CAPO TERZO

§ I

DELLO ACCADUTO IN GRIMALDO INSINO ALLO ANNO 1700

48. Se quanto ho narrrato ne due capi precedenti domostra Grimaldo come un misto di prosperi, e di contrarii avvenimenti, vieppiù lo sembrerà per le cose accadute dal 1637 insino al 1700: che anzi in questo tempo ha più la figura di uno inviluppo successivo di mali che di un misto e di beni, come osserveremo parte a parte.

§ I

SI TRATTA DELL’AVVENUTO DALL’ANNO 1638 SINO AL 1752

GRIMALDO E’ DISTRUTTO DA TREMUOTO

49. Questo anno mille seicento trentotto fu fatale a Grimaldo, perchè a di ventisette marzo 1638 il Sabato delle palme per una forte scossa di tremoto ruinò Grimaldo, e vi perirono parte per il tremoto, parte per il fuoco da duecento persone fra uomini e donne picciuoli e grandi, colla perdita altresi di docati ventiseimila in circa come racconta l’autore del manostritto, che lo intendeva da suo Padre il quale sopravvise alla rovina. La gente che restò viva si ritirò in un luogo pubblico di Grimaldo detto la Chiata ( così chiamavasi il luogo, dove è adesso Grimaldo nuovo ) commodo per l’acqua ed ognuno si ricoverò nelle torri, o casette che erano nelle proprie possessioni circunvicine; così Celso Saccomanno si ritirò in Dardano, così Fravio Sacchetti in Petrugna, come si ricava dal testamento rogato Notaro Salvatore Sacchetti padre di Flavio, che dimorava in Petrugna; altri in Aglise; ed altri nella Fontanella. Alla fine nel 1639 cominciarono ad erigersi le case in detto luogo della Chata, come dice l’Autore del manoscritto coevo. Per tale disgrazia ottennero i Grimaldesi moraroria per i debiti fiscali e comuni; ed ancora particolari per anni cinque.

