1257, MAI.

Confirmation par le roi d’un acte d’affranchissément de la main-morte, de la taille, des corvées et autres droits, donné par l’abbaye Saint-Pierre le-Vif de Sens à ses hommes et femmes de corps, demeurant entre la Seine et l’Yonne, depuis Bray jusqu’à Sens, et de Sens à Villeneuve-l’Archevêque, d’un côté, et de Sens à Villeneuve-le-Roi, de l’autre. - Liste nominative de ces hommes, au nombre de 266, qui s’obligent, devant Etienne Taste-Saveur, bailli royal de Sens et un autre, à payer, à l’abbaye, 6000 livres parisis à titre de rachat. - Obligations des habitants de Saligny, du bourg Saint-Pierre et de Maillot.

In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Ludovicus, Dei gracia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod nos litteras abbatis et conventus Sancti-Petri-Vivi Senon., vidimus in hec verba: Omnibus presentes litteras inspecturis, frater Gaufridus, Dei gracia monasterii Sancti-Petri-Vivi Senon., humilis abbas, totusque ejusdem loci conventus, salutem in Domino. Noverint universi, presentes pariter et futuri, quod cum inter nos, ex una parte, homines et feminas commorantes in locis inferius annotatis, ex altera, coram domino rege Francorum illustri, contencionis materia orta esset, super hoc quod dicebamus homines prefatos et feminas esse de corpore homines et feminas talliabiles ad placitum, et explectabiles monasterii nostri, ad manum mortuam, ita quod non poterunt se cum extraneis maritare personis, nec clericale signum recipere, vel habere seu alicujus libertatis insignia, sine licencia nostra: quod dicti homines non confitebantur. Et super hoc quod dicebamus quod nonnulli hominum predictorum et feminarum sub dominio domini regis Francorum apud Villam-novam-Regis se transtulerant, et preter nostram voluntatem et licenciam in burgesia residenciam faciebant, petentes ipsos homines et feminas a domino rege compelli, ad agnoscendum in predictis condicionem similem et reddendi sub dominio nostro; tandem, inter nos, et dictos homines et feminas, bonis mediantibus, et domini regis interveniente consensu, hujusmodi composicio intervenit, quod nos predictos homines et feminas, quorum nomina inferius sunt subscripta:..... Terricus li Angoisseus, Thomas de Autissiodoro, Stephanus Pinard, Guillelmus le Boiteux, Thomas Chignart, Stephanus Pes-Latronis, Milo Lepus, etc... et eorum heredes qui sunt et qui futuri sunt, utriusque sexus, necnon et omnes alios in quibus jus aliquod servitutis poteramus reclamare, commorantes a Secana usque Yoniam, a Braio usque Senon., excepto Braio, Mosterolium, et usque ad Nogentum-super-Secanam; et a Senon. usque ad Villam-Novam-Archiepiscopi, Arcias, Dimonem et usque ad Villam-novam-Regis; et eciam in Villanova-Regis si tamen sunt, de hominibus et feminis et locis supradictis, cum familia defuncti Hugonis de Arciis, familia defuncti Petri Ribaut, eorum heredibus necnon et illis qui ab ipsis habuerunt originem et habebunt; commorantes in locis supradictis et infra metas predictas, tempore confectionis presentium, manumisimus et perpetue libertati dedimus, et ab omni jugo servitutis de corpore penitus absolvimus et absolutos esse volumus. Volentes et concedentes quod omnes et singuli homines et femine supradicti, et eorum heredes qui sunt et qui futuri sint in terra predicta, et super terram nostram residentes liberi sint et immunes foragio, stallagio, placitis generalibus, corveiis, toltis et talliis quibuscunque; et de bonis suis omnibus et singulis possint disponere, sicut liberi homines, vendendo, donando, alienando, et alias omnimode ordinando, prout sue sederit voluntati; et se ac bona sua mobilia, quecunque sint, et ubicunque sint quandocunque placuerit sub alieno transferre dominio et domino, et referre et redire, si sibi placuerit vel viderint expedire, exceptis hereditagiis que tenent et tenebunt a nobis que non poterunt in manu mortua ponere, vendere nec alienare; cum extraneis poterunt maritare personis, et se ac liberos suos ad clericatus ordinem vel religionis transferre.
