CAPO II
NOTIZIE DI GRIMALDO DAL RE ROBERTO SINO ALLA ROVINA DELLO STESSO LUOGO ACCADUTA COL TERREMOTO
16. Questa seconda epoca di Grimaldo è alquanto chiara per le memorie autentiche che se ne ritrovano, e più lunga insieme per la molteplicità de’ fatti avvenuti, onde la divideremo in più paragrafi, ne’ quali si puote ammiratre lo amore, e lo impegno, per la libertà, ed a quanti disastri, e gravezze, e dispendi per quella difendere, e mantenere soggiacquero.
§ I
DI QUANTO ACCADDE A GRIMALDESI SOTTO IL REGNO
DEL RE ROBERTO E GIOVVANNA I - ANGIOINI
17. Incoronato re il detto Roberto nel 1309, come dicessimo, avvennne, che un certo Roberto de Archis fido e valoroso soldato del Re ottenne in dono dalla Corte per i suoi militari servizi il Casale di Grimaldo, dove venuto fecesi dare il giuramento di vassallagio; ciò fatto ricorsero alla Maestà del Sovrano i Grimaldesi, ed esponendoli il fatto, e la loro qualità demaniale, comecche pertinenti al Duca di Calabria ottennero privilegio di essere reintegrati nel primiero demanio, furono assoluti dal vassallagio giurato; e solo restò al cennato Roberto di Archis il giusso di percepire anno per anno i frutti ed entrate; senza che Grimaldo fosse suo feudo, e ciò avvenne nello anno 1314.
GRIMALDO AGISCE CONTRO CASATI ARCHIS
Morì intanto Roberto de Archis, ed il suo figlio e successore Odorisio pretese di governare Grimaldo suo feudo e colla forza, e con lite intentata nella Corte della Vicaria; ma l’una e l’altra via fu inutile, perchè fu perseguitato, e respinto da Grimaldo e venne poi a soccombere nella lite intenuta nel 1332 e terminata nel 1334 a di otto Aprile con danno di detto Odorisio, il quale perde giusso di percepiere i frutti, ed entrade da Grimaldo accordate a suo padre Roberto. Eccone di tutto questo l’autentica memoria copiata dall’originale in pergameno .......
ORDINE AL REGGENTE DELLA VICARIA
"Notam facimus Universis presentes litteras inspecturis, tam presentibus, quam futuris. Ioannes de Haya Curiae Regni Regens, Franciscus de Potenza, et Nicolaus de Turre milites, ipsius Curie Iudices ed infrascripta a sacra regia maiestate iudices delegati quod dudum die nona mensis Aprilis quintecima indictionis proximo preterito presentata fuerunt in dicta Curia, et apud acta ipsius Curie pro parte domini nobilis Odorisij de Archis Littere Sacre Regia maiestatis continantie subseguentis = Robertus Dei gratia Rex Hierusalem, et Sicilia, ducatus Apulie et principatus Capue, Provincie, Fortelquerij, ac Lodemantis Comes Regenti Curiam Vicarie Regni Italie, et Iudicibus eiusdem Curie Consiliariis, Familiaribus, et fidelibus suis gratiam suam, et bonam voluntatem. Proposuit super nobis Odoisius de Archis Cambellanus familiaris, et fidelis noster, quod Robertus de Archis miles et genitor eius, et antecessores eius tenuerunt, et possederunt iuste, et rationabiliter immediate, et in capite a nostra Curia Casale Grimaldi de Provincia Vallis gratis, et Terre Iordane cum hominibus vassallis, et iuribus, ac pertinentiis suis omnibus sub servitio unius militis eidem Curia suis vicibus faciendo, et subiecto. Postmodum nostre Curie, quod dictum Casale erat de nostro demanio, et ipsa Curia per consequans circumscripta, dum adhui idem Robertus rebus ageret in humanis, Casale ipsum cum predictis vassallis iuribus et pertinentiis suis omnibus tenerat, et possiderat, de mandato nostra Curia Casale iam dictum fuit ed manus ipsius nostre Curia revocatum. Sed priusquam Robertus idem vivens Curiam peterat suam super ea iustitiam ostensurus, fuit ed hac luce subtractus, ipsius Casalis possessione in manibus nostre Curie remanente, superstitibus predicto exponente, qui subi tanquam primogenito, tam in dicto Casale quam aliis eius bonis feudalibus omnibus successit debuit, ac aliis eo minoribus ispius Odirisii fratribus, et in etate remanentibus popillari, sicque repugnante minoritate etatis illorum, idem Odirisus pose dicti patris eius obitum usque nunc super recuperatione Casalis eiusdem nequivit suam iustitiam commode presequi, et de suis iuribus nostra Curiam informare. Cum autem dictum Casale, pront subiugitur, sit feudale, et teneri usque ad tempus revocationis premisse sub feudali servitio consuetum, nec de nostro demanio, indeque ispi nostre Curia feudale servitium unius militis prestabat, fuit pro dicti expoentis parte, nactenus supplicatum, ut sibi prefatum Casale Grimaldi velut feudale, nec da nostro demanio, cum predictis hominibus vasallis, iuribus et pertinentiis omnibus iubere restitui de auctoritais nostre presidio, eumque in illorim