Testamento


(documento fornito da Duilio Casanova De Marco)

Riportiamo, qui sotto, la
TRASCRIZIONE
DALL'ORIGINALE IN LATINO
.

In altra pagina, pubblichiamo la
TRADUZIONE ITALIANA
del testo.

Testamento
di Ser Marco fu Ser Gerardo di Costalta

*3 ottobre 1418 (Num. CDLXXXIII di GBM - Jacobi XVII. 32)

Anno Domini 1418 Ind.XI die tertio mense octobris. In villa de S.Petro Comelici, de stuba prope canipam Ser Marci de Costalta testatoris, infrascriptis praesentibus Ser Vitale de Furno Avoltri de Camea, Cescho q.m Jacobi de Costalissoio, m° Ambroxio fabro de Campolongo, Antonio q.m Rigi Marangoni de Casada, Zacharia de Summoviale de Costalisoio, Jacobo q.m Ceschi Zanblanchi de Costalta, Thoncaxio de Sommavilla de Presenaio, Odorico q.m Mainardi Mazane de Valle, Maynardo de Colle, et Nicolao q.m Thoncaxii de Puledo Comelici testibus, specialiter vocatis, et ab infrascripto testatore rogatis.

Quamvis incerta et dubia mortis ora debent prudentis (es ?) animo semper suspecta existere; attamen corporis imminente languore magis formidatur cunctis.
Et ideo dispositioni substantiae temporalis, ne contingat patremfamilias intestatum decedere tunc est praecipue insistendum. Quocirca providus vir D. Marcus q.m Ser Gerardi de Costalta de Comelico per jesus Cristi gratiam sanus mente, sensu et intellectu, compos et sobrius licet languens corpore, timens de intestato decedere suarum rerum et bonorum omnium dispositionem perpraesentem nuncupationem Testamentum sine scriptis in hunc modum facere procuravit.

In primis quidem pro ejus anima et suorum defunctorum de bonis suis reliquit Lumini S.Petri de Comelico,,in cuius cimiterio suarn elegit sepulturam, unum MISSALE completum scriptum manu D.ni Presbyteri Nicolai de Utino, Plebani S.Stephani de Comelico, quod missale nunc est in Ecclesia S.Petri.

Item reliquit scolae Battutorum Ecclesiae S.Petri unam peciam terrae et prati simul se tenentes et jacentes in pertinentiis S.Petri in loco dicto Plan de Rin; firmat superius in via communi et partim in Lumine S.Petri; inferius in terra Curiae Cadubrii, versus mane in dicto Lumine S.Petri; versus sero in pasculo et via communi.

Item reliquit cuilibet Lumini omnium aliarum Ecclesiarum de Catubrio unum bonum duplerium cerae semel tantum.

Item reliquit Lumini S.Margharitae de Sappata soldos X. parvorum semel tantum.

Item reliquit D.no Plebano, seu VicePlebano S.Stephani, qui intervenerit ejus sepulturae, libras III. soldorum semel tantum.

Item reliquit cuilibet Cappellano, et cuilibet alii Sacerdoti qui intervenerit ejus sepulturae, soldos XX.

Item reliquit Jacobo Dominici de Trasagis ejus consanguineo libras XXV. soldorum semel tantum pro sua legiptima parte.

Item reliquit Bartholomeo Zuanelle ejus nepoti filio q.m Bartholomei fratris ipsius testatoris duos mancios, seu lauros, proetii et valoris quatuor ducatorum auri.

Item reliquit eidem unam juvencam, seu toram.

Item reliquit eidem Bartholomeo octo pecudes lanutas et duas capras semel tantum pro sua legiptima parte.

Item reliquit Palmae ejus sorori XL. parvorum pro sua legiptima parte.

Item reliquit Jacobo Ageste de Campolongo eus attinenti omne id quod eidem testatori tenetur.

Item reliquit Mariae et Jacomae ejus nepotibus fillabus Leonardi ejus filli libras XXV. soldorum etc. de suo proprio quandocumque nupserint, et si decedant ante nuptum pervenient haeredibus infrascriptis.

Item reliquit Catherinae, Bartholomae, Ulianae, Magdalenae et Polomae ejus nepotibus Joannis ejus filii libras XXV. soldorum pro qualibet ipsarum semel tantum quandocumque nupserint, et si decedant ante nuptum perveniat haeredibus infrascriptis.

