COMMEDIA IN DUE ATTI
DI
GIOVANNI AMATO


- LA SCHIDINA -


Autore: AMATO GIOVANNI Via Giuseppe Paratore n. 33 - Palermo
Posizione SIAE 44208. (All copyrights reserved).

 

PERSONAGGI:
TORI PRENCETTI (Ex agricoltore, in pensione)
CUNCETTA MANETTA (Sua moglie)
MARIA (Loro figlia minore)
PICICCHIU (Loro figlio terzogenito)
GIUANNI (Figlio primogenito)
CILORMU (Figlio secondogenito, emigrato in Svizzera)
ROSINA (Moglie di Giuanni)
TERESA (Moglie di Cilormu)
PASCALI PAlloni (Il compare)
PIPPO "CA, CA" (Fontaniere, pretendente di Maria)
CUSIMINU (Amico di Tori)
PASANA (Moglie di Cusiminu)
DOTTORE (Molto vecchio)

PRIMO ATTO
SCENOGRAFIA:
La scena rappresenta una stanza arredata in maniera molto semplice con arredo, ove siano presenti: un tavolo a centro, un piccolo mobile con telefono sulla destra, varie sedie, qualche quadro ed altro di poco valore. Sul lato sinistro della finestra, una nicchia in legno con l'immagine di San Giovanni, protettore di Maruggio.
Le pareti presentano: la porta della comune a destra, una porta comunicante con altra stanza a sinistra, un'ampia finestra a centro sulla parete di fondo.
SCENA PRIMA
(Cuncetta e Maria)
All' aprirsi del sipario, sono in scena Cuncetta e Maria. Quest'ultima è spettinata ed in vestaglia.

CUNCETTA: (Guardando, a distanza, i lumini spenti davanti all'immagine di San Giovanni). Maria! e cce èti ancora cussì a št' ora?
MARIA: (Credendo che la madre fosse rivolta a lei) Pircè cce šta vviti? Pi li capiddi nu picca sciiati?! Lu bagnu mi l'aggiu fattu già.
CUNCETTA: A San Giuanni? Lu bagnu?
MARIA: Ma quali San Giuanni, mà. Iu...
CUNCETTA: E cci šta parlava ti tei? Iu šta ddicìa: ancòra cussi a št'ora? Cu lli lampini štutati, San Giuanni! Sbrichiti, sbrichiti, ppiccia li lampini ca ci si ni v'accorgi sirda si štizza. (Maria va ad accendere i lumini).
MARIA: Ahia!....butti ti sali.....m'aggia bbrusciata.
CUNCETTA: Ha vištu? San Giuanni è štatu cu tti caštìa. A ppropositu ti li capiddi, pircè no' ti li va spietichi ca pari nna cuccuascia cu lla bbarba. Tu, fia mia, a vinticinc'anni 'ntinzioni cu ti fidanzi no nni tieni ancòra. Ma ti pari ca iu e cuddu puvirieddu di sirda amà campari quant'a conzalemmi?
MARIA: Matusalemmi, mà, noni conzalemmi!
CUNCETTA: Conzalemmi, Bettilemmi, m'ha capitu lu štessu. Viti, chiuttoštu, cu ti fidanzi e pia esempiu ti li frati tua. Tutt'e ddoi, arrivati all'età tua s'acchiàra to' belli carosi, (estrae il fazzoletto) si fidanzàra e cu li sacrifici mia e di sirda, ndi tèsira lu piaceri cu li vitìmu...(si soffia il naso)...scappari ti casa belli sištimati.
MARIA: Mà, mintiti an capu ca ci iu mi fidanzu, m'aggià spusari alla chesia e cu l'abbutu biancu.
CUNCETTA: E lli sordi ddò l'amà sci' cchiari?


SCENA SECONDA
(Tori - Cuncetta e Maria)


(Entra in scena Tori, in pantofole, vestaglia da camera e papalina in testa. Tiene in mano la copia di un quotidiano):
TORI: L' hannà sparari a cci 'nvintou li sordi. Ca sempri ti sordi parlati? (Alla moglie) Ce ti li suenni la notti?
MARIA: Noni papà! Nci šta ddicìa alla mamma ca ci m' aggià spusari, m'aggià spusari alla chesia, cu l'abbutu biancu e ama ffari nna bella fešta.
TORI: E lli sordi ddo l'ama scì ppiari?!
CUNCETTA: Ha vištu ca puru tu ti li suenni la notti!
TORI: Štatti tranquilla ca no' mi ni sonnu, no' mi ni sonnu. (fra sè) Po' essiri ca rimagnu svegliu cu lli penzu! (Guardando il giornale) Viti qqua vi'!, Vi cce razza ti nutizzi! Quandu leggu šti cosi m'inchiànunu li cincu minuti.
CUNCETTA: (Tra sé)E lu Picicchiu ancora fori ti casa?C'èti, To'?C'è successu?
TORI: Ticitimi ci quišti sontu leggi ggiušti! Si ni va in pensioni unu ca fatiàva all'Alitalia e nci tannu nnu miliardu ti bonuscita sulu pircè facìa saggi ti prova ti l'aerii.
CUNCETTA: Cce ssaggiava la provula ntr'all'aerii?
TORI: Noni, la scamorza.
CUNCETTA: Ah!....era capitu la provula.
TORI: No' ha capitu! E a mmei ca sbuccava sangu cu fatìu pi cinquant'anni fori, ca mi ricordu ca sirma, bonanima, mi purtava a cojiri aulìvi quandu ancòra štava ntr'alli fassi, a mmei, quando mini sciv'in penzioni mi tesira nna bella cauci an' culu ti benservitu. Cu sboccunu sangu. Ci la uei, ti spetta nna misira pinzioni ma cussì misira ca pi mangiari ti puè ccattari na bbella sarda salata, la minti 'ntr'allu piattu, l'ardueri, e solu cu ll'ardori ti mangi mienzu chilu ti pani. Sulu cu ll'ardori, pircè la sarda, pi sparagniari, la lassi 'ntr'allu piattu pi llu ggiurnu toppu.
CUNCETTA: Ha raggioni, To' . Vi' cce razza di cosi 'ngiušti! A cuddu, ca l'assaggiava 'ntr'all'aerii, tutti šti belli sordi! A ddu puvirieddu ti marituma ca pi cinquant'anni l'assaggiou fori, nienzi!
TORI: Ma cce cosa?
CUNCETTA: Ca no' l'ha tittu tuni? La scamorza.
TORI: Mannaggia l'anima ti mammita ca mo mi llevu li ciabbatti e ti li menu an' capu.
MARIA: Ma cce ha sbaijatu buttija štamatina?
TORI: Tu štatti citta ci no ti spezzu li jammi.
MARIA: Mi ni šta vvou, lu cumpiatiscu. (Esce di corsa).
TORI: (Arrabbiatissimo, tirandole il giornale e gridandole dietro mentre la moglie lo trattiene) Eh tisgraziata!....lu cumpiatiscu, lu cumpiatiscu a mmei....., sinti nna porca. Porca e fija ti cran puercu!
CUNCETTA: Làssila sciri pi ll'anima ti li muerti. E' vagnoni e no' ssapi cuddu ca tici. Cumpiatiscila.....cumpiatiscila.
TORI: E finiscila puru tuni cu štu cumpiatiri. Cce šta sfutti? (Si sente suonare il campanello. Don Tori risponde ad alta voce) Ci èti? (Risuona il campanello. Don Tori, ancora più forte) Ci èti? (Risuona il campanello. Gridando:) Ci èeeeeeeti? (Risuona il campanello. Don Tori, rivolto alla moglie) Aggia capitu meh. Va apri, ca vištu ca non ci šta rrispondi iddu èti, cumparima Pascali. Ca è cussì ssurdu ca mancu ci critu fign'a ccrai mi senti. (Bussano forte alla porta).
CUNCETTA: (Gridando a cantilena) Šta veeeegnuuuuu! (Esce).
TORI: E cce ss'è curcatu ret' alla porta cuštu!
CUNCETTA: Trasiti...trasiti.

SCENA TERZA
(Tori - Cuncetta - Pascali e Maria)


PASCALI: (Entra in scena Pascali, con in mano una penna ed un mucchio di schedine) Cumpa', ma cce ttiniti lu campanieddu ruttu?
TORI: Mancu lu suenu t'lu campanieddu sintìa. Cu ti rispondu mumentu cu pperdu la voci.
PASCALI: Ah! mancava la luci? Avoija a ssunari allora! Hai nna bbona menz'ora ca šta sonu lu campanieddu, e senza luci c'eriv' a ssentiri. Ma pinzandu bbuenu cce capaci ca šta durmiuvu ancòra a št'ora vištu ca non ci atà rispoštu mancu toppu c'aggià tuzzatu?
TORI: Ma ci so' tre ori ca štamu azzàti.
PASCALI: Ah! Ha vištu c' avìa raggioni allora cu penzu ca ancòra šta durmiuvu! (Lo invita a sedere al tavolo) Vieni qua, cumpa', precu ssettiti.
TORI: (Tentennante, quasi fosse l'ospite) Posso. Grazie per la gentilezza, ogni vota mi faciti sentiri comu sia ca štou casa mia.
PASCALI: Cumpa', si fermunu li riloggi!... Propriamenti, si fermunu li riloggi. Šta' vota aggià nvintatu nnu sištema ca lu tritici, o lu facimu o lu facimu, sicuru allu cientu pi cientu. (Sparge, ad una ad una, le schedine sul tavolo, leccandosi di tanto in tanto il pollice).
TORI: (Fra sè) Mi pari lu tiaulu tintatori. Hai nna vita ca m'illuti! Mi šta faci rituciri cu lli pezzi an' culu.
PASCALI: (Mostrandogli una schedina) Triminti, cumpa', triminti. Si basa tuttu sobbra nnu sištema ti rotazioni ti la x. Ntra quešta schedina, cunsitiramu la prima terna di squadri: la x è in prima squadra (Prende un'altra schedina) Ntra quešta inveci...
TORI: La x è passata ntra lli riservi.
PASCALI: La x è in seconda posizioni. Mentri ntra quešta è in terza posizioni.
TORI: Va ret'arretu com'alli cambiri!
PASCALI: Cumpa', è tutta nna quištioni ti roteazioni ti la prima terna ti squadri cu lla seconda terna.
TORI: E nui mentri ancòra spittamu lu ternu l'otri s'anna futtuta puru la tombula.
PASCALI: Bravu, cumpa', ha vištu ca l'ha capitu.... Sempri pi štu fattu amà sbajatu. Pircè no' faciumu sciuecu sobbra la roteazione ti li terzine.
TORI: (Tipo radiocronista) E mentri lu terzinu sta rotiannu cu l'otru terzinu, s'infila an mienzu lu centravanti di l'otra squadra e cci ncocula lu gol. E nui pirdimu li sordi... Cumpa', mi šta faci rutiari lu cirvieddu.
PASCALI: Iu lu ticìa. Ampena nci lu spiecu a cumparima lu capisci a cuerpu ti šcuppetta.
TORI: Pi ttei nci vulìa la šcuppetta, a ddo' (fa il segno del due con le mani) canni mozzi.
PASCALI: Li toi puru roteanu. Puei nci voli furtuna, a sicundu comu gira la palla in campu.
TORI: Puru li palli roteanu.
CUNCETTA: (Ad alta voce) Ton Pascà, aggià capitu, atà vinutu cu cunvinciti marituma e cu nci faciti pèrdiri li sordi.
PASCALI: Crazie, signura Cuncetta, crazie.
TORI: (Gridando) Ma cce atà capitu ca vè ddittu, mujerima?
PASCALI: Pircè non ci l'a ntesa ? Cce ssi nnu picca surdu? M'è dittu: Ton Pascali, atà vinutu cu cunvinciti marituma cu vvenci li sordi.... (Si volge verso il quadro di San Giovanni) Lu tritici.... San Giuà, lu tritici štà vota l'ama ffari. Facitindla la crazia....
CUNCETTA: (Incalzando) Cu no' llu faci vviniri cchiù ntra šta casa.
TORI: Cumpa', mi li lassati to' schedini in bianco.
PASCALI: No crazie cumpa', mi piaciunu cu lla salsa.
CUNCETTA: Ma cce minchialiri ha capitu? (Gridandoglielo) Cce vè dittu marituma?
PASCALI: (Fra sè) Quešta nc'è mmisu lu reštu! No' sulu lu maritu, ma puru la mujeri è ssurda. (Gridando) M'è dittu: "Cumpa', li ssaggiati to' spietini in biancu? E siccomu mi piaciunu cu lla salsa....
TORI: Mò l'ha cumbinatu nnu bellu pašticciu.
PASCALI: Crazie, li pašticcini l'accettu.
TORI: (Strappandogli due schedine dalle mani) Haggia capitu, mo fazzu ti capu mia. Pircè, prima ca cuštu lu capisci s'hann' a sci' sciucari li schedini ti l'otra sittimana. (La moglie gli fa segno di mandarlo via) Sienti, cumpa', tammi lu tiempu cu mi veštu e ti štu sištema c'ha nvintatu nni parlamu meju. Intantu, spettimi qua ssotta, allu cafei.
PASCALI: Cce ha tittu? (Fra sè) Mi sta fannu ddivintari surdu puru a mmei.
TORI: Spettimi allu cafei.
PASCALI: Era capita n'otra cosa, cumpa'. No, crazi, lu cafei mi l'aggia pijatu prima cu essu.
TORI: (Fra sè) Teni nna recchia, sia lodatu lu Signori. (A Pascali) Mai nna vota cu accietti.
CUNCETTA: Mai nna vota ca nci lu ue' offri'!
TORI: Ntr' a llu cannanoci!
PASCALI: Ah! Cumpa'. A propositu ti cafei. Cce ddici ci mentri ti višti, ti spettu qua ssotta allu cafei?
TORI: Viti vi'!... Vi' nnu picca!... Ma comu t'è pututa vinìri šta pinsata? Srai ca t'l'aggia tittu appena appena, na cinquantina ti voti!!
PASCALI: T'aggia lettu ntr'allu pinzieri, allora? Mi ni šta vou. T'aspettu allu cafei. (Va a porgere la mano alla signora salutandola) Cumma' Cunce', (Cuncetta fa finta di non sentire), la recchia, Cumma' Cuncetta, štatti bbona, llevu lu tisturbu.
CUNCETTA: (Graziosamente inchinandosi, con falso sorriso) Eh, ca ggià ndl'ha scorciati bbueni bbueni.
PASCALI: Grazie la servirò. (Sta per uscire, mentre Maria, gridando da fuori:)
MARIA: Ahhhh! Papà......papà..... la casa šta ppia fuecu. Mena sbricativi.
CUNCETTA: (Si precipita verso l'altra stanza e torna immediatamente in scena gridando:) Madonna t'lu Carmunu!...cce jè canali cupu?
TORI: (Atterrito e confuso) Nd'amà cunzati pi lli fešti e pi lli uttisciani, la casa šta ppia fueeecu. Štu fuecu mancava ntra šta casa. (Rivolto a Pascali) Mena, cumpa', pija l'eštintori ti ntr' alla scala.
PASCALI: Crazi, crazi, m'la fazzu alla ppeti. (Esce).
TORI: (Gridandogli dietro) Vi štu bbeštia, cce ha capitu l'ascinsori?