50. Perchè nel 1639 il Duca di Alcala Vicerè di Napoli per li bisogni del Re di Napoli, e di Spagna d. Filippo quarto a cagione delle continue guarre, che questi avava con i Mori, coi Francesi, e gli Olandesi avea esposto alla vendita le Città di Cosenza e suoi Casali; questi sborzarono al detto Vicerè cinquanta mila docati, e fecero istrumento di trasnsazine, e di non potere essere venduti, ma sempre di perseverare nel regio demanio, come dallo istrumento rogato in Napoli del milleseicento trentuno. Con tutto questo però nel mille seicento quaranta quattro Cosenza e i suoi Casali furono venduti al gran Duca di Toscana per mezzo del suo ministro, dal Vicerè il duca di Medina Torres. Si gravarono Cosenza ed i suoi Casali di questa vendita, ma per decreto lato dal Supremo Consiglio d’Italia a ventuno di Febbraro del mille seicento quarantacunque detta vendita fu confermata. Non si avvilirono e perdettor d’animo pet tale decreto Cosenza ed i suoi Casali, ma di nuovo ricorsero alla maestà del re, il quale avendo fatto ben bene essaminare i privilegi di detti Luoghi, gli istrumenti di transazione fatti con li Vicerè di Napoli Conte di Olivery, e Duca di Alcala nel 1596; e 1631, collo sborzo di docati novanta mila; e la conferma di se stesso fattane a quattro Agosto del mile seicento quarantaquattro, fe dispaccio da Saragozza a diciotto Ottobre del mille seicento quarantasei, che si osservasseroi privilegi della Cotta di Cosenza e isuoi Casali e si annullasse la vandita fattane al Gran duca di Toscana, come contraria alli sudetti privilegi ec istrumenti di transazione. Presentato dal dispaccio di Napoli fu osservato a diciannove Luglio del melle seicento quarantassette; e ne furono spediete lettere dal Vicerè il Conte di Villamedina a trentuno Ottobre del mille seicento quarantotto: E così furono costretti a ritirarsi dalli luoghi occupati gli officiali del Duca di Tosacana, li quali sin dal 1644 n’avevano preso possesso, ed eserecitata giurisdizine. Il tenore del privilegio del re Filippo quarto è come siegue.
"Philippus quartus Dei gratia. = D. Innicus Vales de Guevara, et Tassis Universis, et singulis presentium seriem inspecturis, tam presentibus, quan futuris = Sane pro parte Univesitatis, et hominum Civitatis Cosantie, er eius Casalium exbibitum nobis fuit infrascriptum originale privilegium Sacre Regie, et Cathoice Maiestatis tenoris seguentis.
Philippus Dei gratia Rex Castelle, Aragonie, Logionis Utriusque Sicilie, Hierusalem, Portugallie,Hangarie = Univesis, et singulis presentium tenorem inpsecturis, tam presentibus quan futuris. Nomine fidelium Nobis dilectorum Unicersitatis, et hominibus Civitatis Consentie, et eius Casalium in Citerioris nostro Sicilie Regno exbibitus Nobis fuit supplex libellus cum instrumento concessionis demanii tenoris huiusmodi. = Sennor = La Ciudad, y Casales de Cusencia en el Reyno de Napoles dizan, como en los dies passados supplicaron a V.M. dos cosas; La una, que V:M: fuere servida de mandar, que se observasen, y guardasen sus privilegios; y la otra, que U. M. se serviese de confermar el contrario de transaction hecho con el Duquye de Alcarà en el anno mil seycentos, y trenta y uno, que antozes la supplicantes pagaron cinquentamil dicatos, y les fue prometido el demanio, en observancia de otro contracto hecho en el anno mil y quientas, y noventa y sais con el Conte de Olivares, per medio de otra transaction de otras querenta mil dicatos: y supplican assimismo a V:M:; que en los ordenes, que segur los occasiones va ambiando a los Virreues de Napoles para yendeto tierras Damaniales, non se antiendean nunca comprehendidos los supplicantes; y que rn qualquier caco de duda haya de azer antes relacion V.M. sin innovar, ni proceder a cosa alguna: y V. M. fue servido con decreto de suo Consesio Supremo de Italia de dar los oridnes en ambas dos cosas; en quanto a la premiera, que esten unidos en el real demaniaoen virtud desus provilegios, y contractos; y per lo que toca a la segunda, que occorriendo cosa en contrario, se haya relation oydas las partes, y antre tanto non se proceda a cosa alguna en adelante; y a ora, en observancia de lo que espresamente esta prometido pero pacto particular de dicho Dunque de Alcalà, supplicari a U.M. si serva de mandar se les despache el privilegio de confermacion, los que les toca a un por razon del dicho decreto, en el qual fie determinado, que se los guardon sus privilegios, y contractos, potiendo impidir esto la orden, paraque se haya relacion, mientre esto due pidido en la casas futruras, si por suerte se embiasen nuevas ordenes para vender Tierras demaniales; y tanto mas, que el estato presente del negocio ya consta per dos decretos, assi de la Camera, como del Consejo Colateral, hechas en Febrero del mil seicentos y quarenta, y tres, con los quales oydo al Regio Fisco fue determinado no poterse proceder a la venda de dichos contractos, que en ello tenor vero supradicti intrumenti sequitur = die vigesima octava mensis Februarii millesimo sexcentesimo trigesimo primo. Napoli, et proprie in Regio Castro nono = Constitutis in nostri presentia Illustrissimo, et Excellentissimo domino d. Ferdinando Afan Enriquez de Ribera Duce de Alcalà Vicege, Locutenente et Capitaneo Generali supradicte Catholice Maiestatis domini nostri regis in hoc Regno, ac eiusdem Catholice legitimo procuratore procuratore ad infrascripta, et alia vigore regii privilegii inferius describendi interveniente ad infrascripta omnia, nomine, et pro parte dicte Catholice Maiestatis Curie, et Fisci huius regni et pro eadem Catholica Maiestate, Curia, et Fisco, eiusque felicibus heredibus, et successoribus ex una parte: et Francisco Antonio Barrechia Sindico hobilium Civitatis Consentie Procuratore, ut dixit, ad infrascripta dicte Civitatis, et hominum illius constituto per Sindicum, Magistrum Iuratum, et Electos predicte Civitatis Consetie, vigore istrumenti procurationis rogati manu Notarii Matthei Catanzarii sub die quinta mensis Octobris preteriti; et utrumque iuris doctore d. Cesare Caputo, et Alterio Capisciolto Deputatis, et Procuratoribus, ut dixerunt similiter ad infrascripta Casalium, seu Baoilationum predicte Civitatis Consentie constitutis per doctorem Ioannem Leonardum Macrino, et per doctore Orpheum delle Piane, et Ioannem Laurentium Federico deputatos Casalium predictorum, virtute instrumenti procurationis rogati manu notarii Francesci Marce Scavelli die ultimo Ianuarii millesimo sexcentesimo tregesimo primo: Que Baiulationes, asseruerunt, dicti Franciscus Antonius Cesar, et Alterius quod sunt infrascripte, nominata:
CASTIGLIONE, LAPPANO, ZUMPANO, ROVITO, CELICO, SPEZZANO Grande, SPEZZANO Piccolo, PEDACE, PETRAFITTA, APRIGLIANO, li DONNICI, MANGONE, ROGLIANO, CARPANZANO, ALTILIA, GRIMALDO, PATERNO, DIPIGNANO, TESSANO agentibus, et internientibus ad infrascipta pro eipsus, nominibus, quibus supra, Et nomine et pro parte dictarum Universitatum, et hominum dicte Civitatis Consentie eiusque Casalium prenominatorum et pro eiusdem Universitatibus, omnibusque, et signulis hominibus illorum, ac posteris, et successoribus quibuscumque in eisdem in perpetuum pro utili, et expondienti causa Universitatis ipsarum; pro quibus quidem Universitatibus dicti Sindicus, et daputati, nedum dictis nominibus, sed in solidum promiserunt de rato, et quod ratificent presentem contractum, ut infra, ex parte altera. Prefatus vero excelentissimus dominus Vicerex, dicto nomine asseruli, quod urgente valde pecumiarum necessitate, tum xpro solvendis stipendis militum, pro regio servitio in diversis locis, et partibus militantium; tum pro aliis agentis rebus ad tuitionem, et conservationem Regnorum, et Statuum ditioni, et diminio sue Catholice Maiestatis subditorum attinentibus, et ut aliis etiam necessitatibus, que in dies eveniunt occurratur, ipsum Excellentissimum dominum Vicerègem deliberasse potius ad bona propria sue Catholice Maiestatis recurrere, eaque vendere, et perpetuo alienare, quam eius fideles Vassallos, et Regnicolas aliis necessitatibus fatigatos maioris Sarcine vexartione gravare; et propterea de eius mandato per Regiam Curiam Summarie fuisse expedicta bonna, et amanta in diversis partubus Regni huius pro venditione facienda aliquarum terrarum ad Maiestatem spectantium, et presertim pro ventitione facienda Caslaium dicte Civitatis Consentie; quibus bannis emanatis, comparuisse non solum nonulas personas pro illorum emptione; sed atiam Universitates, et homines predicte Civitatis, et Casalioum, pretendendo, de iuris dipositione, et aliis de causis ad venditionem predictorum Casalium non procedi; et signanter quod cun in anno milesimo quincentesimo nonagesimo sexto Regia Curia pretendisset vendere eadem Casalia, ad transactionem devenisse, eius vigore, stante solutione facta per dictam Universitatem ducatorum quatraginta mille per Illustrissimum et Excellentissimum dominum Comitem de Olivares iunc Proregem in hoc Regno nomine supradicte Catholice Maiestatis fuisse promissum, dictam Civitatem, et eius Casalia in perpetuum in Regio damanio retinere, et ab eo ullo unquam tempore, et ex quavis causa,etiam urgentissima separare, nec alicui vendere, et alias, proat apparet ex instrumento transationis predicte facte rogato manu quondam Notarii Agnelli de Martino die vigesima mensis Decembris millesimi quincentesimi nonagesii sexti, cuius tenor tali est, et inforatur.: Et mihilominus Universitates, et homines dictarum Civitatis, et eius Casalium attendentes Regie Curte necessistas ad prresens quam maxime urgentes, exbibentes propensionem, animumque totis viribus Curie Regie, prout hacterus adfuere, supplicasse, supradictum istrumentum transitionis ratificare, et confirmare; et ad uberionem cautelam ad novam concessionem dicti Regi demanii admitti; efferendo per duas obblationes Sacre Regie Maiestati inservire cun ducatis qunquaginta mille de Carelenis usualis monete huius Regni, cum conditione expressa, quod in omnemcasum contraventionis restitui debeant superdicit ducati quinquaginta mille nunc solvendi una cum interesse ipsorum ad rationem septem per centum per annum; et factis huiusmodi obbligationibus, factaque matura deliberatione et negotio plene discusso in Regia Camera Summaris et Coram sua Excellentia in Regio Collaterali Consilio,considerato dicto instrumento transationis, et promissionibus in eo factis, attentisque etiam devotione, et, fide dictorum Universitatis et hominum, ac situ, qualitate, nobilitate, et conditione, et audito in omnibus regio Fisco, fuisse statutum, Civitatem, et Casalia predicta, et homines illorum omne totum, et quidquid ad Regiam Curiam spectat, et non aliter in dictis Casalibus ad dictam novam concessionem, et confirmationem demanii, ut supra patitiam, admitti. Tenor vero dictarum duarum oblationum talis est. Dictum dominus Excellentissimus Vicerex declaravit Regiam Curiam recepisse et habuisse a dictis Universitatibus per medium Banti Sancti Iacobi et Victorie cum Apocis dictorum Cesaris, et Alterii ducatos quindecim mille pro prima tanna dictorum ducatorum quinquaginta mille; reliquos vero ducatos triginta quinque mille, predicti Sindicus, et Electi, dicto nomine sponte coram Nobis, non vi, dolo, et omni meliori via promiserunt et convenerunt solermni stipulatione dicte Catholice Maiestati absenti et prefato Excellentissimo domino Viceregi, et nihi et presentibus ef pro eadem Cathilica Maiestate integre dare solvere eidem Regie Curie, et pro ea Spectabili Generali Thesaurario in arca trium clavium in contantis pro servitio Regio, et causa trascriptionis predicte ducatos quindecim mille in sexta die intrantis Mensis Martii presentis anni millesimi sexcentesini trigesimi primi, et alios ducatos viginti mille in sexta die mensis Maji similiter primi venturi ortipresentis annis in pace, non obstante quacunque exceptione, et liquida precentione. Costituentes eadem Universitas, et homines veras, principales, et liquidas debitores Regie Curie