Liber I
Ilia
Aoneae filia sororem adloquitur
32
Excita
cum tremulis anus attulit artubus lumen,
Talia
commemorat lacrimans, exterrita somno:
'Eurudica
prognata pater quam noster amavit,
35
Vires
vitaque corpus meum nunc deserit omne.
Nam
me visus homo pulcher per amoena salicta
Et
ripas raptare locosque novos: ita sola
Postilla
germana soror, errare videbar
Tardaque
vestigare et quaerere te, neque posse
40
Corde
capessere: semita nulla pedem stabilibat.
Exin
compellare pater me voce videtur
His
verbis: "o gnata, tibi sunt ante ferendae
Aerumnae,
post ex fluvio fortuna resistet."
Haec
ecfatus pater, germana, repente recessit
45
Nec
sese dedit in conspectum corde cupitus,
Quamquam
multa manus ad caeli caerula templa
Tendebam
lacrumans et blanda voce vocabam.
Vix
aegro cum corde meo me somnus reliquit.'
Romulo
auspicia data
80
Curantes
magna cum cura cumcupientes
Regni
dant operam simul auspicio augurioque.
**********************************
[Hinc]
Remus auspicio se devovet atque secundam
Solus
avem servat. at Romulus pulcher in alto
85
Quaerit
Aventino, servat genus altivolantum.
Certabant
urbem Romam Remoramne vocarent.
Omnibus
cura viris uter esset induperator.
Expectant
vel uti, consul cum mittere signum
Volt,
omnes avidi spectant ad carceris oras,
90
Quam
mox emittat pictis e faucibus currus:
Sic
expectabat populus atque ora tenebat
Rebus,
utri magni victoria sit data regni.
Interea
sol albus recessit in infera noctis.
Exin
candida se radiis dedit icta foras lux.
95
Et
simul ex alto longe pulcherruma praepes
Laeva
volavit avis: simul aureus exoritur sol.
Cedunt
de caelo ter quattor corpora sancta
Avium,
praepetibus sese pulchrisque locis dant.
Conspicit
inde sibi data Romulus esse priora,
Auspicio
regni stabilita scamna locumque.
Romuli
nenia
117
Pectora
diu tenet desiderium, simul inter
Sese
sic memorant, ' o Romule, Romule die,
Qualem
te patriae custodem di genuerunt !
O
pater o genitor o sanguen dis oriundum,
Tu
produxisti nos intra luminis oras.
116
Romulus
in caelo cum dis genitalibus aevum
Degit.
Liber
VI (fragmenta quae exstant omnia)
Bellum
cum Pyrrho Epiri rege
173
Quis
potis ingentis oras evolvere belli?
Tum
cum corde suo divum pater atque hominum rex
Effatur.
Postumius
apud Tarentinos
Contra
carinantes verba atque obscena profatus.
Tarentini
Pyrrhum arcessunt
178
Navus
repertus homo Graio patre Graius homo rex,
Nomine
Burrus uti memorant a stirpe supremo.
179
Intus
in occulto mussabant . . . . .
Oraculum
Apollinis Pyrrho datum
174
Aio
te Aeacida Romanos vincere posse.
stolidum genus Aeacidarum
Bellipotentes
sunt magis quam sapientipotentes.
Proletarii
armantur
Proletarius
publicitus scuteisque feroque
Ornatur
ferro, muros urbemque forumque
Excubiis
curant.
180
Balantum
pecudes quatit: omnes arma requirunt.
Arbores
ad rogos faciendos caeduntur
181
Incedunt
arbusta per alta, securibus caedunt,
Percellunt
magnas quercus, exciditur ilex,
Fraxinus
frangitur atque abies consternitur alta.
Pinus
proceras pervortunt: omne sonabat
Arbustum
fremitu silvai frondosai.
Epigramma
Pyrrhi in templo Tarentini Iovis
Qui
antehae invicti fuerunt, pater optime Olympi,
Hos
et ego in pugna vici victusque sum ab isdem,
Pyrrhi
de captivis reddendis praeclara sententia
186
Nec
mi aurum posco nec mi pretium dederitis:
Non
cauponantes bellum sed belligerantes,
Ferro
non auro vitam cernamus utrique.
Vosne
velit an me regnare, era quidve ferat Fors
Virtute
experiamur. Et hoc simul accipe dictum:
Quorum
virtutei belli fortuna pepercit,
Eorundem
libertati me parcere certumust.
Dono
ducite, doque volentibus cum magnis Dis.
Sententia
ab Appio dicta
194
Quo
vobis mentes rectae quae stare solebant 208*
Antehac,
dementes sese flexere viai?
Sed
quid ego hic animo lamentor?
Cineas
redit re infecta
Orator
sine pace redit regique refert rem.
Cineas
rem Pyrrho refert
.
. . ast animo superant atque aspera prima
Volnera belli despernunt.
decretum
est fossari corpora telis.
Dum
quidem lmus homo Romanus toga superescit.
Decius
nepos apud Asculum se devovet
200
.
. . . . . . . divi hoc audite parumper,
Ut
pro Romano populo prognariter armis
Certando
prudens animam de corpore mitto.