coproralem posessionem reduci potestate dominca dignaremur. Cuius supplicationibus inclinati fidelitati vestra, harum serie de certa scientia nostra commitimus, et mandamus expresse, quatenus vocatis Sindico dicti Caslis, et Procuratoribus, et Aduxatis Fisci qui iura heredum quodam spectatbilis Caroli Ducis Calabrie nostri promogeniti, et Vicerii Generalis, ducatus Calabrie domini, et aliis, qui vocati porpterea fuerint, visisque litteris revocationis huiusmodi in premissis, et circa premissa exponenti iam dicto studentis facere, remotis quibuscumque subterfugiis, et anfractibus cavillosis, quod plene celeris, et expedite iustitie videatis convenire: facturi quod inde decreverit exequutioni debite demandari, non obstante, quod huiusmodi cause cognitio ad alios iudices de sui natura forsitan peretineret. Datum Neapoli per Ioannem Grillum de Salerno iuris civilis prefessorem Vicemgerentem Prothonotarii Regni Sicilie, anno millesimo trecentesimo trecesimo secundo, die vicesimo nono mensis Martii qundecima indictionis, regnorum nostrorum anno vigesimo tertio. Post quarum quidem litterarum regalium presentationem, die scilicet decimo mensis Iunii predicte quintecime indictionis Neapoli presatus Odorisius de Archis ante dominum Angelum de Potentia militem, et Iudicem Iacobum de Cava Procuratores et Advocatos Regie, Curie, seu Fisci ad causas in prefata Cuira Vicarie, de quibus officiis ispe Curie plene costitit, et Rogerium Marenarium de dicto Casali Grimaldi Sindicum, et procuratorem Universistatis hominum de dicto Casali eiusdem de cuius sindicatu, et procuratione eidem Curie similiter plene constitit, petitionem in iudicio, et apud acta dicte Curie obtulit continentie infrascripte =
SUPPLICA DI ODORISIO DI ARCHIS
Coram Vobis magnifico Viro Ioanne de Haya milite Curiam Vicarie Regni Regante et iudicibus eiusdem Curie ad infrascripta per Sacram Regiam Maiestatem iudicibus delegatis proponit Odorisius de Archis Cambellanus et Familiaris Regius ante dominum Angelum de Potentia militem, et Iudicem Iacobum de Cava Advocatos, et quelibet eorum, et Rogerius Marenarium de Casali Grimaldi de Iustitiariatu Vallis gratis, et Terre Iordane Sindicum, seu Procuratorem Universitatis dicti Casalis pro parte Universitatis hominum dicti Casalis dicens, quod predictis vobis Iuribus, et apud acta vostre Curie presentate duerunt quedam Regie littere continentie subsequentis = Robertus Dei gratia Rex Hierusalem, et Sicilie, Ducatus Apulie, et Principatus Capue, Provincie, Fortiliquerij, ac Pedemontis Comes Regenti Curiam Vicarie Regni Italie, at Iudicibus quisdem Curie Consiliis, Familiaribus, et Fidelibus suis gratiam suam et bonam voluntatem = Proposuit nuper Nobis Odorisius de Archis miles, et genito eius, et antecessores eius tenuerunt, et prosederunt iuste, et rationablite, immediate, et in capite a nostra Curia Casale Grimaldi de Provinvcia Vallis gratis, et Terre Iordane cum hominibus vassallis, et iuribus, ac pertinentiis suis omnibus sub servitioniis militis eidem Curie suis vicibus faciendo, et subiendo. Post modus Curie, quod dictum Casale erat de nostro demanio, et ipsa Curia per consequens circumscripta, dum ad hunc idem Robertus rebus agaret in humanis Casale ipsum cum predictis Vassalis, iuribus, et pertinentiis suis omnibus teneret, et possideret de mandato nostre Curia Casale iam dictum fuit ad maiestate Curie revocarutum: sed prius quam Robertus idem vivens Curiam poteret suam super ea iustitiam ostensurus fuit ad hac luce subtractus, ipsius Casalis possessione in manibus nostre Curie remanente, superstitibus predicto exponente, qui sibi tamquam promogenito, tam dicti Casale, quam aliis eius bonis feudalibus omnibus successit, succedere debuit, ac aliis eo minoribus ipsius Odorisis fratribus, et in state remanentibus pupillari; sucque repugnante minoritate etatis illorum, idem Odorisius post dicti patribus obitum usque nunc super recuperatione Casalis eiusqem nequivit suam iustitiam commode prosequi, et de suis iuribus nostram Curiam informare. Cum autem dictum caslale, prout subiungitus, sub feudale, et teneri usque ad tempus revocationis premisse sub feudali servito consuetum, nec de nostro demanio, indeque ispi nostre Cuire feudale sevitium unius militis prestabat, fui pro dicti exponentis parte maiestati nostre hac tenus supplicatum, ut sibi prefatum Casale Grimaldi velut feudale, nec de nostro damanio, cum predicits hominibus vassallis iuribus et pretinentiis omnibus iubere restitui de auctoritatis nostre presidio, eumque in illorum corporalem possessionem reduci potestate