in eisdem ducatis triginta quinqua mille pro complemento, quia sit ei viceversa dictus Excelentissimus Vicerex, quo supra nomine, sponte coram Nobis de certa Regia, et sua quo supra nomine scientia, ac mera, libera, gratuita, ert spontanea voluntate, et omni meliori via, et auctoritate dominica, vigore mandati predicti, ut infra describendi, ac omnes iuris, et facti solemnitate supplens, accedenteque deliberatione, et voto rergii Collateralis Consilii penes eum assistentis, ratificavit, confirmavit, laudavit, approbavit, emologavit, et acceptavit, suoque dicto nomine retificstionis munimine roboravit, et roborat dictam demanii concessionem olim factam dictis Universitatis, et hominibus vogore dicti instrumenti, et equo principaliter iterum, et de novo ad uberiorem cautelam, quatenus opus sit, cautelam cautelis addendo, et cumulando, que in cunctis prodisse et abesse consuevit, et non aliter nec alio modo. Quinimmo voluit, et expresse mandavit, nec dum dictas Universitates, et homines civitatis Consentie er omnium Casalium, seu Baiutationum predictarum; verun etiam Casale nun cupatum di San Giovan in Fiore noviter contructum in terrirorio predicte Civitatis Consentie habitantesque, et habitaturos in eo, et in eis in futurum; omne totum, et quidquid ad dictam Regiam Curiam spectat in dictis Casalibus, et non aliter in Regium damanium huius Regni restituit, ac esse, et perpetuo conservari, et de novo ad maiorem cautelam easdem Universitates, et homines dicte Civitartis Consentie, et omnium Casalium predictorum habitantesque, et habitaturos in eis in Regium demanium perpetuum huius Regni, facit, et contituit, et Corone regie Maiestatis redicte aggregavit, vinculavit, incorporavit, et ligavit; iudicans nimis incumbere servitio Regio, facit, et conservationi status, dictam Civitatem Consentie et casalia predicta, attena eorum devotione, fide, et amore erga Maiestatem predictam, ac situ, nobilitate et conditione, in perpetuo Regio demanio retinere, et ab ullo unquam tempore, nec ex quavis causa, etiam urgentissima, et privilegiata, et pro conservatione status, et beneficio Reipublice, noc pro bono pacis separare, dismembrare, nec alicui vendere, alienare, obligare, vel pignorare, nec in perpetuum gubernium, aut nominationem Offivialis concedere. Animadvertens atiam Sua Excelentia, quod pro interesse Sue Catholice Maiestatis, et Diadematis conservatione ex pedit, et optimum Principem decet, huious modi bonas, et fideles Vascellos in Regio demanio, et sub corona, et protectione Regia retinere, et presentim eas, in quibus fides candida sita est, servitiaque illorum promovere; sicque boni in fidelitate conserverunt, alique ad optime inservientus trahuntur per exemplum: nam utroque modo Principis patrimonium augetur reipublice, quorum beneficio augmento consulitur. Qua propter predictus Excellentissimus dominus Vicerex, quo supra nomine, promisit dictis Universitatibus, et hominibus ad sentibus, et successoribus suis in pert et mihi pro dictis Universitatibus, et hominibus abventibus et successore, et successoribus suis in perpetuum dictas Universitates, et homines Civitatis Consentie, et Caslium predictorum cum eorum hominibus, vaxallis, habitantibus, et habitaturis in eis causis preditis pro sua Catholica Maiestate, suisque felicibus heradibus, et successoribus in hoc Regno in perpetuum in Regio demanio et sub corona Regia retinere, et annexas, vinculatam, ligatas, et incorporatas predicte Regia Corona, et Regio demanio, at patromonio Naapolitani Regni esse voluit, et mandavit ex carta sua dicto nomine, scientia, et dominica potestate Legibus absoluta, exclusis omnibus, et signulis super dictis Universitatibus Civitartis Consentie, et Casalium prdictorum ius aliquod forsen habere pretendentibus: Imo ipsorum, et eorum quilibet iuribus quibusqunque derogavit expresse: nam ex causa predicta ius cuicumque forte competens Excellentia sua censet adeuntum; et his sic peractis Regi, et republice periter, eo modo opportuna promissio accedat, et dictis Universitatibus, et hominibus Civitatis Consentie et Casalium optati Regi demanii cum favorabili acceptatione confirmatio, et restitutio, er ad maiorm cautelam, quaremus opus sit, nova concessio seccedat. Promisit insuper dictus Excelentissimus dominus Vicerex, quo supra nomine, pro dicta Catholica Maiestate, eiusque felicibus heredibus, et successorubus in perpetuum in hoc Regno predictam Civitatem Consentie, et prenominata Casalia, seu Baiulationes, nullo unquam futures tempore, nec ex quavis causa quantumuis favorabili, pia, et necesaria, urgenti, et urgentissima, privilegiata, etiam pro dote, et bono pacis, et conservatione status Regni, et pubblica utilitate in toto, vel in parte vendere, alienare, concedere et quovis alio titulo trasferre, obligare, pignorare in perpetuum, vel ad tempus, nec ad gubernium perpetuum, vel ad tempus ultra annum dare, et concedere, nec nominationem Gubernatoris, seu Officialis Universitatum predicte Civitatis, et Casalium, seu Baiulatiorum predictorum alienare, seu quonis modo concedere ultra annum; neque contrabere, vel disponere in perpetuum cuicunque persone illustri, et illustrissime, ac quacunque dignitate pollenti, et quantucuius benemerite, et digne, et pro sevitiis prestitis; nec atiam Secundogenito Maiestatis perdicte, nisi Regno successuro, sed illam, et illos in regio demanio, et sub Corona, et protectione Regia perpetuo retinere, ut supra dictum est. Daclarans expresse prdictus Excellentissimus dominus Vicerex, de eadem Regia, et sua, dicto nomine, scientia, ex nunc pro tunc, et e contra, quantecunque vienditionem, alienationem, obligationem, concessionem, et dispositionem, quocunque nomine, et vocabulo nuncupatam cuicunque persone eteam benemerite, et digne, ut supra et quacunque potestate, et dignitate fungenti, etiam Secundogenito Naiestatis perdictre, et cuique in Regno non successuro forte faciendam per suam Maiestatem, vel alias eorum nomine Civitatis Consentie, et Casalium, seu Baiulationum, eiusque, et eorum dominii, et iurisdictionis tam in primis, quam in secundis causis, sub quacunque forma, serie, et expressione verborum, etien si in ea presentium tenor inseretur, et cum quibus suis clausulis derogatoriis, etiam derogatoriis degoratorierum, et iuramento vallatis, irritam, nullam et inanem, nullisque roboris, et momenti, ac si facta non esset, vel fierat pro conservatione Regni demanii predicti; ita quod in iudicio, et extra talis elienatio, concessio, et dispositio quecunque fierat, ut supra, nullo unquam futuro tempore robur, aut firmitatem aliquam obtienat, nec fidem faciant, aut probationem aliquam inducat, ac si a privata persona facta extitisset, per quiscunque clausulas generales, et speciales, etamsi specifice, sigillatim, et individue derogantes presenti instrumento, et quibuscunque privilegiis, Costitutionibus, et Capitulis Regni huius factis, et faciendis, et aliis quibuscunque, dici et excongitari possent adversus predicta, vel aliquod prdictorum quoquomodo ex predictis concessionibus, alienationibus, et dispisitionibus, ut predicitur, forte faciendis, et quibuscumque amptoribus, concessionariis, ac quibuscumque Officialibus, et Personis aliis quocunque nomine nuncpatis, titulo, auctoritate, dignitate, quo supra, per dictas Univesitates, et homines Civitatis Consentie, et Casalium predictorum impune posse resisti, pro conservatione Regi damanii. Item Excellentissimus dominus Vicerex, quo supra nomine volutem mandavit expresse, quod Cives, et homines dictarum Universitatum Civitatis Consentie, et Casalium, seu Baiulationum perdictarum, ac habitantes, et habitaturi in eis universaliter, et particularites pro quibus suis causis intrumentis, et obligationibus, et pro quibusqunque criminalibus, delictis, et excessibus commissis, et commttendis per eas in dictis Civitatis, et Casalibus in primis causis, et in quibus etiam prevenisset quomodocunque Regiun tribunal, non tamen derogando Regie Pragmatice e dicte annis elapsis contra pupillos delinquentes, exceptis criminalibus Ipse Maiestatis haberis, et false monete, ac damnis, et homicidiis clandestinis, nulla tenus possint extra Tribunal Gubernatoris dicte Civitatis Cansentie trahi, seu conveniri civiliter et criminaliter, aut ex officio Curie ad instantiam cuius vis, etiam Regi Fisci criminaliter quoque procedentis in quocunque Tribunali, Curia, et foro, aut Iudice Ordinario, vel delegato, etiamsi citati fuerint per Regem Audientiam, Magnam Curiam Vicarie, seu Sacrum Regium Consilium; sed remittantur, et remitti debeant ad dictum Guberantorem dicte Civitatis Consentie, et omnia acta facta, et que fierent in quocunque alio Tribunali, ut supra, sint et censeantus ipso iure, ipsoque facto nulla, et invalida; et sic pene, condumancie incurie, et incurrende. Promittens etiam predictus Excellentisimus dominus Vicerex, quo supra nomine, scientia, auctoritate, qua supra, et firmiter pollicens sub fide, et verbo Maiestatis sue ac in eius animam ad Dominum Deum, et eius Sancta quatuor Evangelia in pectore iuratis visis, et non tactis scripturis, predictam Regii damanii concessionem, et omnia predicta, et infrascripta alia semper, et omni futuro tempore habere, et tanere, et quod Maiestas ipsa, suique heredes, et successores in hoc Regno habebunt, et tenebunt ratam, gratum, et firmam, ac grata, rata, et firma eaque inviolabiliter abaservari facere per eadem Magistratem, suosque heredes, et successores, et q uascunque Offiviales homines, et personas cuiuscunque status, et conditionis fuerint, et existnt etiansi Regia, et Imperiali dignitate de iure, vel de facto, in iudicio sive extra, aut alio quovis quesito colore, non abstantibus quibusaque privilegiis, cautelis, et scripturis, etiam iuramento vallatis, et pro statu, et beneficio Reipublice, et cum quibusque clausulis derogationis, et derogationis doragatiarum forte factis, vel faciendis de predictis venditionibus, concessinibus, et alienationibus, que in preiudicium presentis contractus fortefacta essent, vel fierent, ut supra, atiamsi de eis oporteret hic fieri expressam, et specialem mantionem; que omnia pro expressis, et specifice declaratis in presenti contractu potestatis sibi attributa, ur supra, et illis expresse derogavit, et derogatum esse voluit cassans, irratans, et annullans predictus excellenitssimus dominus Vicerex, quo supra nomine, da certa suo dicto nomine, scientia, autoritate, qua supra, quetenus ad dictam Regiam Curiam spectat, et non aliter omnes, et quascunque venditionis, donationes, concessiones, alienationes, privilegia, Albarena, et scripruras alias per dictam Regias Maiestatem, vel illius Vicerex, aut Procuratores, seu alios officiales, aut heredes, et successores Maiestatis predicte in hoc regno quovis modo forte factas vel faceindas de dicta contitutis, eorunque iurisdictione, hominibus, et Vaxallis in toto, vel in parte cuicunque persone seu personis quantumuis benemeritis, privielgiatis, et dignis, etiam Secundogenito Maiestatis predicte in hoc Regno non successuro, et pro quacunque consideratione, et causa, etiam utili necessaria, et privilegiata, etiam congernente Statum. et servitium Regium, ac beneficium Republece, etiam quod essent facte, vel fierent cum quibuscunque clausulis, quantumvis derogatoriis cum iuramento vallatis; sed in omnem eventum, vel casum, et inomni successu temporis, predicti Regii demanii concessionem solemniter, et legitime, ut supra, factam voluit, et mandavit Sua Excellentia, nomine quo supra, inviolabiliter permanure, et abservari, ac frustuosam, et officem existere, et nullo unquam futuro tempore diminutionis incommodum sentire; sublatis quibuscunque contrariis interpretationibus, et obstaculis; declaratione tamen expressa, quod Universitates, et homines dicte Civitatis Consentie, et Casalium predictorum teneantur ad omnia servitia, et onera predicte Regie Maiestati, et Curie Regie debita, et competentia ratione supremi dominii. Mandans, et ordinans