Item reliquit Ailici et Jacomae, ejus nepotibus fillabus Bartholomel ejus filii libras XXV. ut supra.

Item reliquit D.riae Ulianae ejus uxori suas dotes, et ultra suas dotes idem testator reliquere jupsit et ordinavit ipsam fore et esse Dominam necessariam et usufructuariam in domo sua ad ejus vitam, et quod filli et haeredes infrascr. teneantur et debeant eam bene et diligenter tractare ut matrem.

Item reliquit et ordinavit quod infrascripti ejus filli et haeredes debeant pro ejus anima et suorum defunctorum facere seu fieri facere in praeceptum omni anno unam charitatem per totam fabulam de ultra rino, cum libris centum et sexaginta carnuum bobis, et cum quatuor calveis bladi, duabus frumenti et duabits siligenis.

Itern reliquit, voluit et ordinavit quod infrascripti ejus filli et haeredes faciant seu fieri faciant ejus anniversarium annuatim in perpetuum in Ecclesia S.Petri cum tribus Presbyteris ad minus. Et haec ommia super duobus ejus mansiis terrae et prati sitis et jacentibus in pertinentii de S. Petro, uno in loco dicto ad Collem, et altero supra Vallem in loco dicto Peregrosses inter eorum confines. Et si dicti infrascripti haeredes non faciant istam dictam charitatem, et dietum anniversarium, ut dictum est, quod juratus luminis S.Petri se impedire debet in dictis mansis, et facere dictam charitatem et dictum anniversarium.

Item reliquit etc. quod dicti ejus haeredes infrascripti faciant fieri in perpetuum annuatim anniversarium q.m Dominici Zublarelli de Costalta supra omnibus suis bonis ejusdem testatoris.

Inde super quibus omnibus et singulis fiendis, observandis et adimplendis reliquit Ser Antonium Bernardonem de Valesella, et Joanem q.m DA Simonis de S.Stephano suos Commissarios, et huius testamenti executores omnibus autem aliis suis bonis mobilibus et immobilibus, juribus et actionibus, praesentibus et futuris Leonardum, Joannem, Bartholomeum, Jacobum et Franciscum ejus filios legiptimos et naturales aequali portione sibi universales haeredes instituit. Et hanc suam aperuit esse velle idem testator ultimam voluntatem quam valere voluit Jure testamenti; quod si jure testamenti non valet valeat saltem jure codicillorum, etc.

Et ego Bartholom.q.m Jacobi Notarii de Salla I.A.Not.us Interfui et rogatus scribere scripsi.


NOTE

- Sono state trascritte in corsivo alcune parole particolarmente vicine al dialetto ladino, che il notaio preferisce utilizzare forse per miglior comprensione dei futuri esecutori, o per evitare equivoci (particolarmente interessante pecia/petia terrae, stuba, canipa, dupleriurn cerae, mancius, tora, calvea...);

- come moneta di valore esisteva allora (ex G.Fabbiani) la lira grossa (libra venetorum grossorum) e la lira piccola (libra denariorum parvorum), ambedue in lega di argento e rame. La prima era fatta di 20 soldi grossi ed ogni grosso corrispondeva a 12 denari grossi. La seconda si componeva di 20 soldi piccoli, ad ogni soldo piccolo corrispondevano 12 denari piccoli;
- esisteva poi la libbra come misura di peso, corrispondente a circa mezzo chilogrammo [in dial.ladino "liéra/léra"- era usato ancora dai nostri vecchi);

- come misura di capacità per gli aridi (biade, avena, ecc.) troviamo la "calvìa", in ladino "cialvèia", usata fino a pochi anni fa, corrispondente a circa 32 chilogrammi, il contenuto cioè di una gerla media;

- "lume" vuoi riferirsi alla fabbriceria della Chiesa, cioè alla dotazione di beni della chiesa stessa; giurato del Lume era quindi un addetto alla amministrazione e custodia di detti beni, oggi diremmo un fabbriciere.


Traduzione italiana del testamento

Pagina "STORIA"

Pagina "DOCUMENTI"

HOME PAGE DEL SITO