dominica dignaremur = Cuius supplicationibus inclinati fidelitati vostre, harum serie, de certa scientia nostra committimus, et mandamus expresse, quatenus vocatis sindico dicti Casalis, et Procuratoribus, et Advocatis Fisci, qui iura heredum quondam spectabilis Caroli ducio Calabrie nostro primogeniti, et Vicarri Generalis ducatus Calabrie domini, et aliis, qui vocandi propterea fuernt, visisque litteris revocationis huiusmodi, in premissis, et circa premissa exponenti iam dicto studeatis facere, remotis quibuscumque subterfugiis, et enfractibus cavillosis, quod plene celeri, et expedite iustitie cideatis convenire, facturi quod inde decreveritis executioni debite clementari; non obstante quod huiusmodi cause cognitio ad alios iudices de sui natura forsitan pertineret = Datum Neaplii per Ioannem Grillim de Salerno iuris Civilis professorem Vicem regerentem Pothonotarii Regni Sicilie anno millesimo trecentesimo tricesimo secundo die vicesimo non mensi Martiis quindecime indictionis; regnorum nostrorum anno vecesimo tertio. Vero qui dictus dominus Robertus de Archis meles pater dicti Odorisij, entecessores eius habuerunt, tenuerunt, et possederunt dictum Casale Grimadi positum in dicto iustitiariatu cum hominibus vassalis, iuribus, et pretinentiis suis immediate et in capite a Regia Curie in feudum sub servitio uius militis dicte Curie suis vicibus faciendo et subiecto, tam en falso Curie Regie, quod illud eret de demanio Curiem dum dictus dominus Robertus dictum Casale cum hominibus vassallis, iuribus, et pertinentis suis teneret, et possideret in feudum immediate, et in capite a Regia Curia sub dicto servitio ipsi Curie prestando, fuit idem Casale de manibus dicti domini Roberti ad manus dictam Curiam, seu officiales eiusdem Curie pro parte ipsius possessione eiusdem Casalis cun hominibus vassallis iuribis et pertinentis suis destitutum, licet Casale ipsum fuisset feudale, et consuetum in feudum teneri, et non de demanio Curie supradicte; et dicta possessio pervenit ad dictam Curiam, pro cuius Curie parte tenent, et possident Casale predictus cum aliis supradictis; secutumque est propterea, quod Universitas, et homines dicti Casalis se gesserunt, et gerunt pro hominibus demanii, et se subtraxerunt de dominio, et sub actione dicti domini Roberti patris dicti Odorisij, nec sibi, ut domino pervenunt in iis, et in quibus tenebatur, et debeant, ut Vassalli eius, destituendo eun quasi possessione eorum, et iurium, ad que sibi teneatur, nec etiam dicto Odorisio, et eius filio, et heredi, et eorum domino parent, eumque indictis non recognosciunt; et dicti Sindicus dicte Universitatis, et Procuratores dicte Curie, seu Fisci de mandato nostro vocati, et citati sunt, et presentes in Curia si pradicta: quare idem Odorisius, qui successit, et succedere voluit, et vult dicto domoni Roberto patri suo in omnibus feudalibus suis, tanquam filius eius primogenitus petit, et vos dictas Regias litteras executioni mandari, et constitio de predictis expositis per eundem, Odorisium ipsum per vos reducit debere in possessionem dicti Casalis cum hominibus vassalis, iuribus, et pertinentis suis, in qua dictus pater eius fuit tempore revocationis predicte, et ante, et dictos Procuratores dicte Curia, seu Fisci, pro parte eiusdem Curie, sive Fisci, et ipsam Curiam, seu Fiscum sibi condemnari et compelli ad restitutionem dicti casalis, et possessionis ipsius cum haminibus vassalis, iuribus, et pertinentiis suis; quod fuit, et ille confuerit feudale; et petit mentionatum predictum Sondicum sibi condamnari, et compelli per dictam Curiam nomine, et pro parte dicte Universitatis, et hominum ispius Universitatis, et ipsam Universitatem, et homines eiusdem, quod de cetero dicta Universitas, et hamines dicte Universitatis sibi, ut domino dicti Casalis intendant, et obediant in iis, in quibus tenntur, et debent, eoque sibi, ut domino tenentur immittendum, jam salvo iure. Et predictus Casale positum est in dicto Iustitiariatu Vassillis gratis, et Terre Iordane, cuius territorium, ex una parte comiugitur Flunio, qui dicitur Sabutum, ad alia parte coniugitur territorio Montis Cini; et alia parte coniugitur territorio Castri Ayelli, et qui alii sunt confines. Quam quidem petitionem in iudicio, et apud acta dicte Curie, ut prescribitur oblata; etsi militer oblata per ipsam Curiam prefatis domino Angelo de Potestia, et Iudici Yacobo de Cava Procuratoribus, et Advucatis dicte Curie, seu Fisci, ac dicto Rogerio Sindico dicte Universitatis predicti Casalis Grimaldi presentibus in iudicio et eam recipientibus.