expresse predictus dominus Vicerex, dicto nomine, omnibus, et quibuscunque Baronibus, Capitaneis, et Gubernatoribus, Auditoribus, et allis Officialibus regiis maioribus, et minoribus, tam presentibus, quan futuris, ceterisque aliis, ad quos spectabit, et spectare poterit quomodolibet in futurum, sub infrascripta, et indigantionis nostre incursu, ac pena confiscationis bonorum omnium, aliisque fortioribus penis in futurum reservatis, ut ad solam, et simplicem presentis istrumenti ostentionem, ulteriori Regio, seu Sue Excellentie mandato non expectato, quod predictas Universitates, et homines Civitatis Consentie et Casalium predictorum, seu eorum Sindicos , et Protectores in possessionem dicti Regii demanii ponant, et indicat, positosque, et inducta manuteant, et defendant, omni dubio, et difficultate cessantibus: Volens insuperdictus Excellentissinus dominus Vicerex, dicto nomine, quod instrumentum confirmationis, et ad maiorem cautelam nove concessionis Regii demanii predicti omni tempore firmum, stabile, et immutabile sit, illud que cun omnibus, que in se continet, vim legis obtineat, ut pro derogatoria lege servatur et illis privilegiis, prerogativis, et favaribus fruantur, et gaudeant dicte Univeristates, et homines, euorunque successores, et que consequuntur, et habent, qui contrahunt cum Regia Curia, Maiestate, seu Pincipe, et dictit, et declarat dictus excellentissimus dominus Vicerex, dicto nomine, predictam Regiam Maiestatem, suosque heredes, et successores obligatas publici Lege, et Comuni, que dictat, quod demanialia non alienantur, et municipali, que statuit, quod incorporata non dismembrentur; circa que voluit, dictas Universitas Civitartis Consentie et Casalium haberi, et reputeri, ac si semper Civitas, et Casalia predicta fuissent in Regio damanio, et incorporata, ut supra, et tanquam incorporata, et demanialia Civitatem, et Casalia supradicta mandat, quatenus opus sit, ad omnes requisitiones dicte Civitatis, et Casalium, et omni tempore annotari, registrari, et describi in quinternionibus Regie Canere summarie pro maiori cautela, ita quod nullo unquam tempore licet, et licitum sit supradicte Regie Maiestatis, et Curie, et suis heredibus, et successoribus, aut Excelentssimo domino Vicarij, nec suis in dicto afficio successoribus, et aliis officialibus et tribunalibus dictam confirmationem, et ad maiorem cautelam novam conceptionem, ut supra factam, aliqua ratione, vel causa, seu quouis questio colore infringere, et annulare, vel illis quomodolibet contravenire, supplens atiam dictus Excellentissimus dominus Viecerx, quo supra nomine, huiusmodi confirmationis, et consuetudinis serie, de certa eius dicto nomnine scientia, auctoritate, qua supra, omnem, et quemcunque defectum iuris, et facti, seu ordinationis, et consuetudinis Regni, vel Ritus, aut omisse alterius solemnitates cuiuscunque in premissis, et signulis premissorum, si qui, aut si qua exprimi possent quomolibet, vel opponi in futurum in confirmatione, et nova concessione predicta; ita quod illam et eamdem efficaciam habeant, et obtineant effectum, ac si defectus ipse non contigisset, vel omissa solemnitas non fuiset, sed hic descripta pariter, et apposita esset. Quem qudem defectum, si hic de sui natura, vel cause exigentia exprimandun venissent, haberi voluit pro apposito, et declarato, ac efficaciter expresso pariter, et suppleto, ac si de verbo ad verbum omnia essent inferta, et specialiter posita, atque declarata, legibus, iuribus, constitutionibus, capitulis, ordinationibus, et rescriptis quibusque contrariis premissa fieri prohibendibus, ac etiam legibus requirentibus in concessionibus ipsis certam formam, et solemnitatem, usibus, ritibus, constitutionibus, observantiis, et moribus in contrarium forte diponentibus, non obstantibus quovis modo, quorum, et quarum tollit in hac parte vigorem, et efficaciam, de iam dicta dominica potestate legibus absoluta, et auctoritate potestatis eisdem attributa, ut supra; et illis, et ipsarum cuilibet expresse derogavit, et pro derogatis haberi voluti, et vult; eo quod pro illis, et illa presentibus derogaretur cum clausulis derogatoriis, et derogatoriis degoratoriarum; quibus omnibus expresso derogavit, de certa regia, et sua, quo supra nomine, scientia, ac mera deliberatione ipsius Excellentissimi domini Vicerex, et de iam dicta plenitudine potestatis eidem attributa, ut supra, etiam pro Statu regis, et bono pacis, et beneficio Reipublice, et omnibus, et sungulis aliis in contrarium facientibus non obstantibus quovis modo: et amplius pro maiori cautela dictarum Universitarum, et hominum, eorunque successorum predictus excellentissimus dominus Vicerex declaravit, et voluit, quod si forte contigerit, dictas Universitates, et homines, eorumque successores in affectu pacifice possessionis predicti Regii damanii, causa, et facto dicte Curie quomodocunque frrustrari, seu huiusmodo possessione que atodolibet destitui, aut spoliari, supra dicta Regia Maiestas, Curia, et Fiscus pro restitutione, et reintegratione possessionis predicte aisdem Universitatibus, er homibus, eorunque successoribus effectualiter providere teneatur, pro ut firmiter eisdem pollicetur, et promittit prefatus Excellentissimus dominus Vicerex auctoritate, qua supra, quod in possessione predicta realiter et cum effectu restituentur, et reintegrentur, et super ea conforneuntur, et manuteneantur; et pro his, vel ipsorum aliquo qovis modo contigerit, dictam Universitates, et homines, vel eorum successores impati, molestari, vexari, seu turbari, aut quomodolibet controversiam pati, tam in dominio, quam in possessione, ex nunc pro tunc, et è contra, predicta Regia Maiestas, et Curia, ac Fiscus huius Regni, et successorea easdem Universitates, et hominos, eorum, qua successores sic tueri, et defendere in eis, et eorum possessione teneantur; et sic prefatus Excellentissinus dominus Vicerex, quo supra nomine, pormisit in iudicio, et extra, et quod dicte Universitates, et homines in pacifica possessione dicti Reggi demanii officiter, et realiter preservantur; at in omni casu, et eventu presens concessio demanii robur obtineat, et refragationis incommodum, aut abiectus cuiuscunque detrimentum non sentiat. Voluit insuper predictus Excelentissinus dominus Vicerex, quo supra nomini, quod si qua forte in futurum super dictis, et dependentibus af eis dubitatio, vel ambiguitas fieri contigerit quovis modo, interpretatio semper fieri debeat in favorem Universitatum, et hominum illorum. Et amplius predictus Excelentissimus dominus Vicerex, quo supra nomine, promisit, in iudicio, et extra, et quod dicte Universitates, et homines in pacifica possessione dicti Regii demanii efficaciter, et realiter preserventur; et in omni causa, et eventu presens concessio demanii robur obtineat, et refragationis incommodum, aut abiectus cuiuscunque detrimentum non sentiat. Voluit insuper predictus Excellentissimus dominus Vicerex, quo supra nemine, quod si qua forte in futurum super dictis, et depondentibus al eis dubitatio, vel ambiguitas fieri contigerit quovis modo, interpretatio semper fieri debant in favorem Universitatum, et hominum illorum. Et amplius predictus Excellentissimus dominus Vicerex, quo supra nomine, pomisit, quod dicta Regia Maiestas infra menses sex a presenti die presentem contractum ratificabit per privilegium Maiestatis predicte in forma solita expediendum tamen sumtibus, et expensis dictarum Univestitatum. Et voluit dictus Excellentissimus dominus Vicerex, quo supra nomine, quod ubi forte infra dictum tempus mensium sex dicta ratificatio Sue Maiestatis facta non fuerint, modo quo supra, vel in quocunque contraventionis ex quovis causa, et in quocunque futuro tempore, firmis tamen remanentibus in beneficium dictarum Universitarum, et Casalium omnibus, et quibuscunque iuribus eisdem competentibus, et competituris, etiam vogore persentis, et preinserti istrumenti, tunc, et in quolibet casuum predictorum, dicta regia Maiestas, Curia, et Fiscus huius regni tenetur, prout Excellantissius dictus dominus Vicerex sic, quo supra momine, promisit statim restituere dictis Universitatibus, er hominibus supradictos ducatos quinquaginta mila, seu ratam illorum, que eo tempore reperiretir soluta Regie Curie una cum interesse ipsorum a diebus illorum solutionis ad rationem ducatorum septem per centum ratione anni, habita consideratione, quod simile, et maius interesse patitur ex causa solutionis facte predicte Regie Curie in pace; ac non obstante quacunque exceptione; et per dictam testitutionem faciendam dictarum pecuniarum quantitatum, nullum inferatur preiudiocium, novatio, seu derogatio aliqua predictis iuribus dictis Universitatibus, et hominibus competentibus: respecto vero aiorum ducatorum quadraginta mille primo loco solutorum per dictas Universitates in casu contraventionis predicte, remaneant dictis Universitatibus salva omnia iura eisdem competentia vigore supra dicti infrumenti transactionis, protestatione premissa, que repetiva, et apposita intelligatur in principio, medio, et fine, et in qolibet parte presentis contractus, quia sic dictus Excelentissimus dominus Vicerex voluit, et expresse mandavit, et aliter Civitas, et Capitula predicta non contraxissent. Insuper dicti Francisus Antonius, Cesar, et Alterius, nedum sindicario, et procuratorio nomine, quo supra, verum etiam eorum propriis privatis principibus nominibus, et in solidum promiserunt curare, quod dicta Civitas Consentie, et Balulationes predictorum Casalium, er homines illorum, congregato consilo, more, et loco solitis retificare debeant presentem contracutm cum inserta forma ipsius infra menses duos ab hodie, et iterum, et mentum cun dicti clasulis necessariis, et infra eudem terminum consignare debeant copiam authenticam dicte restificationis pro contra dicte Regie Curie, alias, dicto termino elapso, et ratificatione, modo quo supra, non sequta, tuli casu dictis nominubus, et in solidum teneantur, pro ut sic coram Nobis promiserunt de proprio solvere dicte Regie Curie quantitatem predictas, ut supra promissas cum omnibus damnis expensis, et interesse. In quibus quidem pecuniarum quantitatibus, dicte Francescus Antonius, Cesar, et Alterius in casu predicto constituerunt seipsos, etquemlibet ipsorum in solidum veros, et liquidos debitores Regie Curie in pace, et sequuta retificatione predicta, et consignata copia illius, dicti Sindicus, et procuratores ad nihilum teneantur,quia sic et fuit conventum, quod in presenti concessione demanii non comprehendatur Casale nuncupatum de Scigliano. Tenor vero supradicti reggi privilegii talis est.
Inseratur. Pro quibus omnibus observandis ambe partes ispe, quibus supra nominibus, et qulibet earum prout ad unamquamque isparum partium spectat, et pertinet, sponte abligaverunt sipsos, et quemlibet ipsorum dictorum, Catholicem Maiestatem, Curiam, et Fiscum huius Regni, et predictas Universitates, et homines omnes illorum eorunque successores in eisdem dictos Franciscum Antonium, Cesarem et Alterium, et quemlibet ipasorum in solidum eorumque heredes, et successores respective supradicte promissionis proprio nomine facte, ac eiusdem Regia Maiestati et predictam Universitatem, et cuiuslibet ipsoum ac seipsos Franciscus Antonium, Cesarem, et Alterium; bona omnia mobilia, et stabilia, burgensatica, et Feudalia, Fiscalia, et damanialia, ac particularia; presentia et futura, una pars videlicet alteri, et altera altari nominibus predictis: presentibus sub pena, et ad penam dupli, meditate, cum poterstate capiendi, constitutione precarii, et renunciaverunt, et signanter dicti sindicos, et Procuratores super hiis omnibus. Authentice Presenti da Fideiussoribus, et iuraverunt dictus Ecxellentissimus dominus Vicerex vivis, et non tactis scripturis; unde presentibus opportunis extencta est presens cipia ab actis mei Massimini Passari Regie Curie Notarii, melibri collatione semper salva, et in fidem presentem feci, et assignavi: Locus sigilli.