De
rebus ad Beneventum gestis
203
Lumen
. . . . . . . . . . . . . . . scitus agaso
205
Vertitur
interea caelum cum ingentibus signis.
Ut
primum tenebris abiectis indalbabat.
Laus
M'. Curii
209
Quem
nemo ferro potuit superare nec auro.
Liber
VII
Ennii
de Naevio sententia
231
scripsere alii rem
Versibus
quos olim Faunei vatesque canebant;
Cum
neque Musarum scopulos quisquam superarat
Nec
dicti studiosus erat,
ante hunc
Nos
ausi reserare . . . .
Gemini
Servilii amicus describitur
210
Haece
locutus vocat quocum bene saepe libenter
Mensam
sermonesque suos rerumque suarum
Comiter
impartit, magnam cum lassus diei
Partem
fuisset de summis rebus regundis
Consilio
iudu foro lato sanctoque senatu:
215
Cui
res audacter magnas parvasque iocumque
Eloqueretur,
et cuncta malaque et bona dictu
Evomeret,
si qui vellet, tutoque locaret.
Quocum
multa volup ac gaudia clamque palamque.
Ingenium
cui nulla malum sententia suadet
220
Ut
faceret facinus, levis, haut malus, doctus, fidelis,
Suavis
homo, facundus, suo contentus, beatus,
Scitus,
secunda loquens in tempore, commodus verbum
Paucum,
multa tenens antiqua sepulta, vestutas
Quem
facit et mores veteresque novosque tenentem,
225
Multorum
veterum leges divumque hominumque;
Prudenter
qui dicta loquive tacereve possit:
Hunc
inter pugnas compellat Servilius sic:
Liber
VIII
De
bello Hannibalico
258
postquam Discordia taetra
Belli
ferratos postes portasque refregit.
263
Pellitur
e medio sapientia, vi geritur res, 272
Spernitur
orator bonus, horridus miles amatur.
Haut
doctis dictis certantes sed maledictis
Miscent
inter sese inimicitiam a~itantes. 275
Non
ex iure manu consertum sed magis ferro
Rem
repetunt, regnumque petunt, vadunt solida vi.
Liber
IX
De
consulatu Cethegi et Tuditani
300
Additur
orator Cornelius saviloquenti
Ore
Cethegus Marcus Tuditano conlega
Marci
filius
.
. . is dictust ollis popularibus olim,
Qui
tum vivebant homines atque aevum agitabant,
Flos
delibatus populi suadaeque medulla.
Fabiu
Cunctatoris elogium
Unus
homo nobis cunctando restituit rem.
Non
enim rumores ponebat ante salutem.
Ergo
postque magisque viri nunc gloria claret.
De
Hannibale
313
.
. . . mortalem summum fortuna repente
Reddidit,
e summo regno ut famul infimus esset.
Liber
X
Bellum
Macedonicum
322
Insece
Musa manu Romanorum induperator
Quod
quisque in bello gessit cum rege Philippo.
326
Egregie
cordatus homo catus Aelius Sextus.
Charopi
Epirotae pastor T. Quinctium adloquitur
Sollicitari
te Tite sic noctesque diesque
*
* * * * *
327
O
Tite si quid ego adiuero curamve levasso,
Quae
nunc te coquit et versat in pectore fixa,
Ecquid
erit praemi ?
*
* * * * *
Ille
vir haud magna cum re, set plenus fidei.
T.
Quinctius ante pugnam ad Cynoscephalas
333
Aspectabat
virtutem legionis suai,
Expectans
si mussaret quae denique pausa
Pugnandi
fieret aut duri finis laboris.
Liber
XI
349
Quae
neque Dardaniis campis potuere perire,
Nec
cum capta capi, nec cum combusta cremari.
Liber
XVII
Res
gestae A.V.C. 572, 573
430
Concurrunt
vel uti venti cum spiritus austri
Imbricitor
aquiloque suo cum flamine contra
Indu
mari magno fluctus extollere certant.
Liber
XVIII
Pugna
C. Aelii tribuni; cf. Liv. xli. 4
409
Undique
conveniunt vel ut imber tela tribuno: 43I*
Configunt
parmam, tinnit astilibus umbo
Aerato
sonitu galeae: sed nec pote quisquam
Undique
nitendo corpus discerpere ferro.
Semper
obundantes hastas frangitque quatitque:
Totum
sudor habet corpus multumque laborat,
Nec
respirandi fit copia: praepete ferro
Histri
tela manu iacientes sollicitabant.
De
se ipso
Nos
sumus Romani qui fuimus ante Rudini.
Sicut
fortis equus, spatio qui saepe supremo
Vicit
Olimpia, nunc senio confectus quiescit.
Incertae
Sedis Fragmenta
Moribus
antiquis res stat Romana virisque.
Septingenti
sunt paulo plus aut minus anni
Augusto
augurio postquam inclita condita Roma est.
Et
tum sic ut equus, qui de praesepibus fartus
Vincla
suis magnis animis abrupit, et inde
Fert
sese campi per caerula laetaque prata
Celso
pectore, saepe iubam quassat simul altam,
Spiritus
ex anima calida spumas agit albas.
Perque
fabam repunt et mollia crura reponunt.