CONTESTAZIONE DELLA LITE
Eodem die ibidem predicti dominus Angelus, Iudex Iacobus, et Rogerius presentes in iudicio, et apud acta dicte Curie litem contestando super causa predicta confessi fuerunt, dictam Regiam Curiam tenere, et possidere dictum Casale Grimaldi cum hominibus vassallis, iurubus, et impertinentis suis omnibus dominii, et pro demanio; ac ipsos homines fore, et esse de demanio regio; cetera vero in dicta petitione contenta, se ignorare dixerunt, prout posita erant, salvis iuribus, et defensionibus eorum. Facta itaque vis legitima contentione litis predicte, ac iuramento calumnie per prefatum Odorisium actorem dictumque Sindicum dicte Universitatis Grimaldi habentem ad id plenarias potestatem in causa ipsa legitime presecto, utrique parti in iudicio presenti ad probandum; nec non ad producendum instrumenta, et cautelas alias, si quas producere habent in causa predicta, veniendum ad dictam Curiam, et procedendum in causa eadem, quatenus de iure esset, certus perendorius terminus per eandem Curiam datus fuit. Et eodem die ibidem prodictus Odorisius de Archis actor presens in iudicio constituit Porcuratores suos apud acta dicte Curie in causa premissa Notarium Martucium de Mauro, et Notarium Bernardus de Tramonto presentes et voluntes, quemlibet duorum in solidum, et promisit pro eis, et ipsorum quolibet de rato.
SI COSTITUISCONO I PROCURATORI
Eodem die idem prefatus Rogerius Sindicus dicte Universitatis hominum Casalis Grimaldi presens in iudicio substituit Sindicos seu Procurretores loco sui apud acta dicte Curie in causa premissa Notarius Franciscus de Mauro, et Notarium Ioannem de Bellocastro presentes, et volentes, quemlibet duorum in solidum cum potestate petendi beneficioum restitutionis in integrum, si et quoties opus fuerit in causa eadem, e fidei iussit pro eis et ipsorum quolibet de iudicato solvendo sub hypotheca omnium bonorum dicte Universitatis, cuius Sindicus, et Procuretor erat. Et deinde predicto die decimo dicti mensis Iunii eidem dicti Procuratores, et Auctoritate dicte Curie, seu Fisci, dictique Sindici dicte Universitatis Grimaldi obstulerunt apud acta dicte Curie petitionem cum decretatione, et anulo sacrato dicte Sacre Regie Maiestatis continentie infrascripte.
SUPPLICA DI GRIMALDO
= Tenor ipsius petitionis =
Sacre Regie Maierstati humiliter supplicat Universitas hominum Casalis Grimaldi de pertinentiis Martorani dicentes, quod cun ipsi sint homines liberi, et exempti, nec aliter ad servitia personalia, sive reale teneantur, sed in possessione libertatis consistant, et de mero demanio esse dicatur, Odorisius de Archis dominus Castri Venerelli filius quondam domini Poverti de Archis dictas exponentes molestat, et perturbat super possessione liberetatis predicte, asserendo, ipsas esse vassallos dicti Odirisij ex successione paterna; et dignetur vostra Maiestas mandare Iustitiario Vallis gratis, et Terre Iordane, ut consecto eidam de premissis summarie, de plano, sine strepitu, et figura iudicii, citatione, libelli oblatione, et alio iuris adminiculo, easdem exponentes in ea possessione, in qua ispos invenerit, manuteneat, et defendat, mandato quocunque per vostra Sacram Regiam Maiestatem eidem Odorisio concesso in contrarium non obstante iam facto, vel in antea faciendo, et auctoritare Regenti Curias vicarie, et iudicibus eiusdem Curie, ut si quam processum facerent contra eosdem exponentes, ispum in irritum debeant revocare. Tenor dicte decretationis talis est. =
Committimus Curie vicarie, ubi audimus fore inchoatum processum cause predicte, quod vocatis Procuratoribus, e Advocatis Fisci nostri, quitamen Curiam, in quantun in hoc tengitur, tueantur, procedat in eadem causa, iustitia mediante; ante tamen quod feratur sentetia ita illa, nobis referat; et ipsi exponentes possint litigare per Procuratorem in premissis.
SI OFFERISCONO GLI ARTICOLI
Postmodum vero infra predictum terminus datum parti ad probantum, oblati prefatum Notarium Martucium de Mauro Procuratorem predicti auctoris quibusdam; et prefata Dominum Angelum de Potestia, at Iudicem Iacobum de Cava Advocatos, et Procuratores dicte Curue, seu Fisci, nec non et Notarium Ioannes de Bellocastro et Notarium Franciscus de Mauro Sindicos dicte Universitatis Grimaldi quiuisdam exceptionibus generalibus.
SI COMMETIE LO ESAME
Quo die apud acta dicte Curie in causa iam dicta commissa fuit deinde per dictam Curiam venire commode nequeuntium producendorum pro dicta parte actrice, tantum in causa predicta, ac nominandorum per predictos Procuratores dicti Odorisis in dicta Curia Iustitiario Vallis gratis, et terre Iordane, ac Iudici, et Actorum Notario, seu per Curiam deputatis iudicibus electis ad hoc de Curie, et predictorum Procuratorum partium voluntate, cum clausula, quod si omnes premissorum executioni nollent, aut nequirent interesse, duo saltem exesis exequentur eadem.