Siegue la conferma, e ratifica del re Filippo

Ideoque cum prefate Universitate, et homines dicte Civitatis Consentie eiusque Casalium Nobis humiliter supplicavent, ut preinsertum istrumentum, et concessionem reggi demanii nostri Citerioris Sicilie Regni; et omnia, et sungual in eo contenta, declarata, expressa, et specificata, laudare, approbare, et confirmare, ac, quatenus expediat, de novo ipsam concessionem eisem facere ex nunc Regia munificantia dignaemur. Nos vero attentis eiusdem Universitatis fide erga Nos, et gratis obasequiis; nec non volentes facte, gesta, recepta, atque promissa per Proreges plena ad id potestate suffultos, valida, et fructuosa existere, petitioni prefate libenter daximus annuendum: Tenore igitur presentium, ex certa scientia, regiaque auctoritate nostra, deliberate, et consulto, ac ex gratia speciali, maturaque sacri nostri supremi Conilii accedente deliberatione, Regii nostri demanii concessionem per predictum Proregem, tanquam Mandatorium Regium, ut supra, predectis Universistati, et hominibus dicte Civitatis Cinsentie, et eius Casalium, habitantibus, et in fututrum habitaturis in eia factam, vigore dicti preinserti intrumenti, ac instrumenturm ipsius, omniaque, et singula in eo contenta, promissa, et dederata, et omnibus articulis, et clausulis in eodem descriptis, et apposistis, iuxta ipsius seriem, conciantiam, et et tenorem, quanvis nulla altra indigeat retificatione, et approbatione, ad maiorem cadutalam dicte Civitatis, et Casalium acceptatamus, approbamus, et confirmamus, illisque robur, et auctoritate nostram impartimur, et quetenus opus est, que principaliter, et de novo dictas Universitates, etr homines dicte Citivtatis Consentie, et eius Casalium, habitantesque, et habitaturos in eis in Regium nostrum demanium dicti citerioris Sicilie Regni recipimus, facimus, constituimus, erigimis, ac in posterum de nostro Regio demanio esse volumus, attenta forma preinserti instrumenti, et cum omnibus pactis, promissionibus, reservationibus, obligationibus, consuentionibus, qualitatibuas, conditionibus, et aliis clausulis in eo apposistis, et descriptis, que volumus in presenti nostro confirmationis, et nove concessiones privilegio haberi pro repetitis, et de novo expresis. Decernentes expresee, quod omnia premissa eiudem sint momenti, et roboris, ac a Nobis ipsis immediate concessa, et pacta, atque transacta forent; Promittentes nihilominus tenore presentium de dicta certa nostra scientia et sub fide, et verbo Regio, prefatam approbationem, ratificationem, et confirmationem, ac omnia premissa in prefato instrumento contenta promissa, apposita, et declarata semper, et omni futuro tempore ratam, e firmam, ac rata, et firma habere, et tenere, eaque omnia eisdem Universitati, et hominibus dicte Civitatis Consentie, et euis Casalium, ac, ut supra observare, et obaserbari facere per heredes, et succeooses nostros indicto Citerioris Sicilie Regno, Regiamque Curiam, et per quascunque nostros officiales Majores te Minores, ac alias quasvis personas cuiscunque gradus, status, et condiciones existant, et in nullo contrafacere, dicere, vel opponere in iudicio, sine extra, direecte, vel indirecte, palam, publice, vel occulte, aut alio quovis quesitio colore: volentes, et decernentes exprimere, quod huiusmodi retificatio, confirmatio, et approbatio sit, et esse debeat predictis Universitatibus Civitatis Consantie et eius Casalium predictorum omnibusque eorum hominibus, ac posteris, et successoribus suis in perpetuum, ut supra, stabiliis, realis, valida, ac firma, nullumque in iudiciis aut extra santiat impugnationis obiectum, defectum, incommodum, aut noxe cuiuslibet alterius detrimentum, sed in suo semper robore, et firmitate persistat. Et premissa, quem volumus, sortiantur effectum Serenissimo propterea Baldassari Carolo Principi Astriaracum, Gerunde, Ducique Calabire filio Primogenito nostro Carissimo, ac post felices, et Longivos dies nostras in omnibus Regnis, et dominiis nostris ( Deo propitio ) immediato heredi, et Legitimo successori intentum aperente nostrum, sub paterne benedictionis obtentu, dicvimus, eumque rogamus; Illustribus vero, spectabilibus. Nobilibus, Magnificis filectis Consiliariis, et Fidelibus nostris Proregi Locutenenti, et Capotanei Generali nostro, Magno Camerario, Prothonotatio, Magistris Iustitiario, eorunque Locutenentibus, Sacro nostro Consilio Castri Capuani, Presidentibus, et Rationalibus Regie camere Summarie, Regenti, et Iudicibus Magne Curie Vicarie Scribe portionum, Thesasurario nostro Generali, Advocatis quoque et Procuratoribus Fiscalibus, ceterisque domum Universis, et singularis pfficialibus, et subditis nostris maioribuse et minoribus, quocumque nomine nuncupatis titulo, officio, auctoritate, et potestate fungentibus, tam presentibus, quan futuris in eodaem Regno constitutis dicimus, precipimus, et tubemus, quatenus forma presentium, et dicti preinserti instrumenti Regii nostri damanii concessionis per eos, et eorumque, libet diligenter attenta, illam, et omnia, et signula suprafata nostre confirmationis, rastificationis, et nove concessionis provolegio cxontenta, predictis Universistati, et hominibus dicte Civitatis Cosentie, et eius Casalium, habitantibusque, et in futurum habitaturis in eis, observent, observarique faciant, per quos decet iuxta iliarum formam, et tenorem, omni dubio, et difficultate cessantibus; contrarium nullatenus tentaturi retione aliqua, sine causa, si dictus Sarenissimuns Princeps filius nostre carissimus Nobis morem genere; ceteri autem officiales, et subditi nostri predicti gratiam nosatram caram habent, ac preter ire, et indignationis nostre incursum penam ducatorum mille nostris inferendam erariis cupiunt evitare. In cuius rei testimonium presentes fieri iussimus, nostro magno negotiorum prefacti Citerioris Sicilie Regni sigillo pendenti munitas. Datum in poppido nostro Frage die quarate mensis Augusti anno a nativitiate Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo quarto: Regorum autem nostrorum anno vigesimo quarto. YO. EL. REY. Vidit Neyla Rergens.Vidit Munnor Regens, Vidit Capycius Galecta Regens. Vidit Cusanus Regens. Vidit Potenzanus Regens. Dominus Rex mandavit mihi don Innico Lopez de Carate. Soluit ducatos duos, carolenas duos. Villa real Jaxator. In provilegiorum Neapolis XIX folio CCV = Confirmancion en forma dal istromento, por el qual el Duque de Alcalà siendo Virrey de Napoles admitio al Regio damanio la Universidad, y hombres de la Ciudad de Cosencia, y sus Casales con la condiciones contenidas en el dieho istrumento el Consajo. Adest sigillum cum pendente. Et cum predicto preinserto Regio privilegio, fuerunt presentate etiam Nobis infrascripte Regie litere prefate Maiestatis tenori sequentis.

LETTERA DELLO STESSO RE FILIPPO IV

EL REY = Illustre Duque, duque de Arcos primo nuostro Virrey, Lugarteniente, y Capitan General. A istancia de la Ciudad, y Casales de Cosencia tube por bien de mandaros, qua con tres associados de mi Consejo de Castilla se viesse en este mi supremo de Italia en grado de remista la resolucion que en veynte y uno de Febbraro del anno passado de mil y siscentos y quarenta y cinco havia mandato tomade confirmar la venda de dichos Casales hecha en esse Reyno al Marques Vincencio Salviati, y haviendose hecho, se dio por el dicho Consejo, y Associados la santencia, que sigue =
A trynta de Agusto del mil seicentos, y quarenta, y seis, haviendare visto en iusticia por el Consejo supremo de Italia con los Associados, que S.M. ha nombrado en revista, el pleyto, que pendia en el la Ciudal, y Casales de Cosencia en el Reyno de Napoles, y Marque Vincencio Salviati. Visto assimismo le vencas de dichos Casales pore! Duque de Medina de las Torres y Almirante de Castilla, sendos Virreyes en lo dicho Reyno de Napoles, en tres y quinze de Majo de mil, y seicentos, y quaranta, y quatro con lo contenito en los istrumentos dellas, y la confirmacion, que en vista se ordenò de dicha venta, en veynte, y uno de Febrero de mil y sicentos, y quaranta, y cinco; y tambien los privilegios, que alegan la dicha Ciudad y Casales, las das transactiones hechas por lo mismos con el Real Fisco en los annos del lim quincucentoss, y noventa, y seis: y mil seiscentos, y treynta, y uno; y el perciò de novanta mil ducatos, que per allas desembalzaron y los autoas promeidos en fovor de cichos Casales en diez, y siete de Febbraro, diez y seis da Iunio, y quatro de Agosto de mil y seiscentos, y quaranta, y quatro, en que se confermacion los dichas trasactiones, y privilegios, y los memoriales, y de mandas puertas assi por el Sennor Gran Duque de Florencia, como por el dicho Marques Vincencio Salvati con otros, que la Ciudad, y Casales han presentdo y en su nombre el doctor Iuan Barraia su Procurator; haviendo uydo a ambas partes con sus Abogados, y considerando con la devida atencion los Sennores Licenciados Ioseph Genzales d. Antonio de Valdes; y d Francisco de Robles del Consejo Real de Vastilla Associados en esta causa de revista, y los Sennores Regentes del Consejo de Italia Marques Luis Cusano, roque Potenzano Regentes; don Miguel Salamanca Comisario; don Alonso de Agras, y don Francesco Merlino. Dijeron, declaration, y sentenciaron en grado de revista qual el aito que se provego por el dicho Consjo de Italia en viente, y ono de Frbrero del mil, y seiscentos, y quarenta, y cinco a favor del dicho Marques Vincencio Salviati confermando la venda de dichos Casales, se haya de revocar, y quel auto, que se proveyo el dicho dia diez y seis de Iunio de mil, y seiscentos, y quarenta, y quatro, por el qual se dixo que la venda hecha de dichos Casales, y posesion, que dellos se dio al dicho Marques Vincecio Saviati, se redurca ad pristinum, como atentada contro la forma de dichos privilegios, transactiones, y ordenes de la possesion del Real demanio como astavan antes de ser vendidas, se haya, y deba confermar; y sentenciaron nulas las ventas hechas de dichos Casales pro lo dichos Duque de Medina de la Torres, y Almirante de Castilla, confermando la dichas transactiones, y assilo declaration, sentencion y firmaron de sus nombres dicho dia mas, y anno Licenciado Ioseph Gonzales; Licenciatdo d. Antonio de Valdes; d. Francisco Robles Villafane; Luis Cusano; Merques de Ponte. Roque Potenzano; el Regente d Miguel de Salamanca, d. Alonso de Agras; y d. Francisco Marlino. Y siento iusto, que la dicha sentencia tanga su devido comlpimento, os encargo, y mando proveais, y deis la orden, que convenga, para que luego, come se os presenterà este mi orden se execute, y cumpla, iusta su serie, y tenor sin replica, ni contradiction alguna, y que en conformida della pongais en la posesion de mi Real demanio a los dichos Casales, paraque gozen del y le tengon, y de la manera, y en la misma forma, que la tenian, y gozavan antes de la venta dellas, ordinando se excecute y cumpla la orden, que mande dar sobre esio en veinte, y tres de Iunio en virtud de decreto dse docho Consejo de diez y seis del mismo del mil, y seiscentos, y quarenta, y quatro, y tambienel privilegio de confirmacion del dicho demanio despachado en quatro de Agosto siguiente del docho anno, de mil, y seiscentos, y quarenta, y quatro, que se guarden, y cumplan las transactiones referidas por quanto se ha determinado en iusticia, y procede de mi determinanada voluntad, y me evisareis de havere assi modo exextato La presente resta Al presente. Dada en Saragoza a diez, y ocho de Octubre de mille seicento quaranta sei ( 1646 annos ).
Y EL REY = Vidit Salamanca Regens. Vidit Cusanus Regens. Vidit Agraz Regens. Vitit Francisacus Merlinus Regens Carate Segretarius. In q.m Neapolis 23 fol: 22 Nil solvit, quia triplicatum. Roccus de Ariculeta Toxater.Al Virreey de Napolis con la sentencia, que se ha deda acstancia de la Ciudad Casales de Cosencia paraque se execute = Consultado = Locus sigilli =
Per esecuzione delli quali vi fu interposto decreto del tenor seguente.