SCENA QUARTA
(Tori- Cuncetta e Maria)


( Entra Maria, che intanto si era cambiata, pettinata e truccata con un rossetto vistoso. Maria e Cuncetta si mettono a passeggiare avanti ed indietro per la stanza, nervosamente, l'una in senso opposto all'altra, dicendo):
MARIA: Madonna mia! E cce putimu fari ah? Cce fuecu grandi!
CUNCETTA: Ma tutti a nui nd'hann' a cappari, addiu casa, addiu mobbiglia! (Don Tori confuso, va dietro ora all'una ora all'altra tentando di fermarle gridando):
TORI: Ohhhh!.....Ohhhh! Cce šta cumbinati? Vi vuli' firmati, si o no? Vitimu cce nc'è dda fari, chiuttoštu. Chiamamu i pumpieri, pijamu ncunu sicchiu t'acqua e pruamu cu llu štutamu. (Madre e figlia si arrestano di scatto).
CUNCETTA: Ma cce assutu pacciu?
MARIA: Ancòra acqua ue' mmieni? Ma allora no' ha capitu nienzi? S'è ruttu lu rubbinettu, si šta llaga la casa.
TORI: Bagninuuu, aiutu!. E cci sapi nnatari! Eh, disgraziati! ca vi mangiava a muezzichi. Nna morti mpruvvisa mi šta' facìunu vinìri! Ca picca šta gritàunu: (Cambiandosi il timbro della voce, per fare loro il verso, e gridando) Cce fuecu grandi! La casa šta ppia fuecu!
MARIA: Per modo di dire.
CUNCETTA: Pircè si šta rruvinunu tutti li mobbili. La chiai ti lu bbagnu ca servi pi chiutiri l'acqua, nun funziona. Cce putimu fari ah?
MARIA: Mo chiamu l'idraulico.
TORI: Ma quali idrolico, scimunita! Cce pinsati scemi ca si faci vinìri! Cce idrolico e idrolico, qua nci voli nnu funtanieri.
CUNCETTA: (Rivolta alla figlia) Veramenti! E tu tici ca sinti ntelliggenti! Ma com'è ca no' t'è vvinuta šta pinzata?!
MARIA: (In tono di sfottò) Hanno parlato i due geni della famiglia.
Mo' li telefunu.
TORI: Cini, quandu?! Sempr'a llu talefunu štai mmiscata! Tisgraziata, no' lli viti li bulletti c' arriunu?! Nd'ha purtati allu puntu ca nui putimu usari lu talefunu sulamenti in casu ti vita o ti morti.
CUNCETTA: Ha raggioni cuddu povru pinziunatu ti ssirda. Javita propriu qua 'nfacci, nci lu putimu sci' ddiciri.
TORI: Lassati štari ca nci penzu iu. Usu lu talefunu senza fili. (Va alla finestra e chiama) Signora Rusì, Signora Rusina....
Voce di donna: (Da fuori) Ccè ccumandi, Ton Sarvatò?
TORI: Cce nci tici, pi piaceri, a fijita ci po' vviniri a casa mia ti pressa ca lu tegnu ruttu?
Voce di donna: (Da fuori) Cce cosa?
TORI: Lu rubbinettu, lu rubbinettu, crazi.
Voce di uomo: (Da fuori) Bongiorno Ton Sarvatò.
TORI: Bongiorno.
CUNCETTA: Ci era?
TORI: Ton Ciccio, lu scupatori municipali. Šta scupava dannanzi allu purtoni. Madonna mia cce pinzata! Ma com'è ca no' mme vvinuta prima! (Si riaffaccia alla finestra e chiama) Ton Ciccio, ton Ciccio, pi favori, ce la chiuti la chiai ti lu cuntatori generali ti l'acqua ca štai propia taccat'allù purtoni.
Voce di uomo: (Da fuori) Come no, subbito.
PASCALI: Aucuri, cumpa', fanci li meji aucuri a nipotina ti parti mia. Iu što' qua sotta ca ti št'aspettu, sbrichiti.
TORI: (Chiudendo la finestra) Faci cchiù preštu tuni cu ffaci li fungi.
MARIA: Ma pi cci erunu št' aucuri?
TORI: Ddu bbeštia ti cumparima Pascali, štava ssittatu qua nfacci allu cafèi e je capitu mali pi nipotina Tori lu colonnello. Jè ntisu ca iu aggia tittu a Ton Cicciu: "Ton Cicciu, cunta Tori generali".
CUNCETTA: (Velocemente) Ma iu no' capiscu, comu faci tuni cu ccapisci cuddu ca capisci ddu surdu ti cumparita, ca no' ccapisci mai cuddu ch'è giuštu c'ha ccapìri.
TORI: E cci ni capisci nienti.
MARIA: Papà iu l'aggià capitu. (Velocemente) Alla mamma, nci vuli' facia capiri ca edda non ci pò capiri comu faci signuria a capiri cuddu ca capisci cumparisa ca no' capisci mai cuddu ca er' a capiri.
TORI: (Rivolto al pubblico) Ci l'atà capitu vui facitumlu capiri pircè iu no' aggià capitu nienti.
MAR. e CUNC.: Ti vuli' faciumu capiri.....
TORI: (Gridando, nervoso) Beh mo basta meh, caminati intra e sci' ssuppati l'acqua, subbutu, (Afferrando minaccioso una sedia) ci no no' capiscu cchiu cuddu ca fazzu e ci no' l'atà capitu culli bbueni v'lu fazzu capiri culli bbrutti. Muvitivi. (Maria e Cuncetta escono gridando concitatamente). Ssuppati, ssuppati acqua ca iu ssuppu niervi. (Fra sè) Pacciu, mi šta' fannu ddivintari pacciu, mi nni cappa una lu ggiurnu, ca no nni pozzu cchiù! Sempri a caccià' sordi. Nna vota si šcascia nna cosa, nn'otra vota nn'otra. Nnu ggiurnu ha pajà lu talefunu, nna vota la luci, pue' la televisioni, li tassi, ieri l'elettricišta, osci lu funtanieri, e quant'er'a essiri šta misira pinzioni!? (Va verso l'immagine di San Giovanni) San Giuanni! San Giuanni! No' vi ni fazzu pietàti! Facitimila šta crazia. Facitimi fa' nnu tritici, nna cinquina, nna lotteria, cuddu ca vuliti Vui, ma livatimi t'intrà šti uai. No nni pozzu cchiù!

SCENA QUINTA
(Tori - Pippo - Cuncetta e Maria)


PIPPO: (Da fuori, balbettando) C'è pe...pepè..c'è pepè...
TORI: Noni, non cc'eti pepè , nc'èti To..tò...
PIPPO: (Entrando, con la borsa degli attrezzi a tracollo) C'è pe..per...messo. Don To...to.to.to.to.to.to....
TORI: Se ngrippatu lu motori.
PIPPO: Don Tori buongiorno.
TORI: Pi šta vota jè partutu. Buongiorno.
PIPPO: C'è..c'è...c'è.c'è.. po..po..posta pi signuria.
TORI: Ma no' facivi lu funtanieri, mo' lu puštinu t'ha mis' a ffari?
PIPPO: Me..me...me..me...l'è ddata lu puštinu, pi signuria.
TORI: Crazi. Va' subbutu dda intra ca quiddi no' sapunu nnatari. (Mentre Pippo esce verso l'interno, Don Tori apre la posta) Crazi, San Giuà', crazi, ggià li primi tocientu mila liri m'annà rrivati. La luci c'amà pajari. (Continua ad aprire la posta) Motu bbuenu San Giuà... nna contravvinzioni, cientuvintimilaliri. Bašta, no' esaggerari, riccu si... ma riccu sfundatu, no' jè bbuenu. E meju cu no' leggu cchiù nienti pircè ci nò li niervi no' sacciu ddo' arriunu. (E posa il resto della posta).
CUNCETTA: (Entrando) Pripara nna cinquantina ti mila liri pi llu funtanieri.
TORI: E cuštu nc'è mesa la reštu. Ma cuštu ca cangia mištieri ogni secondu?, mo' cce faci l'orefici? A cci l'ha višti a mmanu cinquantamilaliri?
CUNCETTA: Ma cuddu veramenti no' jè parlatu ti sordi, iu aggià pinzatu ca pò vvuliri cinquantamilaliri.
TORI: Jè zziccata bbona la sciurnata, ci continua cu štu ritmu, ti moni figna ca scuresci jè meju cu tti mpari a ssunari la fisarmonica.
CUNCETTA: E pircè?
TORI: Cussì, tu sueni e iu coju li picciuli cu llu piattinu. Mo' ca šta penzu buenu, ha raggioni, cuštu ci sapi quantu ndi spara. Šti funtanieri, hanna ddivintati pesciu ti li mietici. Tennu puru lu lištinu prezzi: trenta mila pi lla chiamata....e ancora no nc'ianna misu peti ntra casa; venti mila pi lla binzina....e ancora manc' hannà nchianati ntra lla machina; quandu arriunu sempri in ritardu, ca l'acqua t'è rrivata figna allu cannanoci e si salvu pi miraculu, ti ticunu ca già hannà passati cu ccattunu li pezzi ti ricambiu e c'hanna fatti toj ori ti cota pi ttei...e a štu puntu ti scorciunu n'otr'e trenta mila liri oltri allu scontu ti li pezzi ca s'lu sucunu loru. All'urtumu, però, toppu ca t'hanna fatta la fatia e ti prisentunu lu cuntu ca sulu cu llu viti quant è luengu ti pia nn'infartu, ti ticunu la fatidica frasi: pircè jè signuria....e a štu puntu pienzi ca t'è futtutu......e ppuei ti sparanu, pircè jè signuria tatimi cincucientumilaliri. (Rivolto alla moglie) Tisgraziata, vabbandi dda intra, cce l'ha lassati soli?
CUNCETTA: E ccè? Ti cce ti preoccupi, ca t'la šcascia? Cuddu ggiušta, no' rrompi nienti.
TORI: (Facendo equivocamente il gesto dell'avvitamento) E cce ssapimu ci fra nna vvitata e l'otra...... quali bbucu va cchiuti....a mme mi pari ca cuštu teni la capu scijata pi lla Maria.
CUNCETTA: E puru ca sia? Fijita ormai teni l'età cu ssi mmarita.
TORI: A mme no' mmi prioccupa lu fattu ca l'aggià vetè spusari. Lu fattu èti ca no nci lu vulia nnu nipoti ca parla a puntate.
CUNCETTA: La barbuzie.....
TORI: Cce jè šta barbuzie? La bbarba longa?
CUNCETTA: (Con aria da sofisticata) Si propia nn' ignoranti, no' capisci nienti. La barbuzie è quella cosa quando a uno li ccappa la lengua quandu parla.
TORI: La balbuzie noni la barbuzie. Ma no' ti la canuscia tutta šta cuttura!
CUNCETTA: Modistemante iu sonto accutturata. Ho arrivato fino alla quinta alimentare. Ti stavo spiacando che la barbuzie, cioè il fatto ca a uno li ccappa la lengua quando parla non è una cosa ereditiera. Perciò il vagnoni nascirà ca parla buenu.
TORI: Tisgraziati mamma e fija!, che vergogna!, mi pozzu sci' scondiri! E cci lu teni cchiù lu curaggiu cu vvou mmenza la chiazza. Svergognata, ma iu l'acciu, già a štu puntu štamu, ca sta nasci lu piccinnu?
CUNCETTA: Ma cce mbruji va cuntandu? Ma quali piccinnu?
TORI: Tu, tu si la complici: e mi veni a spiacari cu šta facci ti santarellina ca šta nasci lu piccinnu.
CUNCETTA: Uè scimunitu ca no' si otru, iu aggia tittu ca nasci bbuenu, quandu voli lu Signori.
TORI: (Accasciandosi su una sedia) Matonna mia, šta mueru, mi šta' sentu bbruttu. (Resta semisvenuto, immobile).
CUNCETTA: (Gridando istericamente) Toriiiii! Ahhhhhh! Mamma Crištu mia, ma cce jè muertu? Marrriiiiiaaaa lu papà è muertu.
(Si precipitano, poco dopo, in scena, Maria e Pippo. Maria, ha i capelli scompigliati, il rossetto sbavato, ed è agitata. Pippo ha tutti i segni di labbra con rossetto stampigliati in faccia e due bottoni della camicia sfibbiati.)
MARIA: Comu? Lu papà è muertu?
PIPPO: Cce jè su..su..su..ccessu?
CUNCETTA: Cce tisgrazia!, vititi cce hai.
MARIA: (Strattonandolo e dandogli schiaffetti) Papà, papà.
TORI: Ehhhhh! Ehhhhhh!
PIPPO: Pa..pa, pa..pa..
TORI: (Ancòra intontito) Ma cce papà e papà, ci ti canosci!
PIPPO: Pa..pari ca si šta sveglia, šta ddicia.
CUNCETTA: (Si accorge dei segni di rossetto sul viso di Pippo e, rivolta alla figlia, incomincia a farle gesti con le mani e con la bocca per farle capire, ma inutilmente. Estrae, pertanto, un fazzoletto e:) Puvirieddu, ci sapi quant'è fatiatu cu pozza ggiusta tutti cosi, šta tuttu sutatu. (Ed avvicinandosi a Pippo comincia a pulirgli il viso, in posizione vicina alla sedia di Tori). Tantu ca s'e fattu russu, pi quant' è štancu!
TORI: (Sollevando la testa, apre il solo occhio destro, volgendosi verso i due. Resta ad osservare attonito, poi sbarra gli occhi) No llu štricari cchiùni ca già šta truccatu buenu pi carnivali.
MARIA: Oddio!! Ha vištu cce jè successu cu lli soffiu ntra llu uecchi!
TORI: Mi sa ca tu nci šta soffiavi a nn'otra vanda.
PIPPO: Me l'ha su....me l'ha su...me l'ha subito soffiato l'occhio ampena m'aggia fattu mali.
TORI: E ti creu, mancu lu rubbinettu ha ggiuštatu.
PIPPO: No...lu.bu..lu bucu l'aggià tappatu.
CUNCETTA: Quali bucu?
PIPPO: Ti...ti...sotta lu..
TORI: Quali sotta?
PIPPO: So..sotta lu lavandinu.
TORI: Mo' ha smammari, subbutu, ti corsa. Quantu t'aggia ddari?
PIPPO: Pi..pi..cca.
TORI: Picca?
PIPPO: Pi..pircè jè signuria.
TORI: E mo' me futtutu...
PIPPO: V'lu…v'lu fazzu gratisi.
CUNCETTA: Signor Pippo viniti ddà intra ca prima ca vvi ni sciati vi llavati li mani e vii pijiati la bborsa. Lu fazz' assiri ti l'otru ingressu, cuddu t'la cucina.
MARIA: Si, si, venga signor Pippo.
TORI: (Mentre escono) Si dagli del lei ca no' nci lu canusci buenu, ci spietti t'lu prisentu. Toppu facimu li cunti a tavulinu cu tutt'e ddoi. (Si gira verso l'immagine di San Giovanni) San Giuà, so' štancu ti li uai, ma no vi ni fazzu pietà? (Così dicendo si appoggia dove prima aveva posato la posta e gli cade una lettera a terra, per cui chinandosi a raccoglierla:) Aggia capitu, m'atà rispueštu, crazie San Giuà, quešta ancòra no' l'er' aperta, so' sicuru ca nc'è nna bbella notizia. (Apre la lettera, legge:) Crazie San Giuà, crazie. (Va alla porta e chiama) Concetta, Maria, viniti subbutu quà.