SI PRESENTANO L’ESAME DI ALCUNI TESTIMONI
Quibis iudicibus dicti procuratores partium commiserunt, quod pro eis vederent dictorum testium iuramenta; et subsequenter infra predictum terminum datum in causa dicta ad probandum, oblatis per prefatum Notarium Martucium de Mauro Procuratorem dicti Odorisiis actoris quibusdam articulis specialibus apud acta dicte Curie in causa premissa; presentetisque deinde apud acta ipsius Curie in causa eadem per eundem Procuratorem Actoris infra eundem terminum utrique parti ad probandum desum quibisdem attestationibus, seu dictis testus sanum duorum, et valentitudinariorum, et ad dictam Curiam commode venire neque untium nominatorum in dicta Curia per prefatum Notarius Martucium de Mauro procuratorem dicti Actoris, et productores pro parte dicte Notarii Martucii Procuratoris eiudem Actoris coram viro nobili domino Ioanne de Laffredo de Napoli tunc Iustitiario dicte provincie Vallis gratis, et Terre Iordane, nec Iudice, Thomasio de Montefora iudice, et Assessore, et Notario Bernardo Zanzali de Napoli actorum Notario cum eodem Iustitiario per regiam Curiam deputatis, quibus isparum testium audientia per dictam Curiam, ut prescribitur, recepto prius ab uboquoque ipsorum testium, de veritate decenda, corporale ad Sancta Dei Evangelia iuramento, sub sigillis quidem Iustitiarii, Iudicis, et actorum Notarii predictorum. Nec non productis post ista, infra aundem terminum per prefatum Notarium Martucium Procuratorem dicti Actoris in dicta Curia quibusdam testibus iuratis, utraque parte presente, et examinatis post modum per ad eadem Curiam super articulis memoratis.
SI PROPONGONO ECCEZIONI
Ac oblatis subsequeneter infra dictum terminum ad probandum datum per predictos Iudicem Iacobum de Cava procuratorem, et Advocatum dicte Curue, seu Fisci, ac Notarium Franciscus de Mauro, et Notarium Ioannem de Bellocastro Sindicos, et Procuratores dicte Universitatis hominum Casalis Grimaldi quibidam exceptionibus specialibus apud acta dicte Curie in causa premissa. Et post hac infra huiusmodi terminum productis in dicta Curiam per Advocatum, et Procuratorem, et Sindicos eosdem quibisdam testibus iuratis, utraque parte presente, et examinatis post modum per eandem Curiram super exceptionibus memoratis.
ED ALTRI ATTI SI FANNO
Die ultimo mensis Septebris prime indictionis Neapoli durante adhunc dicto termino utrique parti ad probandum dato, prefatus Notarius Marticius de Mauro Procurator prefati Actoris quesdam copias querundam litterarus regalium assumptarum ex Regestris Curie, que in Archivio Regio conservantur, sub sigillis quidem Magnorum Rationalium magne Regie Curie; nec non et quoddam aliud regale privilegium, et unum istrumentum publicum in dicta causa aud acta Curie presentavit. Et post premissa, infra illum terminum memoratum, presentatis similiter per prefatum Iudicem Iacobus de Cava procuratorem, et Advocatum dicte Curie, seu Fisci ad causas quibusdem Regis litterris acta dicte Curie in causa prefata. Die primo Mensis Octobris predicte prime indictionis Neapoli prefati Iudex Iacobus de Cava Advocatus et procurator dicte Curie, seu Fisci ad causas, nec non Notarius Franciscus de Mauro Sindicus dicte Universitatis Casalis Grimaldi abtulerunt in iudicio, et quod acta dicte Curie, presente predicto notario Martucio de Mauro procuratore partis alterius petitionem continentie subsequentis=
ALTRA SUPPLICA DE GRIMALDESI
Coram Vobis magnifico, et egregio viro domino Ioanne de Maya milite Curiam Vicarie Regni Regente, et Iudicibus eiusdem Curie ad infrascipta per Sacram Regiam Maiestatem Iudicibus delegatis exponunt Iudex Iacobus de Cava Procurator, et Advocatus dicte Curie, seu Fisci ad causas, momine eiusdem Curie seu Fisci, et Norarius Franciscus de Mauro procuratorio nomine, et pro parte Uiversitatis hominum Casalis Grimaldi, dicentes, quod in questione dum mota in dicta Curia coram Vobis ex delegatione predicta per Odorisium de Archis contra Universitatem hominium eiusdem Casalis de restitutione possessionis Casalis Grimaldi predicti datus fuit terminis utrique parti ad probandum peremptorie, ad Curiam veniendum, et procedendum in dicta causa, quatenus de iure esset, per totum Menses Septembri prime indictionis, prout in actis dicte Curie continetur; Verum quia per ferias indictas in dicta Curia in omnibus causis civilibus, et criminalibus a die vigesimo primo mensis Iulii quindecime indictionis super ad ispe, et usque per totum quindum decimum diem mensis Septembris in dicta causa procedi non potuit propter ferias supradictas; sicque cucurrerunt de predicto termino ad probandum dato in causa predicta dies quinquaginta sex. Quare dicti exponentes, nomine, quo supra, petunt per vos, et dictam Curiam eis restitui dies quinquaginta sex, qui cuccrerunt depredicto termino ad probandum dato in causa predicta propter feries supradictas; et ad predicta petunt se admitti omni iure, via, et modo, quibus ad ipsa melius, et de iureadmitti possunt, et debent. Qua petitione oblata, et admissa per dictam Curiam, si et in quantum potuit, et debuit admiti de iure, presentibus dictis Procuratoribus utriusque partis; dicto Notario Martucio de Mauro Procuratore dicte actoris petente, per ditam Cuiram ad similia se admitti, et ad ea per Curiam ipsam admisso, restituti duerunt per eandem Curiam eisdem oricuratoris die quinquaginte sex a predicto die primo mensis Octobris indictionis preme predicte decurrendo, qui lapsi fuerunt dedicto termino dato eis ad probandum propter feries antedictas.
