particolarità: a l'ha 'dcò l'anfinì piase
- podèje (podèj)
- savèje (savèj)
- valèje (valèj) - ùnica particolarità: a l'ha 'dcò l'anfinì vale
- vorèje (vorèj)
- ël verb derivàdëspiasèj as compòrta coma piasèj
Ij temp iregolar ëd dovèj a son:
Present indicativ: mi i deuvo, ti it deuve, chiel a deuv, noi i dovoma, voi i deuve, lor a deuvo
Ampërfét indicativ: mi i dovìa, ti it dovìe, chiel a dovìa, noi i dovìo, voi i dovìe, lor a dovìo
Present congiuntiv: che mi i deuva, che ti it deuve, che chiel a deuva, che noi i deuvo, che voi i deuve, che lor a deuvo
Present imperativ: (mi) - - - -, (ti) deuve, (chiel) ch'a deuva, (noi) dovoma, (voi) deuve, (lor) ch'a deuvo
Ij temp iregolar ëd podèj a son:
Present indicativ: mi i peus (peulo), ti it peule, chiel a peul, noi i podoma, voi i peule, lor a peulo
Present congiuntiv: che mi i peussa, che ti it peusse, che chiel a peussa, che noi i peusso, che voi i peusse, che lor a peusso
A manca 'l present imperativ, për le relative espression ad deuvro locussio echivalente.
Ij temp iregolari ëd savèj a son:
Present indicativ: mi i sai (seu), ti it sas, chiel a sa, noi i soma (sagoma, savoma) , voi i seve, lor a san
Present congiuntiv: che mi i sàpia, che ti it sàpie, che chiel a sàpia, che noi i sàpio, che voi i sàpie, che lor a sàpio
Present imperativ: (mi) - - - -, (ti) it sàpie, (chiel) ch'a sàpia, (noi) sàvoma (soma, sagoma), (voi) sàvej, (lor) ch'a sàpio
Ij temp iregolar ëd vorèj a son:
Present indicativ: mi i veuj (veulo), ti it veule, chiel a veul, noi i voroma, voi i veule, lor a veulo
Present congiuntiv: che mi i veuja, che ti it veuje, che chiel a veuja, che noi i voroma, che voi i veule, che lor a veujo
Present imperativ: (mi) - - - -, (ti)veuje, (chiel) ch'a veuja, (noi) voroma, (voi) voreje, (lor) ch'aveujo
Partissipi passà: vorsù (dle vire as treuva 'dcò volù)
L'imperativ a l'é 'd sòlit unì a përnòm përsonaj:
voromse. As nòta, an cost cas, l'eliminassion la vocale final dla vos verbal. Sòn a l'é un procéss comun, che a vnirà vist pì anans.
Verb con partissipi passà iregolar.
Peui a-i é quàich verb che a l'ha un partissipi passà iregolar e, 'd sòlit, pì che un partissipi passà. Pr'esempi:
Nasse Part. Pass. nà, nassù nàit.
Vëdde Part. Pass. vëddù, vejù, vist.
Cheuse Part. Pass. cusù, cheuit.
Deurbe Part. Pass. durbì, duvert.
cheuit, duvert, a son dovrà 'dcò coma agetiv (nen, anvece cusù e durbì).
A venta nen confonde 'l partissipi passà con l'agetiv corispondent, che a peulo esse diferent. Pr'esempi:
Part.pass. strenzù, corisp. ag. strèit.
I l'hai strenzù la vis, adess a l'é strèita.
Gavà pòche ecession, cand a-i son, ansema, un partissipi passà regolar e un nen regolar, col regolar a ven dovrà da partissipi e l'àutr da agetiv.
A-i son peui 'd verb che a l'han forme dle doe coniugassion sconda e tersa, e che i vëddroma ant la session chiven, a part. As trata 'd na particolarità piemontèisa pitòst vària e motobin amportanta. A son coi che a-i diso: Verb fosonant che a podrìo esse considerà iregolar, ma noi i-j consideroma na categorìa a part..
-
Për la tersa coniugassion
Ij temp iregolar ëd dì a son:
Present indicativ 1a forma: mi i dijo, ti it dije, chiel a dis, noi i dioma, voi i dije, lor a dijo.
Present indicativ 2a forma: mi i diso, ti it dise, chiel a dis, noi i disoma, voi i dise, lor a diso.
Ampërfét indicativ: mi i disìa, ti it disìe, chiel a disìa, noi i disìo, voi i disìe, lor a disìo.
Present congiuntiv 1a forma: che mi i dija, che ti it dije, che chiel a dija, che noi i dijo, che voi i dije, che lor a dijo.
Present congiuntiv 2a forma: che mi i disa, che ti it dise, che chiel a disa, che noi i diso, che voi i dise, che lor a diso.
Ampërfét congiuntiv 1a forma: mi i dièissa, ti it dièisse, chiel a dièissa, noi i dièisso, voi i dièisse, lor a dièisso.
Ampërfét congiuntiv 2a forma: mi i disèissa, ti it disèisse, chiel a disèissa, noi i disèisso, voi i disèisse, lor a disèisso.
Present imperativ 1a forma: (mi) - - - -, (ti) dì, (chiel) ch'a dija, (noi) dioma, (voi) dì, (lor) ch'a dijo
Present imperativ 2a forma: (mi) - - - -, (ti) dis, (chiel) ch'a disa, (noi) disoma, (voi) dì, (lor) ch'a diso
Partissipi passà: dìt.
Ëdcò an cost cas l'ùnica iregolarità dij temp compòst a l'é 'l partissipi passà iregolar, e 'dcò sì, con partìcole përnominaj an coa, 'l part. pass. a passa da dit a di...
Ij verb compòst benedì, maledì a deuvro le sconde forme, cambiand la s dossa an s sorda, che donca as ëscriv dobia . L'ampërfét a l'é però regolar. Për scursé 'n pòch i lassoma sté la scritura 'd tuti ij temp iregolar e arportoma mach n'esempi:
| Present indicativ | Ampërfét indicativ |
| Mi i benedisso | Mi i benedìa |
| Ti it benedisse | Ti it benedìe |
| Chièl a benediss | Chièl a benedìa |
| Noi i benedissoma Ma 'dcò........ ........noi i benedioma | Noi i benedìo |
| Voi i benedisse | Voi i benedìe |
| Lor a benedisso | Lor a benedìo |