SCENA SESTA
(Tori - Rosina - Teresa - Cuncetta e Maria)


ROSINA: (Entrando in compagnia di Teresa) Eccoci qua.
TERESA: Ama sci' sciucati li nummiri addò lu Mariucciu.
TORI: Ma iu no nci šta chiamav' a vui. (Fra sè) E mo' siamu al completo. (Intanto si salutano).
TERESA: Noi arriviamo all'insaputa.
TORI: Siti comu la morti.
ROSINA: In che senso.
TORI: Nel senso ca arrivati quandu unu menu si l'aspetta.
CUNCETTA: (Entrando insieme a Maria) Oh! Le mie nuore ci sono? (Salutando Rosina) Fijima lu Giuanni ddò štai?
ROSINA: Jè purtatu la vagnoni a passeggiu.
MARIA: (Mentre saluta Teresa) Fratuma jè telefonatu?
TERESA: Jè telefonatu ieri, dici ca jè cchiata fatia ntra nna tipocrafia ti Zurigo. Vi manda li saluti a tutti.
CUNCETTA: Buenu, buenu. A vištu, iu nci l'era tittu ca ci si nni scia in Sguizzera, acchiava fatia. Ma cce èti 'sta topo grafìa?
TORI: Ddonca fannu li fotografii alli surgi. (Breve pausa, poi riprende) Gnuranti, quali topo-grafia!, norita è dittu tipo-grafia, cioè ddonca fannu ritratti tipu fotografie.
ROSINA: Iddu si ca è capitu nna meraviglia!
CUNCETTA: Pircè nda chiamati, cce vulivi?
TORI: Osci è nna sciurnata ca ndl'ama rricurdari pi tutta la vita. Vištu ca eti nna matinata ca m'arriunu belli nutizii, è giuštu ca no' mi li surchiu tutti iu e pi štu motivu jè meju co ndli spartimu. Anzi le signore nuore c'inzaccunu propia bbueni nta štu mumentu.
CUNCETTA: Ma nzomma ti uè spiechi meju?
TORI: Andiamo al dunque: in primis, cumparima mi feggi fari la croci quando m'è ddittu ca nci vuliunu li sordi pi la schedina, poi s'è llagatu lu bagnu, jè rrivata la bolletta ti la luci, nna contravvinzioni, ma comu urtima cosa jè rrivata nna notizia ca già aggia ringraziatu a San Giuanni.
ROSINA: Cce ama vintu a nna lotteria?
TORI: Meju.
TERESA: Cce ama fattu tritici?
TORI: Più molto assai.
MARIA: Parla papà, no' ndi tini' sobbr'alli spini.
TORI: E' rrivatu lu sfrattu t'la casa.
ROSINA: V'è rrivatu lu sfrattu t'la casa?
TERESA: Vi menunu fora ti casa, mmenz'a nna štrata?
CUNCETTA: Rruvinati štamu.
ROSINA: Rruvinati štati.
TERESA: V'ata rruvinati.
TORI: Ma comu? La lotteria l'ama vinta nziemi, lu tritici l'amà fatt' anziemi e li rruvinati simu solu nui? Bella solidarietà!
MARIA: E comu facimu cu ndi sci' ffittamu n'otra casa, pi quantu coštunu l'affitti moni! Toppu vint'anni ca štamu 'ntra šta casa ca pajaumu 'nna miseria. San Giuà, nd'anna rruvinati!
TERESA: Certu eti ca iu a tutt'e treti no' vi pozzu ospitari, e no mi pari mancu giuštu cu vi tivititi.
ROSINA: Casa mia lu sapiti ca no' jè ppi nienti grandi. (Segue un silenzio da sconsolazione, mentre tutti scuotono il capo. Cuncetta prende una sedia e si siede sul lato destro, visto da chi guarda, della stanza, mentre contemporaneamente fa la stessa cosa Maria sul lato sinistro. Entrambe, mentre gli altri restano in piedi al centro e Tori sta in mezzo, incominciano ad eseguire un movimento ondulatorio in avanti ed indietro, facendo il viso sconvolto. Contemporaneamente gli altri tre continuano a scuotere il capo, poi all'unisono ciascuno di essi mimerà segni di disperazione, di preghiera, di diniego, di strappo dei capelli, di suicidio con la pistola etc. Il tutto durerà, quanto basta perchè la scena non stanchi, poi )
CUNCETTA: (Alzandosi improvvisamente) Mi cciu, mo' mi va 'nvilenu.
ROSINA: (Fermandola) Ma ddo šta vvai, cce jè paccia? (Mentre si strattonano...)
MARIA: (Alzandosi improvvisamente) Mi cciu, mi soffucu cu llu gas.
TERESA: (Fermandola) Ma ddo šta vvai?, cce si paccia? (Mentre si strattonano...)
TORI: Mi cciu e mi menu t'la fineštra. (Si precipita alla finestra, la apre, si gira) Ma cce eti?, a mme nisciunu mi ferma?
CUNCETTA: E pircè t'amà firmari, hai trentanni ca ripieti sempri la štessa sceneggiata!
TORI: Cussì la pienzi. Allora mo' m'aggia ccitiri veramenti. Sobbra l'ossi ti sirma. (Torna di corsa verso il centro della stanza, fa dietro front, di corsa verso la finestra gridando:) Mi menu, mi menu. (Arriva alla finestra e chiude le imposte) Tisgraziati tutt'e quattru, šta soddisfazioni no nci v'l'aggia ddari.
TERESA: No, lu curaggiu lu tinia!
TORI: Lu tinia, lu tinia. Puè aggià pinzatu ca li funerali cuštaunu motu......
ROSINA: E s'anna rimuddati li jammi.
TORI: Jè parlatu la vipera!.. Lluntanativi, lluntanativi ca vi mozzica.
ROSINA: A mme mi chiami vipera? Forsi pircè è abbituatu cu štai cu quišti toi. (Ed indica Cuncetta e Maria).
MARIA: Truzzulara ca no' si otra, mo ti tiru li capiddi a unu a unu. (Così dicendo, si precipita contro la cognata. Teresa va incontro alla suocera e tenta di calmarla. Tori, tentando di separare le due, si porta alle spalle di Maria).
TERESA: Chiappiti štu bellu šcarafoni! (Maria si abbassa a schivare e Tori incassa la prima sberla. Poi, le due donne invertono la loro posizione rispetto a Tori e...)
MARIA: E tu chiappiti cuštu! (Come prima, povero Tori!, ed ancora per un doppio giro, parlando a soggetto lo schiaffeggiano, poi....).
TORI: (Gridando come un forsennato) Mo' bašta!... ferme!...ferme!... (si fermano) Cu tutti šti šcarafuni, tiniti la facci tutta confia.
ROSINA: E iu, mer' a mettiri ntra casa mia šti pacci?! Mancu morta! (Ed esce di corsa).
TERESA: E iu cce so' cchiù fessa!? Vi ni putiti sciri all'albergu a Campumarinu. (Ed esce di corsa anche lei).
MARIA: (Rivolta ai genitori) Cciaffativi tutt'e doi moni. L'atà ntesi? E mi piaci lu fattu ca ata tittu sempri ca ci San Giuanni vi faci la crazia di ddivintà ricchi, li sordi s'hann' a spartiri in parti uguali cu tutti li fili. Sci curcativi all'albergu ti Campumarinu, scià. (Si mette a piangere ed esce verso l'interno).

SCENA SETTIMA
(Tori - Cuncetta e Giuanni )


GIUANNI: (Classico tipo di pesce sfatto. Succube della moglie. Entrando in scena:) Papà, mà, ma cc'è successu?
CUNCETTA: Va ddumanduncilu a quedda paccia ti muierita.
GIUANNI: L'aggià 'ncuntrata sobbr'alli scali ca šta fucia com'allu vientu. L'ha vuli' firmava, inveci s'è cciaffata la piccinna e si ne scappata fucendo. Poi, ret'a edda nc'era Teresa, ca m'è ddata nna spittirrata ca mumentu cu mi faci ruzzulari tutti li scali.
CUNCETTA: (Piangendo) Nd'è rrivatu lu sfrattu ti la casa e muierita e quedd'otra facci ti fammi ritiri ti Teresa nd'hanna tittu ca pi lloru putimu sci ddormiri: o mmienz' alla štrata....(si soffia il naso rumorosamente e sempre piagnucolosa).. o putimu sci ddormiri all'albergu ti Campumarinu, ca ci sapi quant'è c'an di cošta!
GIUANNI: Ma scusa, albergu pi albergu, tantu vali ca vi sci fittati 'n'otra casa.
TORI: 'Nd'ama sci riparati sott' a nna cascata t'acqua iacciata!
GIUANNI: Papà, nce nci pozzu fari ci mujerima teni šta capu, ti pari ca jè facili cu nci la rrimueddi.
TORI: Giuanni!, Giuanni!, ma tu no' ssi mancu tegnu cu puerti štu nomi. M'ata ppirdunari San Giuà, no' lu fazzu cchiù. Anzi, da oggi in poi, lu chiamu "Sottana", pircè s'è fatta mettiri la sottana ti mujerisa e a edda nc'è ddati li cuazuni sua.
CUNCETTA: Šta ccitia ti mazzati a sorda e a sirda....e a mme....a mme m'è ddittu ca so' nna vipira. Tu, fiju miu, l'ieri a 'mpisugnari bbella bbella quando nci voli inveci cu tti scundi sott'a llu liettu quandu edda si 'mbištialisci com'a nn'animali.
GIUANNI: Ma tu comu lu sapi?
CUNCETTA: No šta ddicia cussì tantu pi ddiciri.
GIUANNI: Tuni srai ca no ha capitu niente. Tuni a mmei non ci mi canusci bbuenu. Ampena rriu a casa, la mettu sull'attenti e li enchiu la facci ti šcarafuni ca s'la rricurdari fign'a ttantu ca campa.
CUNCETTA: Noni, fiu mia, no' ti rruvinari ca quedda è capaci cu ti va dinunzia.
TORI: Lassulu fari, ca quandu nci volunu, nci volunu.
GIUANNI: Mi ni šta vou, papà, ha tittu bbuenu, mo' nci penzu iu. (Ed esce)
TORI: (Gridandogli dietro) Va bbellu, bbellu, ca già tieni tutta la facci confia pi tutti li scarafuni ca t'ha ccoti. (Si liscia la faccia).


SCENA OTTAVA
(Tori - Cuncetta - Maria e Pascali)


MARIA: (Entra, portando, tovagliolo, tazza e cucchiaio ed apparecchia sul tavolo). Papà, t'aggia priparata pan' e latti, mangiutlu, pircè ci no si faci friddu.
TORI: Cce mi šta ddai lu zuccherinu, svergognata.
MARIA: T'l'aggia spiecatu già ca nci sta' soffiava ntra llu uecchi. Nc'era sciuta nna scheggia ntra llu uecchi e m'aggia avvicinata cu nci la soffiu.
CUNCETTA: Tant'era lu tilori ca era mienzu rimbambitu, lu criaturu.
TORI: Mienzu, si, ti la vita a nchianari, pircèì ti la vita a scendiri era motu svegliu.
MARIA: E' meju cu mi nni vou ca nci so' tanti robbi ti štirari. (Ed esce).
TORI: (Gridandole dietro). No' štirari ca ci no li fumiji umentunu!.....(Pausa) ..Va mintiti sotta la doccia fredda, cussì ti passanu li cardaggii!
PASCALI: (Entrando, con le solite schedine in mano ed un giornale sportivo in tasca). Menu mali ca šta vota štava apiertu, ci no er'avut'a suna' pi nn'otra bbona menzora prima cu mi sintiunu. Cumpa', ma cce fini ha fatta? Ancora cussì štati? Avoja cu spettu dda bbasciu! La schidina!, la schidina amà sciucari!
CUNCETTA: Cu pozza buttà lu pallinu!, arretu qua štai! (Così dicendo si defila e va a controllare la posta che il marito aveva posato prima).
TORI: (Portandosi a sedere dietro al tavolo, a centro, dove la figlia aveva apparecchiato, e sistemando un'altra sedia alla sinistra di quella sua, invita il compare a rispiegargli il sistema). No' nci aggià pututu scendiri cchiuni. Vien'a spiecumlu mentri mi mangiu lu pani cu llu latti.
PASCALI: (Andandogli a sedere accanto) Cumpa', (e ferma il braccio di Tori, che stava iniziando a mangiare) šta vota jè sicuru ca facimu tritici. (Tori lo ascolta ma tenta di riprendere, o meglio di iniziare, a mangiare) Mentri ti šta spittava, aggia scrittu nnu sištema c'amà sciucari pi ddumenica prossima. (Ripete lo stesso fermo-braccio di prima) Triminti, cumpa', triminti, e controllutlu. (Così dicendo, inavvertitamente, sposta verso la sua parte il tovagliolo con sopra la tazza ed il cucchiaio immerso dentro ad essa, e gli sistema le schedine davanti, dove prima stava il tovagliolo con la tazza). (Mentre Tori si lascia distrarre ed inizia a controllare una schedina, Pascali, con disinvoltura, inizia a mangiare il pane e latte. Poi:) Cce nni pienzi cumpa'?
TORI: (Tori si gira, lo vede mangiare a due bocconi e si accorge della tazza semivuota) Penzu, ca t'ha cajumatu tuttu lu latti mia.
PASCALI: Ha vištu ca l'ha capitu!
CUNCETTA: (Che, intanto aveva aperta, l'ultima busta che era rimasta chiusa e ne stava leggendo il contenuto. Chiamando concitata:) Tori, mi šta sentu bbrutta, viti ci gi aggia lettu bbuenu.
TORI: (Andandole accanto e leggendo, mentre la moglie lo guarda, pendendo dalle sue labbra) Mamma mia! Ha lettu, bbuenu, motu bbuenu!
CUNCETTA: Bbuenuuu? Ohhhhhhh! (E gli sviene fra le braccia, mentre Tori barcolla perchè non regge il peso).
TORI: Aiutu, cumpa'! Cumpa'!
PASCALI: (Che, intanto, finiva di scolarsi il latte e si asciugava, soddisfatto il muso. Si gira e andandogli incontro:) Cumpa', ma iu la musica no' la šta ssentu, cce šta ballati nnu valziri o 'nna mazzurca?
TORI: 'Nna polka....'nna porca di sorda. (Lascia cadere, accompagnandola, Cuncetta; prende in posa di ballo Pascali e si mette a girare co lui) Bballamu cumpa', bballamu, (e mentre girano) viva San Giuanni!, viva San Giuanni!, viva San Giuanni!
FINE PRIMO ATTO

SECONDO ATTO
SCENOGRAFIA:
Stessa stanza del primo atto, arredata elegantemente con mobilio nuovo: tavolo a centro ricoperto da un elegante lungo tappeto da tavola, più rialzata dalla parte anteriore, belle sedie, salotto sulla destra, credenza, telefono, televisore, radio od impianto stereo, piante ed altro di valore. Sul lato sinistro della finestra, l'insostituibile nicchia in legno con l'immagine di San Giovanni.
SCENA PRIMA
(Cuncetta - Maria - Picicchiu - Tori e Pascali)
All' aprirsi del sipario, si ode il suono di campane a festa, dalla comune entrano in scena Cuncetta e Maria. Vestite elegantemente.