LO ESAME DI ALCUNI TESTIMONI
Et commissa fuit deinde per ipsam Curiam Audientia testium senum duorum, et valetudinariorum, et ad dictam Curiam commode venire nequentium nominandorum in dicta Curia tunc per predictos Procuratores partius, producendorum Iustitiario Valis gratis, et Terre Iordane, ac Iudici, et actorum Notario secum per Curiem deputatis iudicibus electis ad id de Curie et predictorum Procuratorum partium voluntate; cum clausula, quod si omnes premissorum executioni interesse nequirent, duc saltem ex eis exequentur eadem. Quibus iudicibus dicti Procuratores partium, sub eadem clausola, commiserunt, quod pro eis deberens recipere testium iuramenta. Post quam quidem commisionem, presentatis apud acta dicte Curie in causa premissa per prefatum Notarium Martucium de Mauro Procuratorem dicti Odorisis actoris, nec non per predictos Iudicem Iocobum de Cava Procuratorem, et Advocatum dicte Curie, seu Fisci ad causas, ac ad Notarium Franciscum de Mauro, et Noterium Ioannem de Bellocastro Sindicos, et Procuratores dicte Universitatis Casalis Grimaldi quibusdam attestationibus, seu dictis testium senum duorum, et Valetudinariorum, et ad dictam Curiam commode venire nequentim, nominatorum per eas in eadem Curia, ac productorum pro parte Procuratorum eorumdem coram viro magnifico domino Riccardo de Brussono Satriani Comite Generali Capitanes, et Iustitiario dicte Provincie Vallis gratis, et Terre Iordane, nec non Iudice, et assessore, et actorum Notario cum eodem Generali Capitanes et Iustitiario per Regiam Curiam deputatis, quibus ipsorum testium audientia per dictam Curiam, ut prescribitur, commissa extiterant, et receptorum, et examinatorum per ipsos Generalem capitaneum Iustitiarium, ac Iudice et actorum Notarium super dictis articulis, et exceptionibus; recepto prius ab unoquoque ipsorum testium, de veritate dicenda, corporale ad Sancta Dei Evangelia iuramento, sub sigillis quidem Generalis Capitanei, et Iustitiarii, ac Iudicis, et actorum Notarii prefatorum. Die vicesimo septimo mensis Novembris primo indictionis, Neapoli de voluntate predictorum Procuratorum utriusque partis presentium in iudicio, et petentium, omnium productorum, et actitatorum hinc inde in causa predicta, pubblicatio per dictam Curiam facta die et data deinde copia partibus ex eisdem. Qua quidem publicatione facta die scilicet sexto mensis Februarii predicte prima indictionis Neapoli, predictis Procuratoribus utriusque partis presentibus in iudicio, et petentibus, se velle reprobare predictos testes hinc inde in dicta causa productos, petentibus, et offerendum in scriptis dicte Curie, et apud acta ipsius Curie quicquid eis competeret, et competere puterent contra personas testium, et dicta eorum, ordinarium, extraordinarium, anomalumus id esset, ac etiam falsitatis usque per totum tunc sequentem diem, nec non ad probandum dicta ponenda per eos, veniendum ad dictam Curiam, et procedendum in causa eadem, quatenus de iure esset, certus peremptorius terminus per eamdem Curiam datus fuit. Iuxta quem terminus ad ponendus datum, oblatis per predictum Notarium Martucium de Mauro Procuratorem dicti actoris quibusdam articulis, et per prefatum Iudicem Iacobum de Cava Procuratorem , et Advocatum dicte Curie, seu Fisci, ac Notarium Iohannes de Ballocastro, et Norarium Franciscus de Mauro Sindicos, et Procuratorem dicte Universitatis Grimaldi quibusdam exceptionibus reprobatoriis apud acta dicte Curie in causa premissa; productisque deinde in dicta Curia infra dictum terminum datum ad probandum in causa repulse predicte quibusdam testibus iuratis, utraque parte presente, examinantis postmodum per eadem Curiam super articulis, et exceptionibus reprobationiis antedictis; die tertio decimo mensis Aprilis predicte prime indictionis Neapoli, de voluntate predictorum domini Angeli de Potentia, et Iudicis Iacobi de Cava Procuratorum, et Advocatorum dicte Curie seu Fisci, ac Notarii Iohannis de Bellocastro, et Notarii Francisco de Mauro Sindicorum, et procuratorem dicte Universitatis casalis Grimaldi; nec non prefaturum Notarii Martucci de Mauro, et Notarii Bernardi de Tramonto Procuratorum dicte Actoris presentium in iudicio, et potentium, omnium productorum, et actitatorum hinc inde in causa predicta, de quibus nandus publicatio facta erat, publicatio per dictam Curiam facta fuit, et data deinde copia partibus ex eisdem. Post quam publicationem die scilicet vigesimo octavo dicti mensis Aprilis ibidem predicti dominus Angelus de Potentia,et Iudex iacobus de Cava Procuratores, et Advocatui dicte Curie, sei Fisci, ac Notarius Franciscus de Mauro sindicus dicte Universitatis Grimaldi obstulerunt in Iudicio, et apud acta dicte Curie, presente dicto Notario Martucio de Mauro procuratore dicti Actoris petitionem contientia infrascripte.