ESECUZIONE DELLA DETTA LETTERA

Super executione regiam litterarum sue Catholice Maiestatis expeditarum sun die decima octava Octobris 1646 ad beneficium Casalium Cicitatis Consentie super petito demanio, ut in actis, die decima nona mensis Iunii 1646 millesimo sexcentesimo quatragesino septimo Neapoli, facta relatione Sua Excellinetia in Regio Collaterali Consilio, Illustrissiumus, et Excellenitssinus dominus Vicerex, Locutenens, et Capitaneus generalis providet, mandat, atque decernit, quod excequantur predicte litere sua Catholice Maiestatris, et debite exequutioni damandentur iuxta ipsarum seriem continentiam, et tenorem. Hoc suum Zufia Regens - Cesenate Regens - Sanfelicius Regens = Carolus Capycius latro Regens. Petrus de Falce Regius Cancellarius -= Supplicatum propterea nobis humiliter extitit pro parte retrascripte Universitatis et hominum Civitatis predicte Consentie, et eius Casalium, quatenus Regias exequutoriales litteras pro premissorum exequutione sibi expediti facere dignaremus Nos itaque, viso tenore predicti preinserti regii Privilegii, ac Regiarum litterarum sue Maeistatis, volentes, ut tenemur, Regiis obedire mandatis, tenore presentium precipimus, et mandamus omnibus supradictis Officialibus, Tribunalibus, et personis huius Regni maioribus, et minoribus, presentibus, et futuris, ad quos, seu quem presentes prevenerint, spectabunt, et fuerint quomodolibet presentate; quatenus attenta per eos, et unamquemque iposorum forma, et tenore predicti preinserti Regii Privilegii, ac preinsertarum Regiarum litterarum, illum, et illa sit, et esse debeat predictis Universitatibus, et Civibus Consentie, et eius Casalium predictorum, omnibusque eorum hominibus, ac posteris, et successoribus suis in perpetuum, ut supra, stabilis, realis, et valida, atque firma, nullumque in iudiciis, aut extra sentiat; impugnationis obiectum, impugnationis incommodum aut noxe cuiuslibet alterius detrimentum; se in suo semper robora, et firmitate persistant; et prefertur ad unguam inviolabiliter obsorventur et exequentiam, et tenorem, omni dubio, et difficultate cessantibus, lapsu temporis non obstante; et amplius ad maiorem grazie cumulum volumus et decernimus, quod presens privilegium registrari debeant in Registris et Quinternionibus Regie Camere Summarie pro futura partium cautela predicte Universitatis, et hominum Civitatis predicte Consntie, et eius Casalium. Et contrarium non faciant pro quanto gratiam prefate Maiestatis caram habent, ac poenam ducatorum mille cupiunt evitare. In quorum fidem has presentes fueri facimus mango prefate Maiestatis sigillo pendenti muniutas. Datum Neapoli in Regio Palatio, die trigenta prima mensis Octobris millesimo sexcentesimo quatragesimo octavo.

EL - CONTE DE VILLAMEDINA- Vidit Zufia Regens. Vidit Cesenate Regens. Vidit Capicius Latro Regens. Vidit Garsia Regens. dominus Vicerex Locumtentens, et Capitaneus generalis mandavit mihi Ioanni Angelo Barili. Soliut . In privilegiorum IV fol. 609 = Esecutoria di Real privilegio, e preinserte Reali Lettere, per le quali Sua Maestà conferma l’istrumento che si fè per l’Illustre Duca di Alcalà, essendo Vicerè di questo Regno, ammettendo al regio demanio la Università et uomini della Città di Cosenza, e suoi Casali con le condizioni in esso contenute, servata la forma del preinserto decreto, interposto per l’Illustri predecessori di Vostra Eccellenza, e Regio Collateral Consiglio in forma regie Cancellarie. De Falces.

50. Non vendono i cittadini di Grimaldo, a temore di quanto dissimo nel numero 47 li Comuni, Santa Lucerna, e la Bagliva, per pagare il di loro debito di dacati quattromila se non nello anno mille seicento quarantaquattro a quattordici Agosto per estinguere alcuni debiti didocati tremila incirca, col patto di essere li Cittadini di Grimaldo preferiti alla affitto delle case vendute per annui dacati contottanta solamente; e di potersele riscomprare in ogni tempo, e le venderono a d. Francesco Maria Merenda di cosenza. Ottennero sopra di ciò il regio assenso, e ratificarono la vendita, i Grimaldesi al detto di Merenda con i patto sudetti, ad latre condizioni apposte nelregio assenso a 15 Febbraro 1645, come si ha presso gli atti delNotaro Salvatore Sacchetti. Vero è però che detto di Merenda cedè detta compra in beneficio del dottor Cesare Caputi di Paterno, e del Ch.o Giulio Cesare Jacchetti di Grimaldo, come appare da un’atto pubblico appresso gli atti di Notar Salvatore Sachetti a diciotto Ottobre del sudetto anno mille seicento quaranta cinque da cui si ha, che alcune persone deputate dalla Università di Grimaldo pagano docati centottanta alli detti di Caputo, e Sacchetti come Cessionarj del cennato di Merenda pressso dello affitto dselli Comuni, Santa Lucerna, Baglica, e Mastrodettia.

GRIMALDO FA RIBELLIONE NEL TEMPO DI MASIANELLO

51. Nell’anno mille seicento quarantasei per cagione di alcune gabelle imposte sopra le goflie, e simili generi di cose la plebe di Napoli sotto la guida di un pescivendolo chiamato Masaniello si ribellò, ed il male si comunicò nelle Provincie, ed ancora in Grimaldo seguendo lo esempio di Cosenza; onde n’ebbero a patire il Grimaldo li Sindico, cancelliero, e li Signori Sacchetta, ed altri, come riferisce il manoscritto, il di cui autore fu testimonio oculare, perchè vivente. I Mggiori però travagli li soffrirono i Signori Sacchetta, perchè resi nemici del popolo di Cosenza, come della seguente memoria.
"Da noi sottoscritti si fa fede, et con giuramento, come a tampo delle passate rivoluzioni, del quarantasette, il Sig. Giulio Cesare Sacchetti di Grimaldo intese dal Signor Francesco Scaglione di Cosenza allora dimorante in detto Casale, che il popolo di detta Città se era già ritirato nel Monastero di santo Agostino con animo di rivoltarsi contro la Nobiltà; e nel medesimo tempo detto Signor Sacchetti cavalcò per quella volta, perchè era la ora tarda non possette venir molta gente, con lasciar detto, e, pregato, che tutti li Cittadini atti alle armi lo avessero andato a ritrovare, come segui, che al numero di vintitre ad ora una di mattina furno in sua casa, dove dal Signor Domenico Vadolati; e da la poche ore si sentì il rumore del popolo rivoltato con gridi, tamburri, campane alle armi, et archibugiate, e steano brigiando molte case, e tagliarno la testa al Signor Scipione Sambiasio; et andarno alla casa sel Signor d. Antonio Quattrimani; e detti Signori Tilesi, e Sacchetti vedeano tante crudeli iniquità che si rivolsero uscir da quella furia populare con le armi alle mani, come fecero, che ruppero il popolo, e il popolo sdeganrto contro detto Saccheta mandò poù imbasciate, et ordini a questo Cesare, che mentre loro l’avevano forgiudicato, e postoli docati cinquecanto a che lo avesse presentato o morto , o vivo, l’avessero senza altro brugiata la casa, con minaccia, che se non faceano, averon mandato molte compagnie ad abruciar tutto il Casale; o brugiando la casa di detto Sacchetta. E perchè fu in tempo, che quasi tutti li Cittadini erano fuora per la raccolta delle vettovaglie, detto corriero atterrì un figliolo che l’indusse a getare un carbone acceso al basso di dette case, dove era gran quantità di erba secca, e paglia, che vi si ataccò il fuoco in maniera che con essere corsi li omine e donne restare nella terra non possettero praparci, ma con ogni vigilanza, et affetto salvorono tutte le robe, che possettero nelle altre case, et impedirno, che non vi si attaccasse il fuoco; e a tal rumore si ridussero tutti li Cittadini, e si dolsero della disgrazia successa, et nell’istesso tempo si pregò universalmente il Signor don Toamaso di Piro di Rogliano nostro Arciprete e Curato che con Pietro Iachetta nostro buon Cittadino,fussero andati in Belmonte con una lettera a nome di tutta l’Università a ritrovar detto Sacchetta, e raccondatoli il successo, come veramente sortì senza volontà di nisciun Cittadino, e pregandoli non se ne avesse pigliato collera, mentre universalmente volevano rifar la casa, argento, e tutti danni: e giunti in Belmonte li donorno la lettera e li fecero la sudetta relazione della sidgrazia successa. Per il che detto Sacchetta li ringraziò di tanto buon termine usatoli, e perchè l’avevano ancora pregato, che se ne fusse ridotto in casa sua per governarli con l’affetto solito, e non l’abbandonasse in quel tempo tanto corrotto, et improgliato, loro offerse, che fra due giorni se ne seria venuto per servili, e ringraziarli, come fece; perchè il Sabbato si ridusse Majone, dove era il dotore Anibale suo nipote. E quella sera li venne imbasciata del dottor Giantomaso Marsico di Altilia, che stava ritirato con gran pericolo di vita acciò l’avesse soccorso, come fece, che li mandò alcuni de suoi confidenti, dandoli animo, che per la mattina ci seria ancora andato Lui di persona, come fece, et operò in tal modo con quelli Cittadini, che li aggiustò, e ni fece fare publiche scritture, mentre non vi era altro duolo, che d’interesse; e di la se ne venne subito in Grimaldo recevuto con gran tenerezza, et affetto di tutti i Cittadini; et sempre accudì al servizio di Sua Maestà con tutti l’atti alle arme, come fu nella terra delli Luzzi, dove si fa la festa del Capopolo To....., et allo assalto, che si donò a Rende, et in tutti gli altri lochi, che si tratiava il servizio di Sua Maestà, che Dio guardi; Et dopo detto Sacchetta si fece la casa, senza voler cosa nessuna della Università, nè da particolori, non ostante le continue istanze, che se ne fecero. E per essere tutte queste cose vere, et essendo state pubbliche e chiare, e la maggior parte di Noi sottoscritti esserni stati presenti, ne abbiamo fatta la presente, che sarà firmata di nostre proprie mani in Grimaldo li due Agosto mille seicento settentatre =

Clero - Iod. Tomaso di Piro Rettore et Areciprete faccio fede come sopra.