CUNCETTA: Osci è štata nna tumenica ca mi l'aggia rricurdari pi tutta la vita. Prima, 'nziemi a sirda, ama sci' mangiatu allu rištoranti, pue' iddu si n'è turnatu a casa e nui nd'amà sci' višta la messa ti l'una. E cuddu malacarni ti frauta, lu Picicchiu, comu si cutulava, ah, lu piccinnu mia.
TORI: (Dall'altra stanza) Bbellu ddu piccinnu, t'lu papà sua.
PICICCHIU: Sini mà, šta facia nnu picca štingu alla fia ti cumma' Pasana.
MARIA: Šta nuvità ch'è mmesa Ton Pietru, cu ffaci puru nna messa all'una, parìa sbajata e inveci l'è 'nduvinata veramenti.
PICICCHIU: Sini veramenti, ca ci noni a mmei preštu no mmi ncuddava!
CUNCETTA: Ha vištu com'era chiena la chesia?
MARIA: Mà, šta messa ti osci jè štata bbellissima. Štu previti nuevu ca jè rrivatu jè motu bravu. L'ha 'ntesa cce bbella pretica ca jè fatta?
CUNCETTA: L'aggia 'ntesa, l'aggia 'ntesa. Però no' mè piaciutu motu pircè nd'è pijati a tutti pi pecuri.
PICICCHIU: (Rivolto alla madre) Tuni cchiù ti nna pecora no ssinti! ( Cuncetta gli da un'occhiataccia).
MARIA: Ma cce šta ddici mà, vulì dicia ca lu Signori è il Buon Pastore e nui simu le sue pecorelle smarrite.
CUNCETTA: Però mi šta pari ca tu la parti ti la pecorella smarrita l'ha capita propia bbona. Tifatti, a nnu certu puntu m'aggià ggirata e no' t'aggia višta cchiùni, 'ntra quali erva ti n'ieri sciuta cu pasculi?
PICICCHIU: Mà, l'aggia višta iu cu llu Ca Ca, quddu ggiovini ca ggiusta rubbinetti ca javita qua ti fronti.
MARIA: Štatti cittu tuni mmalacarnieddu. Sini mà, m'era lluntanata nnu picca cu parlu cu llu Pippo.
CUNCETTA: Cu parli no! Nci a sci' soffiatu 'ntra l'otru uecchi?
MARIA: Štatti citta mà, no' azzà motu la voci ca ci no faci sentiri tutti cosi a llu papà.
CUNCETTA: Tu 'nda fa' passari ncunu bruttu uai. Diu cu ndi ni libbera, tra 'nna soffiata e l'otra, ci ti va succeti ncuna bbella (facendo il gesto della pancia in gravidanza) surpresa, sirda non ci ti lassa (rimarcando) viva.
TORI: (Entrando in scena, elegantemente vestito e con gilè rosso) Viva, viva San Giuanni! Uè vagliò tu qua štai, no? T'aggia tittu ca quando ncuentri lu Cusiminu a ddiciri sempri ca a ccasa non ci štou mai. Ca m'l'è ddittu sorda ca šta parlavi cu iddu. M'ha capitu? Ci no tutti li ggiurni qua veni sempri cu lla štessa canzoni. Quandu lu viti ha cercà sempri cu llu scanzi.
PICICCHIU: Papà pirdonimi ca no' lu fazzu cchiuni.
TORI: Va bbeni bbašta cu no' tti ni scuerdi cchiuni. Mò vabbandi nnu picca ntr'a lla štanza tua.
PICICCHIU: Pirdonimi sa papà. (Esce)
MARIA: Papà, ti n'ha turnatu troppu preštu a casa e t'ha persa nna bbella messa.
TORI: Iu m'aggia višta quedda ti li sei šta matina, quandu ancòra tu šta' ngruffulavi ca parìa ca šta sirravi tauli.
CUNCETTA: Timmi la verità, a tte t'è piaciutu ca lu previti 'nd'è pijati a tutti pi pecuri?
TORI: Cce era meju cu ndi pijava a tutti pi puerci?
MARIA: Papà, sapessi comu ndi trimintiunu ntra lla chesia a mme e alla mamma! No nc'erunu abbituati cu ndi vetunu cussì eleganti! Da oggi in poi sarà tutta nn'otra musica! O si abituano, o si abituano!
CUNCETTA: Si tici: buenu tiempu e mali tiempu no' ddura sempri nnu tiempu.
TORI: Vedrai, fia mia, vedrai che tutti dovranno portari più rispettu a Don Tori Prencetti.
CUNCETTA: Pure le mie nore per (con enfasi) "Cuncetta Manetta".
TORI: Ca si gnotti nna purpetta......Phuuuuuhhhh! ...Ma lu sapi ca štu šchifu ti nomi e cognomi ca tieni no' ti l'era mai 'ntisu ticiri cussì bbellu cu štu tonu altisonanti.
CUNCETTA: (Offesa) E' bellu lu tua, "Totò Prencetti" ca quandu ti unisci cu cumparita Pasquali, faciti lu "Prencettu Pasquale". Štu cumpari no' lu pozzu propia suppurtari, lu tegnu qua sobbra lla panza, ampena si rrisica cu menti sulu nnu peti nanz'a šta porta nd'lu cacciu.
PASCALI: (Affacciandosi, timoroso di disturbare, davanti alla porta e poggiando sulla soglia dell'uscio la punta del piede destro) Tišturbu? Jè permessu?
TORI: Mena cumpa', minti puru l'otru peti intra, pircè ci no mujerima ti mena fori ti casa.
PASCALI: (Entrando) Crazie, tonna Cuncetta è sempre ospitali.
TORI: E ncuna vota allu prontu soccorsu.
PASCALI: (A Concetta) Ha scì finit'a llu prontu soccorsu?
CUNCETTA: Siccome no nci vi ticiriscu m'atà rimaštu sobbr'a lla panza e aggia sci' spicciata allu prontu soccorsu.
PASCALI: (Rivolto a Totò) Secondu me, atà mangiatu.....
TORI: (Interrompendolo, ad alta voce) moti ficalindi e jè 'ntampagnatu.
PASCALI: Nci voli 'nnu bellu clišteri.
CUNCETTA: Facituncilu alla mujeri voštra.
TORI: Una ti nnu litru. O štappa o štappa!
MARIA: Šti tiscursi volgari no' lli supportu, mi ni šta scappu. (Esce di corsa verso l'interno).
PASCALI: Cumpa', pircè nci ata tittu o scappa o scappa, ca 'dda criatura si nn'è scappata ti corsa e no' ssi perdi lu piaceri cu ssenti li tiscursi nueštri?!
TORI: Raffinati. Nienti, cumpa' no' nci pinzari, jè capaci c'hanna zzicat' a ffa' effettu tutti šti clišteri e jè vvuta a scappari ti corsa.
CUNCETTA: (Indicando Pascali) No putiunu fa effett' a iddu?!

SCENA SECONDA
(Concetta - Tori - Picicchiu - Pascali - Cusiminu e Pasana)

(Squilla il telefono)
TORI: Uè lu talefunu šta sona. Picì, Picicchiu?
PICICCHIU: Cce ccumandi papà?
TORI: Va rrispundi allu talefunu e ti raccumandu ca ci eti lu Cusiminu
sapi cuddu c'ha ddiciri. Tini c'aggia sciutu a ffoji allu Rizzu.
(Il telefono continua a suonare)
PICICCHIU: Št'arriu, cce vvai ti pressa? (Risponde al telefono). Pronto? Uè,
Nicolì quantu tiempu, hai cchiù ti nn'ora ca t'aggià
chiamatu, pi lla miseria nah. Lu Tumasi? T'l'aggia tittu tanti voti
ca cuddu la lassà perdiri.….Noni, ti vulì ddicia ci puè passari
cchiù tardu cu mmi piji. ..... Verso li setti va bbeni ? ……..Va
bbeni meh, ndi vitimu cchiù tardi. (Molto attento ad evitare lo
sguardo di Tori che non vuole che frequenti Nicolino)
TORI: Vagliò, ncunu ggiurnu t'la ccojiri nnu quintali ti scarafuni. E
vvi ci chiama ncuna vota ncuna femmina, vì.
(Cuncetta gli dà un pizzicotto) (Suona il campanello)
Mo' lu campanieddu. Picì, mi raccumandu ca t'aggia tittu cuddu
ca ha ddiciri ci è llu Cusiminu.
PICICCHIU: No' tti preoccupare. (Rivolto al pubblico) Osci nci l'aggia ffari nnu
bbellu scherzu a sirma. Št'arriu! (Apre e spunta la faccia di
Cusiminu) Uè Cusimi', cce vva facendo ti šti parti!
CUSIMINU: E cc'è no' lu ssapi ca ci štou ti šta parti vo cchiandu cuddu
ribbusciatu ti sirda lu Tori, crandi amicu mia? Ca jè meju cu štai
ci no nci fazzu scurdari la facci ca teni fijisa e ti tutti l'otri
componenti t'la famija.
PICICCHIU: Si propia furtunatu Cusiminu,

CUSIMINU: Ca canoscu sirda?

PICICCHIU: Noni ca sirma er' avuta sciri fori allu Rizzu cu ssi ccoji to' foji e
jè dittu "Noni no nci vou cu no ssia va vveni lu Cusiminu e nno
m'acchia". Trasi Cusimi'! (Tori, sorpreso dal dispetto di Picicchiu,
non sa cosa fare)
CUSIMINU: Jè permessu?