Prefati, autem, homines et femine manumissi, ac heredes eorum, commorantes in burgo nostro Sancti-Petri-Vivi Senon., in parrochia Sancti-Saviniani, et apud Malleotum Sancti-Petri-Vivi, et in parrochia tenentur coquere ad furnos nostros et molere ad molendina nostra, quia hactenus facere consueverunt, licet sint liberi. Et licet sint liberi, dicti homines, quamdiu erunt levantes et cubantes in Malleoto Sancti-Petri et in parrochia, ad reddendam, singulis annis, messonam maioris tenebuntur, sicut antea faciebant. Et si recesserint de parrochia, ad illam non tenebuntur. Pastum, vero, domini archiepiscopi Senon., seu procuracionem quadraginta solidorum debitam, ut dicetur, in crastino Pasche, quando idem dominus archiepiscopus tunc celebrat in ecclesia Sancti-Petri-Vivi predicta, non poterimus petere, de cetero. a dictis hominibus. Et homines et femine commorantes apud Saligniacum tenentur coquere tantummodo et non molere ad furnum nostrum. Item predicti homines et femine manumissi, et eorum heredes, quamdiu erunt manentes ut commorantes in terris, villis seu justiciis nostris, et in burgo nostro Sancti-Petri-Vivi, erunt justiciabiles nostri, sicut liberi homines, ita quod forefacta sexaginta solidorum ad quidecim solidos venient, et forefacta quidecim solidorum ad quinque solidos; et forefacta quinque solidorum ad duos solidos venient. Et si defecerint in solucione censuum, emendas, secundum usus et consuetudines patrie, nobis solvere tenebuntur. Decimas et census reddent prout hactenus reddere consueverunt. Pro qua re homines et femine, superius nominati, coram nobili viro Gilone de Villamarchaz, milite, et Stephano Tastesaveur, ballivo Senon., ad hoc a domino rege specialiter destinatis se obligaverunt ad solvendum nobis sex millia libras paris., terminis inferius annotatis, videlicet: ad quindenam Omnium-Sanctorum, proximo venturam, quingentas libras paris., a dsequentem quindenam Omnium-Sanctorum, anno revoluto quingentas libras paris., et sic quolibet anno, in eadem quindena Omnium-Sanctorum quingentas libras paris., quousque predicta pecunie quantitas non fuerit integre persoluta. Et fiet solucio nobis, vel mandato nostro, Parisius, in domo Hospitalis, ad penam viginti solidorum paris. pro qualibet die qua cessatum fuerit de integra solucione facienda, post terminos supradictos; ad quam penam solvendam se obligaverunt erga nos homines supradicti.
Facta, autem, predicta, singulis annis de quingentis libris et pena, si commissa fuerit, non litteras nostras patentes de facta nobis solucione eisdem hominibus sub sigillis nostris, vel sub sigillis autenticis, facere, et concedere in testimonium tenebimur.
Prefati, autem, homines et femine supranominati, pro se et suis consortibus supradictis, seu quos res tangit. predicta ad dictam pecuniam persolvendam et penam, si commissa fuerit, se juramento proprio prestito corporaliter astrixerunt. Et ad hec omnia et singula, prout superius sunt expressa, firmiter tenenda et integre adimplenda, se et heredes suos omina bona sua, mobilia et immobilia, presentia et futura, et heredum suorum, ubicunque maneant vel existant, in manu nostra, quilibet in solidum, et pro toto specialiter obligarunt: presentibus predictis Gilone de Villamarchaz, milite; Stephano Tastesaveur, ballivo Senon., ad hec audienda a domino rege, ut dictum est, specialiter deputatis. Quod ut ratum et stabile permaneat in futurum, litteras istas sigillorum nostrorum munimine dedimus roboratas. Actum, anno Domini Mº CCº quinquagesimo-septimo, mense maio. Nos autem, ad peticionem partium, premissa omnia, prout superius continentur, volumus, concedimus et auctoritate regia confirmamus, salvo jure in omnibus alieno. Quod ut perpetue stabilitatis robur obtineat, presentem paginam sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato, fecimus communiri. Actum, apud Meledunum anno Domini Mº CCº quinquagesimo-septimo, mense maio, regni, vero, nostri anno tricesimo-primo; astantibus in palacio nostro quorum nomina supposita sunt et signa: Dapifero nullo; S. Johannis, buticularii; S. Alfonsi, camerarii; S. Egidii, constabularii. Data vacante (monogramme) cancellaria. Orig.; Arch. de l’Yonne; Bibl. de Sens, II 51, nº 7.