SI DOMANDA LA RESTITUZIONE IN INTEGRUM
= Coram Vobis magnifico, et egregio viro Domino Iohanne de Haya milite Curiam Viacarie Regnante, et Iudicibus eiusdem Curie ad infascipta per Sacram Regiam Maiestatem iudicibus delegatis exponunt Angelus de Potentia miles, et iudex Iacobus de Cava Procuratores, et advocati Regie Cuire seu Fisci ad causas, nominem eiusdem Curie sei Fisci, ac Notarius Franciscus de Mauro, procuratorio, seu sindicatus nomine, et pro parte Universitatis hominum Casals Grimaldi decendos, quodin questione restitutionis casalis Grimaldi, que vertirur in dicta Curia coram vobis inter Odorisium de Archis, seu Procuratorem eius pro eo ex parte una, et prefatos dominum Angelum de Potentia, Iudicem Iacobum et Notarium Franciscum, nomine quo super, ex altera, prout in processu inde habito continetur, processum est usque ad publicationem quorundam testium ad repulsam inclusive, prout in actis dicte Curie....... dicti Advocati, et Procuratores, nomine, quo supra ab ignariam, et minimam simplicitatem dicte Universitatis, et eiusdem Procuratorum Fisci predicti quasdam litteras regias in dicte Curia producere obmiserunt; quas litteras, si dicti Advocati, et Procuratores, nomine quo supra produxissent, obtiunissent, et obtinerant in causa eadem; proter quod dicta Curia Regia, seu Fiscus, et ipsa Universitas enormiter lesi sunt in causa eadem: quare dicti Advocati, et procuratores, nomine quo supra, petunt, per beneficium restitutionis in integrus se admitti ad producendum de novo dictas litteras regas in causa predicta infra certum, et competentem terminum per dictam Curiam prefigendum eisdem. Et ad predicta petunt se admitti, et omni iure, et modo, quibus ad ipsum melius, etomni iure admitti possunt, et dabent. Qua petitione oblata, et admitta per dictam Curiam, si, et in quantum potuit admiti de iure, presentibus dictis Procuratoribus utriusque partis, dicto Notario Martucio de Mauro Procuratore dicti actoris potente per dictam Curuam ad similia se admitti; et ad ea per Curiam ipsam admisso, utrique parti in iudicio presenti ad producendum predictas litteras, venientum ad dictam Curiam, et procedendum in causa promissa, quatenus de iure esset, certus peremptorius terminus per eamden Curiam datus fuit: infra quem terminum, presentatis per predictos dominum Angelum de Potentia, ad Iudicem Iacobum de Cava, dictumque Notarium Francisco de Mauro Sindicum prefate Universitatis quibusdam Regis litteris apud acta dicte Curie in causa premissa; focatisque post hoc per dictam Curiam a dicto Odorisio principali actore interrogationibus super dictis exceptionibus specialibus; et reprobatoris; et per eum super ispis responsionibus sussecutis. Die nono mensis Iunii predicte prime indictioni Neapoli de voluntate predictorum procuratorum utriusque partis presentium in iudicio, et petentium, omnium productorum, et actitatorum hinc inde in causa predicta, de quibus nondum publicaris facta eret, publicatio per dictam Cuiram facta fuit, et data deinde copia partibus ex eisdem.
SI PUBBLICANO GLI ATTI
Post quam quidem publicationem, die scilicet duodecimo predicti mansis Iunii ibidem profati dominus Angelus de Potentia, et Iudex Iacobus de Cava procuratores, et Sindicus, et Advocati dicte Curie, seu Fisci, et Notarius Franciscus de Mauro Sinduicus Procurator dicte Universitatis Grimaldi opulerunt in iudicio, et apud acta dicte Curie, presente dicto Notario Martucio de Mauro Procutotere dicti actoris petitiorem subscripte per omnia serici. Exponunt in Curie Vicarie Regni Angelus de Potentia miles, et iudex Iacobus de Cava Procuratores, et Advocati dicte Curie, seu Fisci ad causas, et Notarius Franciscus de Mauro Sindicus Universitatis hominum Casalis Grimaldi dicentes, quod datum in questione,que vertitur ex delegatione Regia coram Vobis pro parte Odorisij de Archis, seu eius Procuratoris pro eo contra ipsas Procuratores Regie Curie, seu Fisci, nomine, et pro parte qua supra, et Sindicum supra dictum nomine, et eius pro parte eiusdem Universitatis de restitutione Casalis Grimaldi ad ius, et proprietatem Feudi dicti Odirisij, prout hec, et alia in libello eorumdem obalto pro parte dicti Odirisij in dicta causa, et actis eiusdem Curie plenius continetur, datus fuit per vos, et dictam Curiam certos, et perentorius terminus utriusque parti ad ponendum, et reprobandum certos testes hinc inde productos; infra quem quidem terminum dicti Procuratores Regio Curie, seu Fisci, et Sindicus proter ignaviam, et simplicitatem ipsorum, certa obmiserunt ponere, et probare in causa repulse predicto, que si paruissent, et probessent eadem dictos testes contra ipsam Curiam, et Universitatem productos pro parte Odorisij supradicti reprobassent, et obtinuissent in causa eadem; propter quod dicta Curia Regia, seu Fiscus, et Universitas non medium lesi fuerunt, et sunt quare petunt dicti Procuratores, et Sindicus