CUNCETTA: (Tori scappa anche se Cusiminu lo vede)Trasi Cusimì, comu sciamu?
(Cerca di non dare importanza a quello che ha intorno).
CUSIMINU: (Sorpreso) E com'ama scì Cuncè, la solita vita.
CUNCETTA: (Tergiversando) E mujerita comu s'la passa?
CUSIMINU: Nna bbotta e nna bbotta! (Rivolto al pubblico) E ci no ccoju li
sordi osci mi la tai a mmei nna bbotta cu mi ni vou allu cimiteru.
CUNCETTA: (Facendo finta di non sapere perché Cusiminu è là) E quedda va
sempri bbona, sempri arzilla, arzilla. Cce cumandi ncuna cosa
Cusimì?
CUSIMINU: Primisi vulì ccapìa nna cosa. No' ppi ssapì li fatii vueštri, ma cce
jè tuttu štu lussu? Cce ata fatti sordi?
CUNCETTA: Noni Cusimì ma ogni tanto nci voli nnu cambiamento ti
mobbiglia ca pi lla verità l'otra si šta craulava tutta e no nci
putiumu cchiù štari cussini.
CUSIMINU: (Comincia ad arrabbiarsi) Ebbè, si šta craulava! E vui, tu e marituta
cuddu ca si n'è fuciutu ampena m'è vištu, no ssapiti ca prima cu
vi canggiati la mobbiglia atà pajari li tiebbiti ca tiniti cu llu
Cusiminu, ca ci no lu Cusiminu vi craula l'ossi? Ca figna moni
aggia suppurtatu ma cu tuttu štu lussu ca šta vesciu mo' bbašta.
No nci pozz'aspitta' cchiuni.
CUNCETTA: (Non sapendo cosa dire) Ma…. noni…ca…
CUSIMINU: Ma, noni, ca, niente, chiamulu subbutu ca ci no ziccu a šcascià
tutti cosi. (Afferra un ombrello che trova alla sua destra)
CUNCETTA: Noni Cusimì, pi ll'anima ti li muerti, spetta ca t'lu chiamu.
(Rivolta al pubblico) Ci no ssi n'è fuciutu t'la fineštra cuddu uaštasi.
(Esce)
CUSIMINU: (A Picicchiu e che era rimasto a guardare divertito) E tuni, cce šta
uardi? Camina ntra lla štanza tua, va sciocca cu lli bbambuli.
(Mimando movenze di effeminato).
TORI: (Entra accompagnato da Concetta) Uè Cusimì, hai motu ca štai?
CUSIMINU: Noni ti quandu ti n'ha fuciutu. (Facendo intendere che aveva capito
tutto).
TORI: Pi lla verità Cusimì, m'è vvinutu nn'attaccu ti coliti,
CUSIMINU: Pi lla paura!
TORI: E aggi'avut'a scappari allu bbagnu. Cce cumandi ncuna cosa
Cusimì?
CUSIMINU: (Tra sé) Ma quišti so scemi o šta fannu la parti? Comu, no ssapi ce
vvoju? Penzu ca lu sapi ci m'ha spittatu 'ndirittura!
TORI: (Cerca di mostrarsi sicuro di sé) Si Cusimì, ca quasi ti šta mandava a
cchiamari ti fijima lu Picicchiu, (Tra sé), cu pozza bbuttà sangu, pi
quiddi to' sordi ca t'era ddari.
CUSIMINU: (Rivolto al pubblico) E si, mo hanna ddivintati toi. Quišti hann'
avut'a ffari ncunu tritici. (A Tori) Ca iu pusitia era passatu. (Ironico)
Non'è ca ti l'acchi no'?
TORI: Subbutu noni, ma comu viti no mmi mancunu cchiuni sordi
anzi ci spietti nnu picca ti li tou puru cu ll'intaressi.
CUSIMINU: Sienti To', iu no nni voju ntaressi ma iu non ci voja ttornu
cchiuni, a pparti ca non ci pozzu cchiu turnari a casa senza sordi
ca ci no mujerima mi faci a ssangu e mi ni caccia puru ti
casa. Perciò jessi li sordi ci no facimu štorii. (Suona il campanello)
TORI: (Tra sé) Ncun'otru c'avanza ncuna cosa. Ma ccè ccapaci ca cuddu
štuetucu ti fijima jè ddatu lu bbandu? Oppuru quedda trapula ti
mujerima, cu ssi cotula nnu picchi ti cchiuni. (Cuncetta va ad aprire
la porta anche se molto tentennante) Cuncè no nci štou pi nnisciunu!
CUNCETTA: Uè Pasà, cce ncuna cosa?
PASANA: (Ben vestita ma molto ignorante) Noni, scia acchiandu marituma, cu
lli ricordu co vvinia quani pi lli sordi e lu Mariucciu t'lu caffei m'è
ddittu ca l'ha vištu nchianàri qquani. No šta qquani?
CUNCETTA : Sini qua štai trasi!
CUSIMINU: Matonna mia, la Pasana eti!!
PASANA: Bongiornu a tutti. (Anche lei molto sorpresa) Uè e cce jè successu,
v'aggia lassati muerti ti fami e mo' ti ddò essi tuttu štu lussu?
TORI: Bongiornu Pasà, no ssapi ca la rota ggira pi tutti?
PASANA: Ma, so' motu contenta pi vvui e pi nnui ca finarmenti ndi putiti tari
quiddi sordi.
CUSIMINU: Sini Pasà, tici bbuenu finarmenti, ca cce hai picca, mo faci
cinc'anni. Sulu Pasà, ca jè ddittu lu Tori ca no po' essiri osci
pircè….
PASANA: E tu t'a štatu cittu, no? Mucculoni natu, rimbambitu. Iu li sordi li
voju moni ci no vi fazzu veteri iu comu ggira la rota ma t'li
mazzati.
TORI: (Si fa forza) Noni Pasà, osci no po' essiri, acchia lla tieni n'otru picca
ti pacienza.
PASANA: M'aggia štancata cu ssentu pacienza, pacienza. Iu li sordi li voju
subbutu ci no' qqua ti spriculu ti mazzati prima a ttei e puè a cuedda
scioscia ti mujerita.
CUNCETTA: A cci chiami scioscia? Šta scimunita ti pizzenti riccuta.
PASANA: No' ti permettiri cchiuni cu mi chiami cussini, ci no' ti fazzu nova,
nova. (Mima le botte)
TORI: Be, bbašta moni ca quišti so' fatti ti masculi.
PASANA: Ca ci no llu faci ddu tursu ti marituma no l'aggià ffà iu lu
masculu?
CUSIMINU: Uè Pasà štatti citta nanz'alli crištiani ci no mo t'li fottu toi.
PASANA: Ma ddo è ca sciri, truecculu?
TORI: Beh, bbašta moni. Puè vi rrajati a ccasa. Comunque Pasà, no' ti
preoccupari ca li sordi l'hai. Turnati nn'otru picca ca vesciu ci
l'acchiu, va bbeni!
PASANA: Va bbeni na, propia pi San Giuanni. Ma no cchiù ti to iori vi tou. CUSIMINU: Si si no cchiù ti to' iori.
PASANA: Sciammindli, Cusimì ca turnamu cchiu ttardi.
CUSIMINU: Bè, štativi bbueni allora.
PASANA: (Con fare minaccioso) Ndi vitimu cchiù ttardu.
TORI: Va bbeni, ndi vitimu cchiu tardu. (Tra sé) Bbašta cu vi ni sciati
moni ca puè pari. Uè m'hanna tatu l'urtimatum ti uerra.
CUNCETTA: (Li accompagna alla porta molto interdetta) Štativi bbueni, cu puzzati
ruzzulari li scali a unu a unu.
PASANA: Štatti bbona Cuncè, penzu ca nd'amà capiti, no'?
CUNCETTA: (Quasi la spinge. Una volta chiusa la porta si rivolge al marito) Ha vištu
ce aggia ssuppurtari. Ci m'ieri 'ntes'a mmei a št'ora ti l'ieri llivati
li tiebbiti, maliminatu. No' era sciutu in penzioni ma cu facimu la
fami. Nci lu ticia: To' va fori nn'otru picca. Ma quali fori, cu lli
schidini a mmanu iddu e cuddu scimunitu ti cumparisa Pascali lu
surdu.
TORI: Sienti no tti mentiri puru tuni ci no mo' ti friculizzu ti mazzati e ti
mmozzu la lengua. Cchiuttoštu cuddu uaštasi ti fijita lu Picicchiu,
ddò štai. Ca ci lu cchiappu, quant'è ggiuštu San Giuanni li fazzu
'nnurari la sciurnata osci. Picì, Picì, Picicchiu!?
PICICCHIU: (Molto timoroso) Cce cumandi papà?
TORI: Mannaggi' a ll'anima ti mammita, mannaggia. Ha vištu cce
m'ha cumbinatu? E menu mali ca t'era vvisatu. Sienti mo t'lu
ticu nn'otra vota e puè ci ti scuerdi passamu alli mazzati fuerti.
Quando ti ticu nna cosa t'la rricurdari, tuni ti šta rruvini cu šti
micizzi. Vagliò, štatti attienti ci no nna cuatisciata ti mazzati no
t'la lleva nisciunu.
CUNCETTA: Lassulu sciri moni ca la corpa è tutta tua e lu sapi.
TORI: Tu štatti citta ci no zziccu prima, prima ti tei.
PICICCHIU: Papà pirdonimi papà.
TORI: Va bbeni pi moni, camina va sciocca, va'.
GIUANNI: (Voce da fuori) Dottore, allora iu mi ni šta vou nnu picca ddo
sirma. Ahhh! M'era scurdatu, sintiti 'nna cosa.
CONCETTA: Ma no jè la voci di fijima Giuanni, m'è parsu ca šta parlava cu llu dottori qua ti fronti.
TORI: Jè nna sittimana ca lu signurinu no' si faci vetiri e nè s'è fattu sentiri nisciunu! Lassalu veniri ca nci amà ffa nna bella sorpresa!
PASCALI: Cumpa', iu štou sempri qquani.
CUNCETTA: Cu ndli scuerci belli belli.
PASCALI: Aggia vinutu cu tti portu la fotocopia ti la schidina c'amà sciucata, ca ieri sera no nci amà pinzatu nè tu e nè iu. (Si siede sul divano, tira fuori delle schedine, apre il giornale e si mette a leggere).
GIUANNI: (Da fuori) Papà, è permessu? (Entra in scena, con la testa fasciata, un occhio nero, una benda, legata al collo, che sorregge il braccio sinistro).
CUNCETTA: Matonna santa, ma cce jè scì spicciatu sotta nn' autotrenu?
TORI: Ggiuà, cce t'è successu?
GIUANNI: Papà, no' ti tissi ca mujerima l'er' a mettiri sull'attenti!?
TORI: E quedda t'è mmisu a rriposu, .....tant'è veru ca hai 'nna sittimana ca no' tti faci vetiri.
GIUANNI: No' m'aggià saputu controllari papà! Aggia ddivintatu nna bbeštia! Aggia cciaffatu nnu bbaštoni e aggià zziccatu a mminà cuerpi,......paahhhhh!, nnu cuerpu 'ntra lla fronti.
TORI: E t'hanna fasciata la capu.
GIUANNI: Paahhhhh! 'Nn' otru cuerpu 'ntra lla spadda.
TORI: E t'è cunzatu lu razzu pi lli fešti.
GIUANNI : Aggia cuntinuatu comu nn'animali, ca no' nci aggia vištu cchiù ti li uecchi.
TORI: E ssi veti ti comu t'l'ha ritotti!
GIUANNI: Puè aggia riflittutu e aggia tittu: ma l'aggià ccitiri veramenti?! M'è fatta nna pena....
TORI: E t'ha fattu cunfiari com'a nnu palloni.
CUNCETTA: Ma tu, fiju mia, no' c'ha essiri cussì bbeštia. Puru ca è ccussì cattiva cu nnui ca li vulimu tantu bbeni, dda criatura mi faci mota pena. Vattrova comu l'ha ritotta, jè ccapaci ca šta tutta 'ngissata ti capu a ppieti!
PASCALI: (Avvedendosi) Giua', ma cce t'ha rrajatu cu tuttu Maruggiu?
TORI: E no'nci atà vištu mujerisa!
PASQUALE: Cu mujerisa? Allora peggi' ancòra!
TORI: Si veti ca la canusci bbona!
GIUANNI: Mo' spicciatila ci no mo m'l'aggia fottiri la capu e aggia ddivintà nna bbeštia!
TORI: No, no, controllati, cu no ssia ha scì spiccià propia allu spitali.
GIUANNI: (Fa lo gnorri) Ma chiuttoštu, mi pari sia ca štou 'ntra nn'otra casa, ma cc'è successu?
TORI: (Ignorando la domanda) Cumpa', štatt' attientu cu no ssia cu lli scarpi m'ha llurdisciari lu tivanu nuevu.
CUNCETTA: Lassulu šta comutu, tutti li mobbili nuevi 'ndi l'ama ggotiri. Ampena si lurdesciunu o si šcasciunu li cangiamu e ndi ccattamu l'otri.
TORI: (Rivolto alla moglie) No nci mi n'era ddunatu! Cussì vištuta ti pizzienti štai 'ntra casa; va cangiati e mintiti 'ncun' abbutu licanti.
CUNCETTA: Ggiuštu, con permessu, mi šta vva' cangiu il bbigliamento. (Esce ancheggiando ed atteggiandosi).
TORI: Spettami ca t'aggià parlari ti nna cosa, vegnu puru iu cu ttei. (Esce dal taschino un grosso sigaro, lo mette in bocca ed esce, spolverandosi il gilè con il dito medio della mano destra).
GIUANNI: (Che era rimasto a guardarli stupito) Ha essiri tuttu veru. A mmeno cche quišti no so' masciari. Iu šta vesciu cosi turchi!
PASCALI: Hanna sbarcati li turchi? Addò štannu?
GIUANNI: Ma quali turchi! Ditemi ch'è successo.
PASCALI: Ancora fermu a pprima ti la uerra štai?
GIUANNI: E pircè?
PASCALI: (Alzandosi ed indicandogli la porta interna) Va ddà intra, ma s'acchia cu tti ccuntienti ti cuddu moternu.
GIUANNI: Cce cosa?
PASCALI: No' ha tittu ca ti servi lu cessu turcu?
GIUANNI: Ma quali cessu! Li mobbili nuevi e (gridando) li rrobbi nuevi.
PASCALI: Sbrichiti, sbrichiti ca ci ti va ffaci sobbra ti mmuchi tutti li cuazuni nuevi.
GIUANNI: (Gridando) Spiecatimi cce so' šti mobbili nuevi, ca voj'a ssacciu tutti cosi.
PASCALI: Tre ggiurni fà nc'è rrivatu nn'autotrenu ti mobbili nuevi.
TORI: (Entrando) Cumpa' cce mi ccumpagni alla pašticciria c'aggià ccattari li dolci. (Lo prende sotto braccio ed esce).
GIUANNI: (Allibito) Ma comu! No tiniunu mancu li sordi cu mintiunu nna pignata! Allora m'hanna tittu bbuenu! Aggia fattu bbuenu cu chiamu frantuma Cilormu t'la Svizzera e cu ssi ni veni ca qua štannu li sordi! Mobbili, vištiti, dolci! Maahhh!.... Mi ni šta vvou, mà.
CUNCETTA: (Da fuori) No nci pozzu viniri ca što 'ntr'a llu bagnu nuevu.
GIUANNI: Crazie pi l'accoglienza, vi siete spiegati bene. (Esce) (Da fuori, la voce di Pippo): Bu....uuu...Buonasera..... , (rispondendo) Buonasera Pippo.
PIPPO: (Da fuori) Si... signor Antonio, la..la..lassa apiertu ca...ca....aggià parlà cu mammita.

SCENA TERZA
( Pippo - Maria - Cuncetta - Tori e Picicchiu)