Io d. Iacomo Potestio fa fede, ut supra.
Io d. Paolo Rogliano rettore fui testimone e faccio fede come sopra.
Io d. Francesco Schettino faccio fede come di sopra.
Io d. Scipione Nigro faccio fede come di sopra.
Università. Flavio Rogliano Mastogiurato. Flavio Rollo eletto faccio fede ut supra.
Il segno della Croce di Gianangelo Iachetta eletto faccio fede come sopra.
Notar Giovanne Iacoe cancelario. Adest sigillum Univesitatis Cittadini.
Io Francesco Nigro faccio fede come sopra.
Io Fulvio Iachetta fui presente testimonio e faccio fede come sopra.
Il segno di Croce di Carlo Congio,idioto, che fa fede, ut supra.
Il segno di Croce di Gio:Domenico Maja idioto, che fu tetimonio,e fa fede come sopra.
Io Carlo Mauso fui presente testimonio e faccio fede.
Io Giuseppe Mileto fui presente e faccio fede ut supra.
Il segno di Croce di Fulvio Saccomanno idioto, che fu presente testimonio e fa fede.
Il segno della Croce di Gio:Matteo Maja idioto, che fu presente testimonio.
Fateor et attestos Ego subscitpus Ioannes Iacoe Regia auctoritate Notarius, supadrictam fidem fuisse coram me depositam, et subscriptam, ac ab iditis cruce signatam ab omnibus supradictis, ac universali sugello signatam. et in fidem:
Grimaldi die secunda Augusti 1673. Adese signum Notarii. Ita est qui supra. Iannes Iacoe regia auctoritate Notarius, manu et signo propriis rogatus, et requisitus.

§ II

DELLO AVENUTO IN GRIMALDO DAL 1652 INSINO AL 1700

52. Sin dal 1644, come dissimo al nunero 50, la Università avea venduto li Comuni, Santa Lucerna, e la Bagliva al Signor Merenda, il quale l’aveva cedute alli Signori Cesare Caputi, e Giulio Cesare Sacchetti; ora nell’anno mille seicento cinquanta due a tenore dell’apposto patto nella vendita, la Università di Grimaldo si riscomprò la metà delli detti beni, e rendite degli eredi del Signor Caputo, come si ha della seguente memoria, e copia d’istrumento di effrancazione rogato dal Regio Notaro Giuseppe Romano di Paterno a diciannove Giugno del mille seicento cinquanta due, la quale è del tenore, che siegue.

GRIMALDI SI RISCOMPRA META’ DE COMUNI, S. LUCERNA E BAGLIVA

In nomini Domini nostri Iesu Christi amem. Anno a circuncisione eiusdem millesimo sexagesimo quinquagesimo secundo, Regante Inclito, Serenissimo, et Catholico domino nostro Philippo quarto de Austria Dei gratia Rege Stispeniarum, Sicilie, Dalmatie, Hierusalem. Aragonie, Indiarum, Regnorum, vero suorum anno trigesimo primo dominatione feliciter amen; die vero decimo nono mensis Iunii quinde indictionis Paterni. Nos Ioannes Laurentius de Philippis de Paterno regius ad contractus Iudex, Ioseph Romanus de eodem loco publicus auctoritate Regia Notarius, et testes infrascipti.
Utriusque iuris docto Diomedes Sanatore de Martirano, Laurentius Froglise delli Carolei, Bartholus, et Petrus Pini de paterno ad hoc vocati specialiter, et rogati, presenti scripto publico declarando notun facimus, atque testamur, quod eodem predicto die ibidem: Consituti nella presenza nostra il dottor Ciccio Caputo figlio et coerede del quoniam dottor Cesare Caputi, et Francesca Senatore vedova del quondam doctor Cesare, e Doitio Caputo Procuratore generale di detti eredi della terra di Paterno aganti in solidum alle cose infrascritte per se, ut supra, nominibus et per loro eredi, et successori in perpetuum d’una parte,. Et Pietro Francesco di Filippo, e Paolo Bartolo Saccomanno al presente Eletti della terra di Grimaldo, e deputati in pubblico paramento della Università di detta terra a nome di essa Università, conforme per pubblòico parlamento, quale è del tenor seguente, et inseratur: Copia
Die 19 mensis Iunii 1652 Grimaldo. Congregati, e coadunati in pubblico parlamento ad sonum Campam innanzi le Chiesa di S. Pietro di Grimaldo, dove altro, e simili si soglion fare il Regimento di Grimaldo, et altri principali Cittadini faciente numero Univesale fu proposto da Pietro Francesco di Filipppo nostro Eletto. Sanno le Signorie vostre, che il Signor Clerico Giulio Cesare Sacchetti a molti giorni sono che è stato in Paterno per poter fare le scritture necessarie per l’affrancazione delli nostri Comuni per la qual cosa ni ha mandato uno scritto .....................................
quando questa nostra Università dovea al quodam doctor Cesare Capiti di Paterno, et alli medesimi Giulio Cesare, e dottor Annibale Sacccheti e precedente Regio asenso si vendano li dui territorj de essa Università, uno delli comuni; e l’altro Santa Lucerna, la Mastrodettia, e Bagliva di detta terra; e perchè detto Cesare lasciò in testamento, che li negotij entrati tra esso, et esse Università si facesse restitutione, e fu commessa al Reverendo d. Tomaso di Piro, lo quale fece dichiarazione, e dichiarando, che a detto dottor Cesare, e sua eredità la Università li era debitrice in ducati cinquecento cinquanta solamente, e li heredi fossero costretti di dovere fare cadere a beneficio di essa Università l’istromento di detti territorj, Baviglio, e Mastrodettia; giacchè li detti docati cinquecento sono stati pagati, e dovendo fare detta affrancatione, si devono deputare due persone per essere presenti a detta stipolatione facienda, che si deputasse persona; e così pari voto, nemine discrepante furono deputati le persone di Pietro Francesco di Filippo, e Bartolo Saccomanno eletti di detta Università, alli quali si dona l’ampia, et onnimoda potestà per intrervenire in detta stipolazione a nome di essa Univesità di potere fare le debite renuncie. Sic fuit comclusum pari voto, nemine discrpante. Io Cintio Nigro Mastrogiurato. Io Gio:Francesco Schettino Eletto. Il segno della Croce di Pietro Francesco di Filippo Eletto. Il segno della Croce di Bartolo Saccomanno Eletto. Io Jacomo Iachetta. Io Francesco Conci. Io Flaminio Saccomanno. Io Gio:Battista Vetere; Mercuri Salvagni; Gio:Domenico Conci; Gio:Tomaso Saccomanno; Fabio d’Albo:; Gio: di Stefano; Gio:Angelo Conci; Bartolo Iacino; Pietro Calderone; Salvatore Mauro; Clerico Filippo Antonio Mauro affermo ut supra. Io Giuseppe di filippo affermo, ut supra; Filippo, Iacono Iacino et plures. Fateor presens colloquium essescriptum manibus Cancellarii Universitatis Grimaldo, et firmatum propriis manibus de regime dicte Universitatis; in quorum fidem scripsi, et me subscripsi, et proprio signo signavi. Grimaldo die decima nona mensis Iunii 1652. Locus signi. Idem qui supra d. Parentius Rollus Notarius Apostolicus manu signoque propriis agenti similmente alle cose infrascritte nomine universiotatis predicte per se, suoi heredi, et successori in perpetuum dell’altra parte. Asseriscono esse parti, come essendo il quodam dottor Cesare per diversi negotij fatti con esse a Università di Grimaldo creditore in molta somma, precedente regio assenso fueseretta essa Unibversità vendere, come vende due territorij uno detto li Comuni e l’altro Santa Lucerna, e Bagliva, e Mastrodettia di detta terra di Grimaldi per ducati tremila, delli quali mille e cinquecento era debitrice a Giulio Cesare, e dottor Annibale Sacchetti, e l’altri mille, e cinquecento al sudetto quodam dottor Cesare. E perchè in ultimis constituto detto dottoe Cesare scrupulandosi di sua coscienza, stabilì nel testamento, doversi fare restituzione, come puntualmente si fece, e per li negotij di detta terra di Grimaldo fu asseganto deputato il Reverendo don Tomaso di Piro Arciprete, e curato di San Pietro di detta terra di Grimaldo, quale riconosciuti tutti li negotij e fatti del quadam dottor Cesare, e detta Università di Grimaldo, dichiarò detta Università essere debitrice della heredità di detto quodam dottor Cesare in ducati cinquecento cinquanta solamente, e non più, e che cedere, e retrocedere la metà di detti territorij detti li Comuni, e Santa Lucerna , e metà di Bagliva, e Mastrodettia, ut supra a beneficio di essa Università, come il detto Reverendo don Tomaso ne ha fatto fede del tenore seguente, et inseratur.
Io Tomaso di Piro Curato nella Parrocchiale di San Pietro della terra di Grimaldo, et Arciprete in detta terra faccio fede, etiam con juramento, come nel testamento fatto per il quodam dottor Cesare Caputi, con il quale si morì, fui assegnato per deputato a vedere le differentie, e dichiarare le restitutioni, si devono fare delli negotij fatti per esso quodam dottor Cesare, e la predetta Università di detta terra di Grimaldo; quali negotij visti, e revisti, sequta la morte di detto quoadam dottor Cesare, dichiarai, intese le parti, essa Università per tutti negotij fatti sia a loro debitrice in ducati cinquecento cinquanta, e non più, con patto però che li heredi di detto dottor Cesare sodisfatti, che saranno de li detti ducati cinquecento cinquanta solamente fussero costretti retrocedere a beneficio di essa Università la metà delli teritotj detti li comuni, e la Difesa di Santa Lucerna, Bagliva, e Mastrodettia, che furono di detta Università et a fede del vero n’ho scritto, e sottoscritto la presente. Grimaldo li 19 Giugno 1652. Don Tomaso de Piro rettore, et Arciprete, come sopra. Fateor, presentem fidem esse scriptam, et firatam propriis manibus Reverendi don Thome de Piro rectoris, in eisque fidem scripsi, et me subscripsi, et proprio signo signavi. Locus signi. Don Parentius Rollus Natarius Apostolicus manu, et signo propriis. Et volendo darli esequutione alle cose predette, oggi predetto di, non vi, sed sponte, esso dottor Ciccio, Francesco Sanatore, e Dorito Caputi nelli nomi predicte Universitatis, presenti,et recipoienti le predette metà di territotj detti li comuni, e Difesa di Santa Lucerna, metà di Bagliva, e Mastrodettia traslative, et non extintive cum iuribus omnibus, et per quanto a loro spetta, et non alitere, nec alio modo, prometendone, qui tenus opus erit, l’evizioni habentibus causam .......................... cum abbligatione .......................................... dichiarono con giuramento essi di Caputo, e Sanatore, li predetti ducati cinquecento cinquanta averli ricevuti da essa Università di Gimaldo renunciando con giuramento essi di Caputo, e Sanatore alla ecezzione della detta moneta non ricevuta. Delle quali metà di Comuni, Bagliva, e Mastrodattia, ut supra detti col imponano alli detti Francesco, e Bartolo a nome di essa Università in passato per penam, ut iuris et moris est, per sempre avere, tenere, e possedere con tutta ragioni, costituendoli procuratori voluti in rem propriam, metendolo al loro grado, vice, e privilegio, liberando ancora essa Università per Aquilianam stipulationem, et pactum de viterius non petendo, nec peti faciendo per detti ducati cinquecento cinquanta; et anco per l’altri due mille, stante la restitutione, e dichiaratione,ut asupra fatta; promettendo per detta somma, ed altre a detta Università non molestarla in iudicio, nec extra, obligando se, suoi beni, loro eredi, e successori cun contitutione precarii, a pacto capiendio in forma. Pro quibus omnibus, et eorum singulis per predictas autoritatem Ciccium ,Franciscam Sanatore, et Doritium Caputi, ut supra nominibus, et eorum heredes, et successores firmiter observandis, et nisi casu adimplendis; et ea semper, et omni futuro tempore habere, tenore rata, grata, et firma, et non contrafacere dicere, vel venire per se, vel per alios aliqua ratione, ut causa de iure, vel de facto in iudicio, sine extra, obligant se, et eorum heredes, et successores, et bona eorum omnia, et signula stabilia, mobilie, se moventia, presentia, et futura, acquisita, et acquirenda, et nomina debitorum, sub pena dupli, et mediate ipsius pene Curie, ad quam fuerit facta reclamatinem predicto Notario, tamquam persona pubblica predicte medietatis pene nomine et pro parte dicte Curie solemniter stipulante, et pro reliqua ipsius pene medetate applicanda.......... ut supra nomine Universitatis predicte, eiusque heredes, et successores exigenda totias quotiens in premissis, vel quolibet premissorum contrafactum fuerit per solemnem stipulationem premissam cum refectione damnorum litis, et extra expensarum, et interesse: qua pena soluta, vel non soluta aut gratiose remissa, omnia, et singula in hoc istrumento contenta firma permaneant. Renunciando ipsi contrahentes, ex certa eorum scientia in premissiis exceptioni doli mali........ cond.ni sine causa rei proprio modo non geste, et non talite celebrato contractu, iuri, quo lesis seu deceptis succurritur; beneficio restitutionis in integrum; iuri per quod generaliter renunciatio impugnatur; et ius, cui renunciari non potest; et omni legum auxilio, et nihil.......... Pro firmiori observantia premissorum omnium, et singulorum dicti doctor Ciccius, Francisca Senatore, et Doritius Caputi, ut supra nominibus iuraverunt tactis scripturis. Unde ad futuram rei memoriam, et predicte Universitatis Grimaldi cautelam, et fidem factum est de premissis hoc ipsius publicum instrumentum, et in hoc solito signo signatum; subscriptionibus Iudicis, et testium roboratum. Ego Ioannes Laurentius de Filippis Regius ad contractus Iudex de Paterno interfui. Presentibus Ioanne Laurentio de Philippis de Paterno Regio ad contractus iudice; utriusque iuris doctore Diomede Sanatore, et Clerico Felice Senatore de Marirano; Bartolo, et Petro Pino de Paterno; et Laurentio Froglise delli Carolei, testes. Ego Ioannes Laurentius de Filippis Regius ad contractus iudex de Paterno interfui. Ego V.I.D. Diomedes Senatore Civitatis Martirani interfui. Ego Clericus Felix Sanatore interfui. Io Lorentio Froglise sono stato presente. Signum Crucis proprie manus supradicti Bartoli Pini idiote. Signum Crucis Petri Pini idiote. Ego, qui supra Notarius Ioseph Romanus de Paterno hoc publicum instrumentum scripsi, et in hanc publicam formam redigi manu propria, et meo solito sigillo signavi.