PIPPO: (Affacciandosi all'uscio della porta, chiama:) Maaaria, Maaaria.
CUNCETTA: (Da fuori) Maria, iu štou 'ntr'a llu bagnu e no' nci pozzu sciri.
MARIA: (Da fuori) Sforziti, sforziti ca vai.
CUNCETTA: (Da fuori) Ma cce ha capitu, viti ci è ca šta cchiama, va' apri.
MARIA: (Entrando, a bassa voce) E tu cce šta faci quani, mannaggia tua? (Gli fa cenno di stare zitto) Chi è?,... chi è?... Ah! lei è dottore!
CUNCETTA: (Da fuori) Maria, ci eti?
MARIA: Jè lu dottori, mi šta lassa li chiavi ti casa sua. (A Pippo)
Cce šta faci quani? Ci ti scopri sirma passamu li uai.
PIPPO: L'a…, l'aggia višt'assiri e..e..aggia vinì, vinì parlatu cu..cu..cu mammita.
MARIA: (Timorosa ed elettrizzata) Mama šta 'ntr'a llu bbagnu e no' nci pò sciri...cioè....no' nci pò vviniri. Uffahh!...m'ha fatta emozionari....no' nci pò vviniri pi moni.
PIPPO: A...a...allora tammi nnu…nnu…(così dicendo fa il muso lungo) nnu bba… nnu bbaciu.
MARIA: (Gli si avvicina, lo stuzzica, cede e non cede, gli fa la gattina in calore, poi lo sfiora con un bacetto sulla punta del naso e gli sfugge emettendo dei risolini, provocandolo ancora di più) Tici la mamma Rocca si uarda... ma no' ssi tocca.
PIPPO: Vieeeni qua. (Tentando di afferrarla, finisce sul divano e cade dall'altro lato, mentre Maria si mette a ridere tentando inutilmente di frenarsi).
CUNCETTA: (Da fuori) Maria, cc'è eti tuttu štu rumori, pircè šta rriti?
MARIA: Šta sbattia la fineštra, e l'aggia chiusa. Lu dottori mi šta facia ritiri. (Salta in ginocchio sul divano, allunga una mano ad afferrare per i capelli Pippo, poi si china a baciarlo, mentre questi, ancora dietro al divano, fa spuntare un suo piede, portandolo quanto più in alto possibile. Poi lo lascia e si alza portandosi ad appoggiarsi al tavolo di centro, e resta a guardare la gamba di Pippo che lentamente si riabbassa dietro al divano. D'improvviso, Pippo si alza facendo il segno delle mani piegate ad artigli).
PIPPO: O..ora ti mangio. (La insegue attorno al tavolo, poi si fermano a baciarsi, sul lato del tavolo che dà verso la porta interna: Maria appoggiata al tavolo semidistesa e la gamba sinistra leggermente alzata; Paolo fra le sue gambe, di spalle alla porta).
CUNCETTA: (Entrando, sorpresa) Chiavi?
PIPPO: Noni, noooni, v'lu…, v'lu ggiuru, la šta ba…,baciava soltanto.
CUNCETTA: Li chiai!! Quišti so' lli chiai ca ti šta lassava lu dottori? Svergognata!!!
MARIA: Mà iu nci šta......
CUNCETTA: Soffiava!!! Tutti e do' li uecchi nci l'ha soffiati prima; mo' nce nci šta soffiavi?
MARIA: Mà, cce la spicci moni, pi 'nnu bbacettu innocenti šta faci nnu processu. Lu Pippu jè vinutu cu parla cu ttei.
PIPPO: I..iu.. aggià vinutu cu vi ticu… ca mi voja ffifì...ffifì…
CUNCETTA: Puru Fifì?
PIPPO: Ca mi voja ffidanzu cu Maaaria e ci…ci...vui siti cuntenta vi vulì…, vi vulì dicià ci parla prima signuria cu vo'… cu voštru maritu, almenu cu ssi rimodda nnu picchi.
CUNCETTA: E cce jè pani tueštu!! Iu, ti parti mia, vi tou la mia binidizioni, ma tu Pippo, lu fattu cu vvieni qua intra no' nci l'ha fa' cchiù. Pircè ci s'acchia marituma, toppu quedda mascara ti carnevali, ti spricula ti mazzati, ca a cuddu la capu no' lu ccumpagna tantu, tantu. Mo' vabbandi ti corsa.
PIPPO: Cra.. Crazie, tici'…ticituncilu.. e po...po...popo…poi mi tati nna rispošta. Mi..mi.. mi ni šta vou. AA....aa...
MARIA: Arrivederci, vabbandi moni, sbrichiti. (Pippo sta per uscire).
TORI: (Da fuori) Ma cce lassati la porta aperta? (Pippo torna indietro ed istintivamente si infila sotto al tavolo). (Totò entra con l'involucro dei dolci in mano).
MARIA: (Portandosi lestamente a proteggere la visione verso il tavolo) Ma cussì preštu ha turnatu?
TORI: Cce ddici, mi ni vou?
CUNCETTA: (Accostandosi al tavolo) Ma cce faci sempri minatu 'ntra casa, pircè no' ti faci nna bella passiggiata!
TORI: Facitimi lassà šti dolci, armenu. (E si avvia a posarli sul tavolo, mentre il povero Pippo cerca di nascondersi timoroso). E puè no' jè possibbili cu mi va' fazzu nna passiggiata , pircè m'aggia ssentiri li risultati ti li partiti. Cce mi šta scunditi, masciari mamma e fia ?
MARIA: Ma cce šta ddici papà! Va štinnecchiti allora nnu picca ddà intra a llu lettinu e ti sienti li risultati.
TORI: A mme no' nci m'la cuntati giušta, šta ssentu puzza ti brusciatu. (Affacciandosi verso la porta interna) Cce tinimu ospiti in cucina?
CUNCETTA: Ma cce šta ddici? Va ddà intra, e va controlla.
TORI: Inveci ssittativi ca v'aggia parlari a tutt'e ddoi. (Prende una sedia e si siede sul lato sinistro del tavolo).
MARIA: Papà, mantieni li pieti sotta alla seggia tua, ci nò pue' lurdisciari lu tappetu. (Si siede a centro del tavolo, mentre la madre si siede dal lato destro e Pippo si rannicchia quanto più possibile).
TORI: Tutt'e ddoi cce vvi crititi ca quddu ca è successu 'ntra šta sittimana mè fattu scurdari ddà carnivalata ti l'otru ggiurnu. Štativi attienti a quddu ca faciti pircè vi spezzu li jammi; e allu signurinu "Ca..Ca" nci spanu la capu. (Pippo si porta le mani alla gola)...Nci la fazzu finiri iu la voglia cu si faci coccolari. (Pippo fa il cenno del dondolamento e si rannicchia sulle ginocchia di Maria).
CUNCETTA: Tu štatti tranquillu ca iu m'la sacciu uardari fijima. (Che aveva, intanto, sbirciato, allunga una mano sotto il tavolo ed afferrando Pippo per i capelli, lo tira verso di sè).
MARIA: Papà iu so' maggiorenni e sacciu bbuenu quddu ca fazzu.
TORI: E ca propia cuštu mi prioccupa. Ca lu sapi troppu bbuenu cuddu ca faci e ca s'ha ffari!
CUNCETTA: (Sbirciando sotto al tavolo, si accorge che Pippo tenta di allungare una mano verso Maria, per cui, gli pesta l'altra mano tenendo il piede poggiato su essa, mentre Pippo ritrae la mano, che stava per allungare su Maria, e la sventola per il dolore). Sienti, a propositu, ti vulì ddicia ca cuddu vagnoni teni 'ntenzioni seri e si vol'a ffidanza cu fijita.
TORI: Cce vi spittati moni ca iu fazzu lu pacciu!. E iu, lu sapiti cce vi ticu?: "Pi llu bbeni ti fijima Maria, iddi cu nna manu e iu cu milli".
MARIA: (Alzandosi ad abbracciarlo e ringraziarlo) Grazie, papà, grazie. (Pippo, istintivamente, sta per uscire dal tavolo ma, Concetta si affretta a trattenerlo).
TORI: Passimi šti dolci ca li va mmentu 'ntra llu fricorifuru. (Maria si affretta a darglieli).
CUNCETTA: Sini sbrichiti ci no si fannu bbrutti. (Totò esce, e mentre sollecita Pippo ad uscire, il marito torna indietro).
TORI: Sintiti....
MARIA: Ahhhhh!
CUNCETTA: (Affrettandosi a rintanare Pippo) Butti ti sali!!!....
TORI: A mmei?
CUNCETTA: Noni, cittu, aggià tuzzatu lu pieti allu pieti t'lu tavulu, ma vahhh!
TORI: Šta nchiana cumparima ca si vol'a ssenti, ...ma cce šta ddicu,....si vol'a vveti li risultati ti li partiti alla televisioni.
MARIA: Va beni, va beni, mo va mminti li dolci a poštu ci no 'nnacitescunu. (Totò esce).
CUNCETTA: Iessi, mmalacarnoni, ca ti šta facivi scopriri! (Pippo esce). Vabbandi, vabbandi.
PIPPO: No....no…no nci mi ni vou ci..ci..prima, no' parlu cu vo...vo...voštru maritu.
CUNCETTA: E' pijiatu curaggiu! E menu mali ca l'è chiamatu "Ca.. Ca..".
MARIA: (Spingendolo, verso la porta, grida forte) Chi è?...chi è?....(Gli fa cenno di attendere davanti alla porta) Ohhh, buonasera signor Pippo......vulì parlati cu sirma....un attimu ca t'lu chiamu......Papàààà! Papààà!! ...Nc'è lu signor Pippo ca ti vol'a parla.
TORI: (Entrando) Buonasera Pippo, si cchiù veloci cu arrivi ca cu parli.
PIPPO: Bu....Bu..Buonasera Ton Sarvatò. Andiamo al so...so..sosò...
TORI: No, a sorda....
PIPPO: Al sodo. Aggia vi…,vi…, vinutu cu vi chietu la manu di so...so...sosò...
TORI: Arretu cu sorma!
PIPPO: (Di getto) Ti sua figlia.
TORI: Ampena lu pongunu parti.
PIPPO: Me..me...la concede?
TORI: (Secco) No, no, e poi no.....
CUNCETTA: (Resta sbalordita, mentre Pippo trasale) Ma....
MARIA: Ma comu! Prima faci nnu tiscursu e puè.....
TORI: No....la manu sola..no,...ci la uei, ti l'ha pijiari tutta ci no nienti. (I due si abbracciano lestamente, e Tori si affretta a separarli) Fermi...fermi... e cc'è successu?! Manc' ha misu peti ntra casa e già ti lanci com'a nnu fulmini!
PICICCHIU: (Entrando) Evviva gli sposi! Evviva gli sposi!
TORI: E sempri recchia, recchia cu štai. Mo' no' ddà lu bbandu ca tu si fattu pi šti cosi ca ancora è preštu. (Picicchiu esce)
PIPPO: Cra...Crazie, i miei genitori già so...so..so d'accordu, sabbutu prossimu facimu lu fidanzamentu u..uu..uu...ufficiali.
TORI: Meju sottotenenti.
PIPPO: A...a Maaaria hai sei misi ca l'a...l'amu cu tuttu lu cori...
CUNCETTA: Sei misi? Bravi! E iu l'aggià saputu quandu si rumpiu lu ....luu....lu..
TORI: Nc'è mmiscata la malatia! ....Pi cuštu a mme hai sei misi ca mi faci mali la fronti!
MARIA: Ma cce šta ddici, papà! Nd'ama frequentati comu fannu li ggiuvini ti moni, comu si usa moni. Ma Pippo jè nnu vagnoni seriu e no' s'è mai approfittatu ti mei.
TORI: Sulu ca li piaci cu si trucca ti carnevali. (Facendo sempre il segno delle macchie di rossetto sul viso).
CUNCETTA: (Allusiva) Cosi ti vagnuni!
TORI: Cce uè ddici?,...ca iu ancora spaccu li petri, vagliò.
CUNCETTA: Mancu li bbombi! (Rivolta al pubblico) Ci cchiù cchiù, nna vota lu mesi eti e l'aggia ddiscitari puru!

SCENA QUARTA
(Pascali - Pippo - Maria - Cuncetta e Tori)


PASCALI: (Entrando con le schedine in mano) Cumpa', 'nd' l'ama vetiri šti risultati.
TORI: Maria, fallu ssittari e piccinci la tilivisioni. Mintincila senza voci, tantu l'ha ntisu ca s'la vol'a vveti, noni sentiri. (Mentre Maria lo fa accomodare ed il televisore è rivolto verso l'interno della stanza:)
CUNCETTA: Però, iu vulì dicia nna cosa. No la facimu longa. Ci siti dištinati, ntra sei misi ziti e maritati.
PIPPO: Iu u..u..la fatia la tegnu bbona e po..popò
TORI: Si furtunatu?
PIPPO: E la pozzu fa campari ti cran signora. Va be..va beni...mi ni šta vou. Arr....arr..arr..
TORI: Arrivi alli tieci...... ti štu passu. (Pippo esce, accompagnato fino all'uscio da Maria). Maria torna indietru tuni! Mannaggia ci t'è štravia.
MARIA: (Tornando indietro) E cce eti! Mi pari nnu cani ti uardia.
TORI: (Gridando come un pazzo) Zziccamu bbueni, ziccamu, a mme tici cani. (Indicandole la porta interna) Vabbandi ddà intra ci no ti cciu, fuori, fuori.
MARIA: (Alla madre) Lu šta ssienti comu crita, pi 'nna parola ca nci aggia titta tantu pi ddiciri!
CUNCETTA: Jabba la mamma, no' tti prioccupari. Cani c' abbaia no nci mozzica.
TORI: (Afferrando, minaccioso, una sedia, gridando:) Ma iu vi mozzicu! ...Fuori!...fuori!... Bau!....bau! (Le due donne escono).
PASCALI: Cumpa', no ti štai cittu, ca sia ca sinti nnu cani rraggiatu!
TORI: (Arrabbiato, si porta accanto al compare, che resterà impassibile a guardare la televisione durante la seguente scena:) Puru tu ti minti, ci no' era pi llu rispettu ca ti portu, a št'ora t'l'eri ccotu nnu pugnu an facci,.. pahhh! (da questo momento in poi, Totò mimerà, con rabbia, come se veramente lo stesse picchiando) e poi ancòra.. pahhh!.. pahhh!... pahhh!...(esegue), poi t'eri ccotu nnu cuerpu ti capu 'ntra lla panza.. pahhh!.., eri catutu an terra e cauci ddonca ccappa, rrappa..toh!...toh!..toh!..toh!...(esegue)…
PASCALI: Ma cce šta faci ginnastica!?....
TORI: Si aggia sciri all'olimpiadi. No uè vvieni?
PASCALI: Gooll! E' signatu l'Inter... questa cumpa' je nna bbella sorpresa ca cu lla Pištoiesi šta scioca!
TORI: La Juventus cce šta ffaci?
PASCALI: Nci vulia šta vittoria ti l'Inter, quešta è nna sorpresa ca faci pijà migliardi.
TORI: Aggia capitu, ma la Juventus cce šta ffaci?
PASCALI: Šta vvenci allu Meazza cu llu Milan. Ma cuddu era nnu risultatu scontatu. Li šta piamu tutti. Tritici šta facimu, cumpa'.
TORI: Speriamo cu eti la vota bbona.

SCENA QUINTA
(Pascali - Tori - Giuanni e Cuncetta)


GIUANNI: Papà, è permesso? (Entra senza la fascia al collo).
TORI: Ha sanatu?
GIUANNI: M'aggia llivata la bbenda ca nun la suppurtava cchiuni.
TORI: Cc'è ncuna cosa?
GIUANNI: Ti vuli dicia ca mujerima e caniatima, štannu qua ssotta 'ntra lla machina, vol'a'nchianunu cu vvi chietunu scusa.
TORI: Ma comu! Prima, forni l'angiulu, mi piunu a cauci an culu!
PASCALI: V'è trasuta!, v'è trasuta!
TORI: Cce cosa?
PASCALI: La x t'lu Napuli c'ha vulut'a mmentiri an forza.
CUNCETTA: Srai c'aggia 'ntesa la voci ti fijima?
TORI: Tici ca vol'a vvennu cu chietunu scusa. Prima nci aggià pinzari.
CUNCETTA: (Al figlio) Già jè pinzatu motu, tilli cu vennu.
GIUANNI: V'aggia ddiciri puru ca nna bbella cosa: siccomu šti mujeri nueštri, cioè mia e ti fratuma, s'hanna cumpurtati brutti, aggia preferitu cu fazzu viniri puru iddu cu s'la veti cu mmujerisa.
CUNCETTA: Lu Cilormu štai quani?
GIUANNI: Srai ca è rrivatu propia moni. Mo vegnu. (Antonio esce)
TORI: (A Cuncetta, meravigliato) Nu picca ti cummedia l'erumu pututa fari, però.
CUNCETTA: E cchiù ti quedda ca šta organizzamu ci ama fari? No vvi cce hanna cumbinatu, in dirittura hanna fattu viniri lu Cilormu t'la Sguizzera.
TORI: A mme mi pari ti vetiri lu pubblicu in sala. Nc'è nnu signori ssittatu in terza fila ca dici a mujerisa: "Oh, mi pari la noštra štoria! Nui priamu San Gricoriu, patri Piu, cu ndi fannu quarche crazia e loru preunu San Giuanni". (Alla moglie) Lu sapi quanta ggenti c'è nella grande sala t'lu mundu ca štai 'ntra li štessi condizioni nueštri. Unu teni la poscia chena ti schedini, nn'otro s'lu šta mangiunu li tiebbiti, nn'otra teni lu maritu emigratu, otri tennu lu sfrattu e otri s'acchia lla fannu ncuna commetia ogni tantu. San Giuanni facitila a tutta la ggenti la crazia ca ognitunu tisitira.
CUNCETTA: Ha vištu ca è abboccatu all'amu lu piscitieddu. Nc'è sci' cuntatu tutti cosi a mujerisa e all'otra signura, ma cu hanna mandat'a cchiamari puru lu Cilormu ncunu nci l'era vuta ccunta' ncuna cosa. Tuttu jè sciutu a mmeravija propia com'erumu pinzatu nui.
TORI: Ca nc'è lu Cilormu mi faci motu piaceri, speriamo armenu cu no amà fattu tannu cu no ssia pi šta cummetia cuddu cu va pperdi la fatia. Ma, pi mo' Cuncè, lassili viniri c'amà ritiri.
PASCALI: (Facendo il manico d' ombrello) Nah! ciaffativi quešta! ....E' signatu lu Taruntu.

SCENA SESTA
(Pascali - Tori - Giuanni - Cilormu e le quattro donne)


TORI: A poštu, cumpa'! Tinimu l'unu sobbra la schedina, no?
GIUANNI: (Da fuori) Papà, è permessu?
CUNCETTA: Qua štannu, ndi vol'a sporpunu l'ossi.
CILORMU: Uè bbongiornu a tutti. Comu sciamu? (Entra Picicchiu e Nicolino. Seguono abbracci e baci) Toppu cuddu ca m'è cuntatu lu Giuanni aggi'avut'a vviniri pircè vui lu sapiti ca a mmei šti cosi no' m'hanna mai piaciuti. (Si guarda intorno per verificare quanto dettogli da Giuanni)
CUNCETTA: E cce ama ffa' la mamma quišti so' li tiempi muterni.
TORI: E lloru ddò štannu?
GIUANNI: Aspetta ca mo li chiamu. Hann' avut'a rrimaniri sobbra li scali ca no ttennu facci. (Si avvia verso la porta) Trasiti, tisgrazziati.
TERESA: (Entrando, da davanti la porta) Amà štati propia to' scuštumati e malitucati!
ROSINA: Prima ca 'nd'lu ticiti vui, l'ammittimu nui.
TORI: Viti, vì! Tutta 'ngessata štai ti cap'a ppieti!
GIUANNI: L'atà scusari, s'hanna pintuti pi quddu ca v'hanna tittu.
CUNCETTA: Prego, accomodatevi. (Si mettono a sedere sulle sedie). (Guardando Pascali, che intanto si era disteso comodamente sul divano). Scusate se non vi faccio accomodare sul divano nuovo, ma nc'è štisu lu patrunu t'lu paštificiu.
ROSINA: Quale divano nuovo? Non l'ho visto.
TERESA: Non me ne ho accorta!
GIUANNI: No nci l'era notatu, propia!
CILORMU: Nah veramenti. Com'è bbellu?
TORI: (A Giuanni) Mancu tuni. Tu no' nni sapi niente, no?
CUNCETTA: E mancu la mobbiglia nova ata višta?
In coro, i quattro: Noni, no nci l'erumu višta.
TORI: E toppu vi facimu notare tuttu lu reštu ti la casa arredata ti mobbili nuevi!
GIUANNI: Ma com'è štatu?
CILORMU: Ma cce nc'è štata ncuna vincita?
TERESA: Cce ama vintu allu Totogol?
ROSINA: Cce ama fattu sei allu Super Enalotto?
TORI: Aggia fattu tritici. Nnu tritici migliardariu.
In coro, i quattro: Ama fattu tritici?
CUNCETTA: (In tono da intendersi, suo marito e lei) Ama fattu tritici.
TORI: Tre mmisi arretu, era sciucata nna schedina ti to' culonni. Pi scaramanzia, era scrittu retu, lu nomi, cognomi e indirizzu, toppu ca la sciucavi, la misi 'ntra lu portafogliu e mi ni scurdavi cu la controllu. Pi furtuna ca era scrittu lu nomi. Ottu ggiurni fà, aggia ricivutu nna lettra ti lu Totocalcio ca mi comunicava ti ritirari la vincita.
In coro, i quattro: E quantu ama vintu?
CUNCETTA: No' ddì nienti ti nanz' a cumparita, ca quddu, ci lu senti, lu và conta a tuttu lu paisi.
TERESA: Giuštu, ca cuddu quando si tratta ti sordi senti sempri. No' ddiciti nienti, quandu štamu ntra ti nui si nni parla.
ROSINA: Li parienti ti intra no' tratiscunu mai.
TORI: E s'è vištu cu llu fattu t'lu sfrattu!
ROSINA: Pi cuštu no nci v'at' a preoccupari ca casa mia è grandi.
TERESA: Ma cce šta ddici? Mo ca si n'è turnatu marituma si ni vennu ddo' mei.
ROSINA: Mancu l'ha pinzari! Hann' a šta' cu mmei e bašta!
TERESA: Cuštu lu tici tuni! Puè nni parlamu!
TORI: Bašta, no' vi rrajati cchiuni, ca no nn' avimu bisuegnu. Vi ringraziamu del voštro affetto...disinteressato.
PASCALI: Tutt'e ddoi sontu unu cchiù animali ti l'otru!
TER. e ROS.: (Alzandosi con le mani in fianco) Ti nui šta parlati?
PASCALI: Cumpa', nci so' to' sciucaturi ca si šta ccitunu comu li cani!
TORI: E qua nci ni so' nn'otr'e ddoi ca si vol'a sporpunu l'ossi mia.
TER. e ROS.: (Girandosi con le mani in fianco) Ti nui šta parlati?
TORI: Noni, ti mujerima e ti fijma ca li piaciunu l'ossobuchi ntra la salsa.
PASCALI: Cc'eti, si mangia?
CUNCETTA: Pi šti cosi mai la pierdi la recchia, ah!
GIUANNI: No, jè vvut'a ssentiri l'ardori ti l'ossobuchi. Mà, vinitivini ddo' mei ca v'la passati bbona.
CILORMU: Noni, Giuà lassa štari ca si ni vennu ddo' mei.
CUNCETTA: Cini? Nui o vui?
TORI: 'Nd'ama sci' ffittari...ma cce ddicu fittari...ccattari nnu palazzoni ti sei piani tuttu pi nui.
CUNCETTA: Ama viviri comu li pascià.
TORI: Nna coscia ti quà e nna coscia ti ddà.
CUNCETTA: Cu tre svintulaturi, toi ca fannu vientu a mmei e unu a marituma.
TORI: E ggià, edda lu teni cchiù cautu!
CUNCETTA: Quattru polizziotti.
CILORMU: Cce v'hanna rrištari?
CUNCETTA: Per fare le polizie, neh!
TORI: Nna cameriera pi ogni sirvizziu, una pi cucinari, una pi lavari, una pi štirari e una cu mmi llava li spaddi quandu mi fazzu lu bagnu.
CUNCETTA: Com'è viziusu štu vecchiu rimbambitu!
TORI: Eh! Cara moglie, quattru capricci ndi l'amà llivari ntra la vecchiaia mo ca tinimu li migliuni a ppalati.
PASCALI: Li pelati?
TORI: E rulla campana. Noni, la salsa pronta...
PASCALI: Ccè ha tittu li pirati?
TORI: Noni li latri.
CUNCETTA: Matonna mia! E cci nc'era pinzatu alli latri. Ampena sapunu ca tinimu tutti šti sordi robbunu marituma e mi chietunu lu riscattu. E iu nci tou fign'a ll'urtima lira bašta cu llu libberunu.
ROSINA: Ma si può avvertire la polizia!
TORI: E puru ca mi ccitunu no' faci nienti.
TERESA: Si può patteggiare cu ssi tannu cchiù picca sordi.
TORI: Tantu cce pozzu valiri?! A quindici mila liri lu chilu cu tutti li robbi!
CUNCETTA: Sienti maritu mi', è meju cu no' ccattamu nienti, ci no scoprunu ca tinimu moti sordi.
TORI: E' meju cu partimu pi ll'America o cu lli ricalamu tutti all'orfanelli.
TERESA: Ma cce šta ddici!, vi ni viniti ddò mei e nisciunu scopri nienti.
ROSINA: Vennu ddò mei e no' ssi tiscuti.
TORI: Bašta!, cu vi tinimu cuntienti, štamu nn' annu ddò tei e nn' annu ddò edda. Mo' ama ffà fešta. (Chiamando la figlia) Maria, Maria, porta li dolci.
GIUANNI: Si, si, fištiggiamu. Rusina, Teresa, (indicando la credenza) sci' piati li tovaglioli, li bicchieri, ca ama ffà nna crandi fešta, pircè quišti so' ggiurni ca no ssi ponnu scurdari mai! (Le due cognate, si avviano alla credenza per prendere quanto occorre. Aprono i cassetti , e mentre Rosa, presa la tovaglia, si affretta a togliere il tappeto da sopra il tavolo e ad apparecchiare, Teresa si attarda a raccogliere una lettera che era caduta a terra e si ferma a leggere:)
MARIA: Eccu qua li dolci. Ah! E vui qua štati? Nah, lu Cilormu. (Lo abbraccia) (Posa i dolci sul tavolo già apparecchiato con la tovaglia).
TERESA: L' ha purtati li dolci? E mo' sintiti l'amaru! (Si fa avanti con la lettera in mano ed inizia a leggere) "RAI Radio Televisione Italiana. Egregio Signor Prencetti Salvatore.....eccetera eccetra,....cuštu lu saltu,.....siamo lieti di comunicarle che nelle fasi di un sorteggio fra tutti gli abbonati è stato estratto il nominativo della Signoria Vostra e che, pertanto, le viene assegnata la vincita di lire venti milioni da spendere in mobili ed abbigliamento presso le Ditte sponsors del nostro concorso, nonchè due milioni in moneta omaggiati da questa scrivente eccetra eccetra".
ROSINA: E tutti li miliuni t'lu tritici ddò hanna sci' spicciati?
TORI: Comu ddò hanna sci' spicciati?
CUNCETTA: Matonna mia uè viti c'hanna passati ggià li latri.
TORI: Mena chiamati li carabbinieri. Mancu l'ama višti e ggià ndl'hanna pulizzati.
RUSINA: Assiti li sordi ci noni vi facimu passari li uai.
TORI: Cc'è ccapaci ca s'l'è futtuti lu fontanieri?
MARIA: No ti permettiri mancu cu llu pienzi.
TERESA: Mena assiti li sordi ci no armenu cu buttati lu sangu nanz'a lli uecchi mia.
TORI: No, eti ca…. (Guarda la moglie e si capiscono al volo). E va bene lo confessiamo. Quandu nd'è rrivata šta lettra, iu e mujerima, hamà pinzatu cu nno' ddicimu nienti a nisciunu, mancu a fijma Maria, e ama speratu, cu lla scusa t'lu tritici miglionariu, cu vvi cunvinciumu cu nd'ospitauvu a casa voštra vištu ca ham' avutu lu sfrattu e nn'otra casa no nci nd'la putimu fittari, mannaggia lu cuvernu cu tutti li miništri.
MARIA: Šta' casciu ti li nuvuli!
TERESA: (Mettendole in mano la lettera) Na, na ciaffiti tutti šti miliuni t'lu tritici cussi ti svegli nnu picca.
RUSINA: Ma prima o ppoi era ssiri šta tracetia c'ata cumbinata, maliminati!
TORI: Lu forti era cu trasiumu! Erumu preoccupati ti štu probblema t'lu sfrattu t'la casa, ca pi vverità amà ggiratu nnu picca, ma no sapunu cce vann'acchiandu.
CUNCETTA: Furtunatamenti, vui siti štati cuscinziusi e nd'ata mesa casa voštra a disposizioni.
RUSINA: Ma quali tisposizioni! Iu v'l'aggia tittu, putiti scì ddormiri menz' alla štrata.
TERESA: All'albergu ti Campumarinu vin'ata sciri, cu tutti li miliuni a ppalati ca tiniti.
PASCALI: Li patati? Comu sontu a llu furnu?
TERESA: (Strappa dalle mani di Maria il vassoio di dolci ancòra avvolto) Sini tutti qua štannu, mangiativili. (Così dicendo lo tira in faccia al malcapitato Pascali ed esce di corsa).
RUSINA: La taula ndi sta' faciunu pparecchiare, šti to' scimuniti rrinduti ti cummitianti!! (Afferra da un lato la tovaglia, la gira a coprire Concetta ed esce di corsa anche lei). (Antonio e Cilormu, intanto, fin dalla lettura della lettera, si erano accasciati su una sedia rimanendo, per tutto il tempo, immobili, per la vergogna, e per la disperazione sorreggendosi il capo con le mani).
PASCALI: Cumpa', ma cc'è passatu lu terremotu?
TORI: Noni vientu funulu era. (Guardando i figli) Ma cc'è successu? Hanna turmisciuti?
GIUANNI: (Si alza scuotendo la testa) Cce ficura! Cce ficura! (Esce)
CILORMU: Lu poštu, lu poštu, mannaggia l'anima voštra. (Esce)

SCENA SETTIMA
( Picicchiu - Tori - Pascali - Concetta e Maria)


PICICCHIU: E cu no nni cumbini mai una bbona!
TORI: Štatti cittu, štatti, ribbusciatu e malitucatu ca no ssi otru ca mo' ti spriculu ti mazzati. (Corre verso di lui che inevitabilmente scappa) Ma viti nnu picca vì cce ama suppurtari.
PASCALI: Lu tritici šta vota lu facimu cumpa'! (Suona il telefono e va a rispondere Maria.)
MARIA: Pronto...ah! è lei Don Nicola...buonasera.....si...si già lu sapimu,......va bene....crammatina alli ottu e menza...spittammu ca passa signuria....grazie la servirò, arrivederci. (Riattacca la cornetta).
TORI: Cce era pi la visita ti crai?
MARIA: Si, jè ddittu ca passa alli ottu e menza e vi ccumpagna personalmenti iddu.
CUNCETTA: Speriamu ca cuštu s' interessa veramenti e mi faci accettari šta penzioni, ca l'otri sulu li voti hanna vuluti, armenu vitimu ci ncuna vota simu capaci puru nui cu piamu pi fessa lu štatu ca ti solitu eti iddu ca ndi cumbina lenzi, lenzi .
MARIA: Vui la putiti pinzari comu vuliti vui, ma iu sontu motu cuntraria a šti cosi.
CUNCETTA: Mena Marì, ca ci veramenti va passa ti fazzu vetri iu comu cangi itea.
MARIA: Uè mà, ma capisci ca tu uei la penzioni e macari, ci putia essiri puru l'accumpagnamentu e tu puè ccumpagnari nn' esercitu ti carabbineri!
TORI: Certu eti ca ci tu arrivi ddà e ti minti a parlari e a cutulari com'a llu solutu tua e meju cu no tti prisienti propia.
CUNCETTA: Ma cce m'anna ffari, ah,cu no ssia va sbagliu veramenti?
TORI: Ti fannu domandi. Štatti attenta sa'!. Ccenca ti ddummandunu ddummandunu, ha fa' finta ca no' ccapisci. Ampena rrivi, zzicca a ddiri: "Ma ddo' Crištu m'atà purtata? Mi ni voja vvou ddo' la mamma." Ampena lu dottori ti ddimmanda comu ti chiami, tu mi triminti a mmei e mi tici: "Ma cce voli štu carabbinieri? Mi vol'a rrešta?" 'Nzomma ha ddiri tutti cosi ca no' ttennu né ccapu né ccota comu sia ca tieni l'artèrio sclerosi.
CUNCETTA: Ma mi fannu spujari cu mi visutunu?
MARIA: Ma quali spujari, mà, al massimu lu dottori ti pò controllari li scinocchiuri cu llu martieddu.
CUNCETTA: Matonna mia! Cu nno ssia mi rompi li iammi?!
TORI: Facessi Ddiu, armenu štaumu sicuri ca la penzioni t'la taunu. E' propia scimunita! Tutti cosi nci ama spiecari. Ssettiti ca t'lu spiegu. .....Lu dottori ti faci ssittari, pija nnu martidduzzu (le mostra le punte delle dita chiuse) e ti tai nnu cuerpu 'ntr'a llu scinucchiu cu veti ci si ppinza, ....cussì (Ciò dicendo si para davanti alla moglie e le da un colpetto al ginocchio. Concetta alza di scatto la gamba e lo colpisce.....a bassa quota).
CUNCETTA: S'è ppinzatu!?
TORI: (Battendo i talloni) Ma cce ppinzatu. Tisgraziata! Cussì la penzioni a mme m'l'hanna ddari!