LA FONTANA DI MAURO E’ DEL PUBBLICO

53. Penso, che nello anno 1654 fosse insorta qualche controversia per la Fontana detta Acqua di Mauro per la Università, e particolari Cittadini; onde a sei Maggio dello stesso anno alcuni Cittadini delli più vecchi fecero un pubblico attestato, in cui asseriscono, che detta fontana sia universale, e non di persone particolari come dalla copia di tale fede dal Regio Notaro Giuseppe Schettini,che è del tenore seguente:
In nomine Domini nostri Iesu Christi Amen. Anno circuncisionis eiusdem millesimo sexcentesimo quinquagesimo quarto, Regnante Philippo quarto de Austria Dei gratia Rege. Grimaldi die vero sexta mensis Maji septime indictionis. Nos Carolus de Filippi Regius ad contractus Iudex, Ioseph Schettinus publicus regia auctoritate Notarius, et testes in numero opportuno ad hoc specialiter vocati, habiti, et rogati, quod codem predicto die constituti personalmente nella nostra presenza Giovanne di Albo di anni sessantacinque incirca, Flaminio Iacoe di anni ottonta in circa, et Iacono Leo di anni otanta in circa, siccome disssero, et allo loro aspetto apparvero boni, et antichi, Cittadini di Grimaldo, quali dichiarano, testificano, et fanno fede a chi spettasse, et pertenesse con animo grande di rispettarlo, et personalmente ratificarlo, dove fusse necessario, così in iudicio, come extra, et ubique; come sanno di causa scientia, che la fontana di Acqua di Mauro, et proprio quella ce nasce, et non quello, che fu del quandam Thomasi Rollo, e poi di Notar Salvatore Schettino, che si possede oggi per il Clerico Giulio Cesare Sacchetti è corsa sempre allo publico per comodo universale ben cautelata, et incausata, sintome l’accommodorono li antichi, che non sono in nostra memoria; e quello non è stata mai ammessa, na da nessuno impedita dal suo proprio corso, dove giornalmente esce, e fa fontana; e da quella servitosi quelli convicini: e per essere così ne hanno fatto lo presente atto, acciò in futurum si veda per conservatione delle universali ragioni; et questa s’intenda non solo per una, o due volte, ma per quante bisognasse, perchè cosi è la verità, quia promiserunt non contravvenire; sed totum, et quidquid habere rata sub pena unciarum auri viginti quinque Regio Fisco. Pro quibus omnibus observandis iurverunt; unde, requirentes, et non alia. Presenitibus testibus Bartholo, et Fabritio Saccomanni; Angiolo di Fgilippo; Francesco di Anselmo, alias Scataglione, quale Francesco fa anco iuramento la sopradetta fede, et emologa de verbo ad verbum lo sopradetto atto in presenza delli detti testimonij; Pietro Francesco di Filippo a Grimaldo, et Narco Sevestro Malito.

PER L’ALTRA META’ DELLI COMUNI ET RESTA DEBITRICE LA UNIVERSITA’ IN DOCATI 818

54. Come dissimo nel numero cinquantadue la Università di Grimaldo si ricomprò la metà delli Comuni, Difesa di Santa Lucerna, Bagliva, e Mastrodettia dagli eredi del fu dottor Cesare Caputi di Paterno; onde restò l’altra metà da riscomprarsi dalli Signori Giulio Cesare ed Annibale Sacchetti di Grimaldo, alli quali annualmente contribuiva denaro tanto per l’annualità, quanto per il capitale. Si fanno perciò conto li detti di Sacchetta colli governanti della Università nell’anno mille seicento sessanta nove, e la Università restò debitrice alli Signori di Sacchetta in docati mille e cinquanta, come si ha dallo istrumento rogati dallo attuario Bartolo Iacoe nel primo di Gennaro del 1669. Indi di nuovo si fecero conto li detti Governatori, e Sacchetta nello anno mille seicento settantuno, e li rationali, che viddero i conti, li quali furono l’Arciprete d. Tomaso di Piro, il Sacerdote don GiaBattista Iacoe, dichiararono, che la Università, era rimasta debitrice alli detti di Sacchetta in docati ottocento diciotto, come chiaro a diciotto Luglio del mille seicento settantuno.

PARLAMENTO CONTRO IL MASTROGIURATO CHE ESIGEVA CARLINI CINQUE O MENATURA DI ANIMALI

55. Giunta la capitolazione fatte da’ Cittadini per lo affitto della Bagliva, come si è detto sopra, secondo le antiche consuetudini, e costume di Grimaldo gli animali, che si ritrovavano facendo danno in qualche possessione, si dovevano portare al baglivo. Or nell’anno mille seicento sessantotto erasi introdotto l’uso che simili animali si conducevano, e menavano al Mastrogiurato, che esigeva carlini cinque di pena; si radunarono per questo affare i Cittadini di Grimaldo a 19 Agosto dello stesso anno, ed in pubblico parlamento stabilirono, che ciò era uno abuso contro le antiche capitolazioni, nelle quali era stabilito, che si ordinasse allo stesso, che non si trattenere a simili animali menati, ne tampoco esigesse detta pena di carlini cinque comecchè indovuta; e che qualora il Mastogiurato non si astenesse di simili abusi, si ricorse a Superiori.

GANBATTISTA GALLO DI BELSITO PRETENDE CONTRO LA BAGLIVA DI GRIMALDO

56. La Università di Grimaldo, logitamamente possedeva la Bagliva come quella che l’era stata concessa dalli Re Ferdinando, ed Alfonso di Aragona, come abbiamo riferito; venne su di ciò nello anno mille seicento ottantotto molestata dal Signor Ganbattista Gallo di Belsito Signore, e padrone della Bagliva di Malito, e Belsito, il quale le ne mosse lite nel Sagro Real Consiglio; perciò i Grimaldesi radunati in pubblico parlamento a ventotto Aprile dello stesso anno conchiusero di difendersi contro le ingiuste pretentioni del detto di Gallo, come in fatti si fece, e restò il Gallo deluso, e perdente.

COMINCIATA LA LITE CONTRO I SACCHETA

57. Restò, come dissi nel numero cinquanta quattro la Università di Grimaldo debitrice alli Signori Sacchetta in docati ottocento diciotto, per pagare i quali, e la annualità che occorrevano anno per anno contribuivano alli detti di Sacchetta, e forse escomputavano o pagando essa Università quale tanto ogni anno li detti Signori dovevano pagare per le impositioni del fuoco, e delle oncie del catasto e credo, che nell’anno mile seicento novantasei avessero soddisfatto le intiera somma, di cui era debitrice, onde vollero apprezzare gli stabili delli sudetti signori, e ne fecero una lite, la quale si terminò nell’anno milletrecento sedici, come dico appresso.


INDICE   CONTINUA