SCENA OTTAVA
(Pascali - Tori - Cuncetta - Maria - Pippo ed il Dottore )


PIPPO: (Da fuori) Bu...buonasera dottori...stà..stà assiti?
Voce da fuori: Buonasera Pippo, ogni tantu nci voli.
PIPPO: (Da fuori) Di..Di..divertitevi.
Voce da fuori: Grazie, grazie, buona giornata.
MARIA: (Con un sorriso a trentadue denti) Lu Pippu eti.
TORI: (Indicandola) Jè spuntatu lu soli?
PIPPO: Pe..pe..permesso?
CUNCETTA: Nn'otra vota qua štai? Cc'èti?
MARIA: Uè ma no ti faci picca picca li fatti tua.
PIPPO: A…A… Aggia višt'assiri la Rusina e la Teresa, tutt'e ddoi fu…fu…cendu, sia ca erunu to' fu… to'…fu to' furguli.
TORI: Co…com'a ttei!
PIPPO: Cc'è ssuccessa ncuna cosa? Cc'è successu?
TORI: Uè šta vota l'è sciuta bbona, tutta nna tirata.
CUNCETTA: (Piagnucolosa) Vištu ca puru tu ha trasiri e a fari parti ti šta famija è meju cu t'lu ticimu. Nd' è rrivatu lu sfrattu t'la casa e iu e marituma, tuo futuru suecru, nd'ama tittu ca ci štamu speranza a quiddi to' femmini belli, putimu sulamenti sci' pajari nnu saccu ti sordi pi ddormiri all'albergu ti Campumarinu. E ddò l'amà sci' cchiari fiju mia. Ca nui štamu štrutti.
PIPPO: No...no...no vi pre..preoccupati...iu mi šta fazzu nnu bellu pa..pa..palazzu cu ttre appartamenti e vini' štati cu nnui, ampena ndi....ndi...spu…spu…
TORI: Sputa ca mmisca… (Tra sé) Ma vi cce ssorta ti uai m'era ccappari puru nnu, Ca Ca ntr'a casa mia.
PIPPO: Ndi spusamu. Vi tou lu…lu…
TORI: (Molto attento) Matonna, sempri sobbr'a lli spini ti faci štari!
PIPPO: Lu primu pianu. (Lo abbracciano tutti per ringraziarlo).
PASCALI: Cumpa', li risultati finali šta ddannu!
TORI: (Accorrendo) Cce ama fattu? Cce ama fattu?
PASCALI: (Mentre controlla la schedina) Štatti cittu ca no' mi faci sentiri nienti.
TORI: Ma ci lu volumi a zero l'ha misu, ...spetta ca ozzu nu picca. (Alza il volume e si sente): Parma - Pescara 2;Roma - Atalanta x; Vicenza - Udinese 1; Foggia - Perugia 2; Torino - Salernitana x; Verona - Reggiana 2; Palermo - Ternana 1; Benevento - Marsala 2. E' questa la schedina che ha consentito una colossale vincita di circa tre miliardi e mezzo. Matonna! Tre migliardi e mienzu! (Rivolto al pubblico) Ma comu si contunu, ah? Cumpa' quant'ama fattu? (Pasquale, intanto, era rimasto fermo con gli occhi spalancati, a bocca aperta, con la schedina nelle mani tremanti) Cumpa' quant'ama fattu? (Il tremolio delle mani di Pasquale si fa sempre più forte e):
PASCALI: Tre.....tre....
TORI: Tre ppunti?
PASCALI: (Saltando) Tredici.....tredici.....tredici... (esultano tutti, ciascuno a suo modo. Mentre si ode il televisore in sottofondo).
MARIA: Štativi citti nnu picca, ozza cchiù motu, cce šta ddici? Voce dal televisore: Per un increscioso errore sono stati trasmessi gli ultimi due risultati relativi alle partite in schedina, in posizione invertita, pertanto, scusandoci con i Telespettatori correggiamo dicendo che i risultati esatti sono: Palermo - Ternana 2; Benevento Marsala 1.
TORI: (Dandosi una manata in fronte) No' jè vveru, ma cce šta ddici, nd'hanna saltati li fissi! Ama fattu undici. Ma mi šta paria motu štranu. Ca cce sso' cosi pi nnui. (Sconforto degli altri).
PASCALI: Tritici....tritici.....
TORI: (Afferrandogli la testa e portandolo a guardare il televisore) Triminti qua, Triminti qua.....undici ama fattu. Štutamula šta tilivisioni! (Esegue).
PASCALI: Undici.....???? (Sgrana gli occhi si irrigidisce toccandosi il petto e crolla sul divano).
CUNCETTA: Ma cc'è cumbinatu? E' muertu?
TORI: Mena, manisciativi, chiamati lu dottori ti qua 'nfacci.
PIPPO: Jè...jè…
TORI: Jessi e va chiamulu.
PIPPO: Jè ssutu.
CUNCETTA: Lu siri....t'lu dottori è dottori puru iddu, chiamatlu, chiamatlu, ca cuštu ndi mori ntra casa. (Pippo scappa svelto per fuori).
MARIA: Mo vou puru iu. (Lo segue).
TORI: E jè muertu cumparima!, ci si ni vai puru edda nc'è sempri cu nnu uecchi ca nci ha suffiari!
CUNCETTA: No' nci si movi cchiùni, mena cce putimu fari?
TORI: Nun ti mpaurari, cuddu a essiri ca s'è mpressionatu e l'è vinutu nnu svenimentu, va' pijia nnu picca t' acitu ca nci lu facimu ardurari. (Mentre Tori cerca di farlo rinvenire dandogli leggeri schiaffetti in viso, Cuncetta esce e torna, poco dopo con un bottiglione da due litri in mano):
CUNCETTA: Nah, eccuti l'acitu.
TORI: Pircè no ha nnuttu nnu capasoni sano! Bastava nn' anticchia t'acitu, rimbambita, ci era mieru cuštu li bbaštava sulu cu si bbagnava li musi! Mintini nnu picca ntra llu bbicchieri. (Concetta va a prendere un bicchiere, lo riempie a metà, gli fanno odorare l'aceto e Pasquale, lentamente, si riprende. Intanto che Concetta ha posato sul tavolo bottiglia e bicchiere, stanno entrando Pippo e Maria che sorreggono il dottore, vecchio e malato. Maria tiene la borsa del dottore in mano).
DOTTORI: Ahia!, ahia!, chianu, chianu!
MARIA: No' fuciti, dotto', chianu…chianu.
PIPPO: Nnu..nnu..nnu..peti alla vota. (Il dottore tentenna a portare avanti la gamba destra, muovendola come se la scarpa fosse attaccata al terreno).
TORI: Ca cuštu sciarpescia cu lla iamma. (Va anche lui ad aiutare e conducono il dottore, che continua a lamentarsi, a sedere su una sedia vicino a Pascali). Chianu!....Chianu!....ca lu šcasciamu. (Lo siedono).
CUNCETTA: Dottori, hai motu ca no' la vitiumu e mancu lu sapiumu ca štauvu bbruttu, ca ci nò mancu la vini' tišturbaumu. Dotto', nui pinzaumu c'allu signor Pascali cn'era vinutu nn'infartu ti cori, inveci era nnu semplici infartu ti svinimento.
DOTTORI: (Con la voce rauca, affaticata e tremolante) Nci ata fatta già la diagnosi, allora.... mi ......ni pozzu sciri.
TORI: Lassatila sciri, dottori, ca ancòra li mancunu trei materii cu ssi lauria in ignoranza, citta capu ti fai.
DOTTORI: Facitiminci ....tuccari lu puzu.
TORI: Cumpa', llunghinscinci la manu.
PASCALI: Buongiorno e salute, dottore. (Lo saluta e sta per ritrarsi).
PIPPO: (Tenendogli il braccio) Man…man…
TORI: Mannaggia a mammita!
PIPPO: Man…man tiniti lu..lu...razzu tisu.
TORI: Allu spitali nci ni so'cchiù picca ti malati.
DOTTORI: (Dopo avergli tastato il polso per alcuni secondi) Il polso va be.....va be...va..be.. (Tossisce)
TORI: (A Maria) Vol'a bbevi, talli nnu picca t'acqua ca si šta nfoca.
MARIA: (Maria, di scatto, prende il bicchiere da sopra il tavolo e lo porge al dottore). Bbiviti, dottori, bbiviti.
DOTTORI: (Beve un sorso e lo sputa) Ma cce era acitu?
CUNCETTA: Ma cce ha pijatu l'acitu ti sobbr' a lla bbanca? Cu puezzi rramari!
DOTTORI: (Fa segno che si sente soffocato ed indica la sua tasca destra) Aero...sol...
TORI: (Gli infila le mani in tasca e prende una boccettina di aerosol). Šta cosa? Cce aggia ffari?
MARIA: Spruzzincila....spruzzincila.... manesciti!
TORI: (Gli spruzza l'aerosol sui vestiti e, sollevandogli il braccio sotto un'ascella, mentre il dottore indica la sua bocca) Šta vou bbuenu cussini?
MARIA: Ma cce šta cumbini?!!! (Toglie la boccettina dalle mani del padre e spruzza l'aerosol in gola al dottore).
DOTTORI: Grazie, ora va.... meglio. Ora sentiamo il cuore. Don Tori, pijatimi lu .....štetoscopio t'la bborsa mia...vitimu comu si senti.
TORI: (Apre la borsa, prende lo stetoscopio) Quštu eti, dotto'?
DOTTORI: Si, si..(e mentre Tori glielo sta porgendo, estrae tremolante il fazzoletto dalla tasca e si soffia il naso).
TORI: (Rimasto con lo stetoscopio in mano, ne introduce gli auricolari nelle orecchie di Pasquale e portando il dischetto dello stetoscopio alla propria bocca:) Prontu..cumpa' comu nci sienti?
DOTTORI: Ma cce šta ffaciti?!....tatimi šta cosa! Pasquali, avvicinativi... (Ascolta il cuore...poi): Nienti....no' tteni nienti....ma cc'è fattu...... s'è nmprissiunatu pi ncuna cosa?
MARIA: Dottori, l'era parsu ca era fattu tritici, puè inveci jè fattu undici e jè svinutu pi llu tispiaceri.
DOTTORI: Tatinci nnu bbicchieri t'acqua....... ca li passa tutti cosi . Ma noni com' a quddu ca m'ata tatu a mmei!!! Ccumpa....gnatimi ....a casa....ca mi va corcu.
TORI: Jabba, è troppu štancu....purtamundlu cu tutta la seggia. (Lo prendono in tre, due ai lati ed uno dietro) Oh! issa! (lo alzano).
PASCALI: Lu šta portunu a purgissioni! Viva San Giuanni! (Escono e restano in scena Pascali e Cuncetta).

SCENA NONA
(Pascali - Cuncetta - Tori - Maria - Pippo)


CUNCETTA: Vi piju l'acqua cussì vi passa lu šcantu?
PASCALI: Noni, no nci cantu, no' m'la sentu.
CUNCETTA: (Facendogli il segno e gridando) L'acqua, vuliti l'acqua?
PASCALI: Preferiscu nnu bbellu bicchieri ti latti friscu.
CUNCETTA: Si bbevi cchiù latti iddu ti nnu vitellino! (Esce, mentre Pascali, rimasto solo, va a riaccendere il televisore, che inizialente si sente forte: con un bellissimo gol al quarantacinque.....poi la voce viene troncata da Pascali stesso che tocca i tasti del televisore. Intanto che egli guarda la televisione, rientra Cuncetta con il bicchiere di latte in mano). Eccu qua lu latti. (Intanto rientrano i tre).
TORI: Puvirieddu, tinia cchiù bisuegnu t'aiutu iddu ca ti cumparima!
CUNCETTA: Cce sorta ti paura ca nd'è fatta piari, otr'e cca tritici!
TORI: No nci pinzati, cumpa', l'importanti è la saluti! Ringraziamulu sempri, cumpa', evviva San Giuanninu.
PASCALI: Noni, grazie, lu vinu sobbra lu latti mi faci l'àcitu.

ULTIMA SCENA
(Tutti)

(Suona il campanello)

TORI: Matonna speriamo cu no sontu quiddi to' fessi t'lu Cusiminu e ddi mujerisa. (Picicchiu e Nicolino vanno ad aprire)
PICICCHIU: Papà, lu Cusiminu, e la sua consorte Pasana.
TORI: Uè, siti propia ti parola ah!
PASANA: Nui no' mancamu mai all'appuntamenti ca contunu. Speciarmenti ca si tratta ti sordi.
CUSIMINU: Sapi, To' ca iu rispettu sempri l'amici e no' putia fa tardu ca meju moni ca tieni tanti sordi ci sapi quanti cosi tieni a cce ffari.
PASANA: (Guardando Cuncetta). Uè Cuncè ancora cu llu mappulu vai?
CUNCETTA: Noni iu što' bbona no ti ni ncaricari.
PASANA: No ti preoccupari ca mo' ca ndi tati li sordi turnamu nn'otra vota amici com'a pprima. (Picicchiu muore dalle risate)
CUSIMINU: Bè, To' e lli sordi li jessi o noni?
TORI: (Tra sè) Toppu lu tritici mancatu propia quišti nci mancaunu. E osci sini ca li mazzati so' ppi mmei. Ma… noni…ca…
CUSIMINU: Arretu cu ma… noni… ca… Iu li sordi voju e mo m'l'ata ddari.
GIUANNI: (Da fuori) Trasiti, avanti trasiti. Tisgrazziati e irriconoscenti. (Spinte da Giuanni e Cilormu, entrano in scena Rusina e Teresa, malconce, piene di lividi, di cerotti, bende al collo e doloranti)
CILORMU: Chietiti scusa, pircè ci no vi tamu la reštu!!
TER. e RUS.: (Quasi piangendo) Chiediamo scusa cu tuttu lu cori.
GIUANNI: (Incavolato come mai) Ddò sann' a scì curcari mama e sirma?
TER. e RUS.: A ccasa mia. A ccasa mia. Pirdunatindi, sa!
TORI: Giuanni mì, mo si ca sì ddegnu t'lu nomi ca puerti! Ti tei Cilò lu sapiumu. Ma cu lli cumbinati a quiddi condizioni. (Al pubblico) Era meju ci erunu cumbinati lu Cusiminu e mujerisa a quiddi condizioni.
PASCALI: Cumpa', arretu la schidina šta fannu vetiri!
TORI: (Accorrendo) Citti tutti...mittimila cchiù forti, cchiù forti! (Alza il volume e si sente: Torino - Salernitana x; Verona - Reggiana 2; Palermo - Ternana 2; Benevento - Marsala 1). Undici ama fattu...undici...(mentre la voce proveniente dal televisore continua ed intanto Tori estrae dalla tasca una schedina totogol: passiamo ora ai numeri vincenti della schedina Totogol che ha fatto registrare la sensazionale vincita di otto miliardi e settecento milioni all'unico otto della settimana. I numeri vincenti sono: sette, undici, quindici, diciassette, ventuno, ventidue, ventitre, ventinove. Durante la lettura Tori, nel controllare i numeri si era trasfigurato in viso) Può ripetere!, può ripetere! (Voce dal televisore: per chi si fosse messo in ascolto in questo istante ripetiamo i favolosi otto numeri vincenti del totogol: sette, undici, quindici, diciassette, ventuno, ventidue, ventitre, ventinove. Ad ogni numero Tori barcolla e le gambe gli si fanno sempre più molli, finchè all'ultimo numero cade per terra, ma alzando la mano e sventolando la schedina).
Tutti in coro: Cce ama fattu ottu??
TORI: (Alzandosi e saltando di gioia) Ottu, aggia fattu ...ottu.
PASCALI: Ama fattu ottu?
DOTTORI: (Entrando stranamente velocemente) Ottu ama fattu?
TORI: Uè, a cumparima l'è vvinuta la recchia, cuštu šta muria e jè bbivisciutu e mpruvvisamenti si ddiventa tutti amici! (Rivolto al pubblico) Mo' vi fazz'a vvetiri. Cce miticina so' lli sordi ah vagnù? Cumpa', ama fattu ottu, nci nnè pi tutti, cincucientu miliuni so tua e cussi putiti campari ti pascià pi tutta la vita. Cusimì tu quant'avanzi?
CUSIMINU: Cincu migliuni, Tò e li voju subbutu.
TORI: E subbutu ti ni tou cinquanta. E a cinca avanza sordi l'aggia ddari cu l'intaressi puru ca no nni volunu.
PASANA: Cuncè, mo si ca simu amici, anzi amicuni. Li sordi fannu scurdari tutti cosi.
CUNCETTA: Jè c'ata cchiatu lu fessa. Tu cu mmei eri vut'a ffari, crapuloni, toppu tutti quiddi paroli ca m'ha titti ntr'a Maruggiu. (Pasana sorride comunque)
TORI: Lu reštu....
Tutti in coro: Lu reštu??
TORI: San Giuanni 'nd'è fatta la crazia, ma am' a ssapiri pirdunari e amari e no nci d'ama mai scurdari ti nisciunu soprattutto ti li gginitori cuandu non nci so' ssordi. Siccome iu vi voju bbeni a tutti, lu reštu ti li sordi sontu ti tutti, in parti ucuali. (Coro generale di festa e di allegria). E critamu tutti quanti, sia pubblicu ca attori, cu llu cori chinu ti gioia : VIVA SAN GIUANNI!... VIVA SAN GIUANNI!... VIVA SAN GIUANNI!...


CALA IL SIPARIO

Materiale di proprietà di "Maruggiu Mia" ©