nomine, et pro parte, que supra eis per beneficium restitutionis in integrum subenisi debere, et per Vos in causa beneficii dicti restitutionis in integrum impertiri competentem terminum, infra quem possint ponere, et reprobare testes productos, ac dicta et depositionem ipsorum. Qua petitione oblata et edmissam per dictam Curiam, si e in quantum potuit, et debuit admitti de iure, presentibus dictis Procuratoribus utriusque partis; dicto Notario Martucio de Mauro Procuratore dicti actoris ponente per dicta ad similia se admitti, et ea per Curiam ipsam admisso, datus fuit pro dictam Curiam terminus utrique parte in indicio presenti ad ponendum, et afferendum in scriptis dicte Curie, et apud acta ipsius Curte quicquid sibi competeret, et cometere putaret in causa restitutionis predicte usque per totum tunc presentem diem, nec non ad probandum dicta per eum, veniendum ad dictam Curiam, et procedendum in causa eadem, quatenus de iure esset, certus peremptorius terminus per eadem Curiam datus fuit. Infra quem terminum ad ponendum datum, oblatis per predictos dominus Angelum de Potentia, et Iudicem Iacobum de Cava Procuratores, et Advocatus dicte Curie seu Fisci, ac Notarium Franciscum de Mauro Sindicum, et Procuratorem dicte Universitatis hominum Casales Grimaldi quibusdam exceptionibus reprobatoriis apud acta dicte Curie in causa premissa; nullis per eas productis per eas testibus ad probationem exceptionum ipsarum. Die sexto decimo mensis Iulii predicte prime indictionis Neapoli profati dominus Angelus de Potentia, et Iudex Ioacobus de Cava Procuratores, et Advocatui dicte Curie, seu Fisci, ac Notarius Franciscus de Mauro Sindicus, et Porcurator dicte Universitatis hominum Casalis Grimaldi presentaverunt apud acta dicte Curie quendam notidicationem factos in scriptis Sacre Regie Maiestati per eosdem Procuratores, et Advocatos Fiscii cum decretatione, et anulo secreto ipsius Maiestatis Regie in notificationis ipsa adiectis seriem, que sequitr continentem.
Tenor dicte notificationis talis est.=
Inclite Princeps, notificant maiestati vestre Procuratores, et Advocati Regii Fisci vestri; quod olim iam sunt anni viginti, questione subsorte inter Regiam Curiam vetstram, et homines Casalis Grimaldi territorii Marturani de vestro damanio ex parte una, et quondam dominum Robertum de Archis ex Parte altera.................... quod prefati homines contendebant, se esse et debere de vestro antiquo, et mero demanio Ducatus Calabrie; dictusque dominus Robertus in contrarium allegabat, prefatos homines dicti Casalis esse, et esse debere vassallos ipsius; tantem vestra Serenitas de certa sua scientia providit, decrevit, et determinavit, quod homines predicti Casalis sunt demanii vestri et in vestro demanio non obstante mandato, vel processu contrario quocunque, et super hoc a vostra celsitudine infrascipte littere ..................... per dominum Bartholomeum de Capua memarunt = Tenor litterarum talis est=
LETTERA DEL RE ROBERTO
Robertus Dei gratia Rex Hierusalem, et Sicilie; Ducatus Apulie; Principatus Capue, Provincie, et Fortalisquerij, ac Pedemantis Comes = Iustitiaris Valli gratis, et Terre Iordane presenti, et futuris fidelibus suis gratiam suam, et bonam voluntatem = Scire vos volumus, quod Secretis magistratis, Portulanis, et Procuratuoribus Calabrie presentibus et futuris per altas nostras sancimus litteras in subscripta continentia post salutem = Venerunt ad Curiam multi de homiibus Casalis Grimaldi territorii Martirani fideles nostri, et coram Nobis graviter sunt conquest, quod licet dictum Casale sit de antiquo, et mero demanio Ducatus Calabre, et ipsi eius incole tamquam homines dicti demanii fuerunt semper habiti, vocati, et attenti. Robertus tamen de Archis miles, familiaris et fidelis noster, qui sibi asserit, Casale predictum per Curiam Regiam fuisse donatum, dictos homines cogi fecit invitos assecurationis sibi sacramenta prestare, de quo, et ipsi amare ingementes, cum per hoc dignoscantur tractatis in feudum, non sine antique libertatis eorum iniuria manifesta, promissionis inde nostre remedium suppliciter implorarunt. Nos ergo reputates istum, quodhomines ispi, antique pauperos, qui fideles nostri esse noscuntur, et rationabiliter pro sua libertate decertant, coacti vel inutili sic soducentur ad alia; aeque in mente Principis non debeat intentis residere, per quam Regale patrimonium minuatur, providimus de certa scientia nostra, ut mandato vel processu non ostante contrario, evequationis huiusmodi per eos presentia sacramenta, que utique tamquam gratia ................ homines ipsos ad vassallagium aliquot dicto militi non obligant, vel adstringant, sed ab illis remanent penitus adsoluti; nec proinde ad eodem solito, et antiquo demanio quoquomodo subdulisti. Posso ne per hoc gratia dicto Roberto facta de Casali prefato inenis prorsus et affetta remaneat, volumus, quod iuxta conceptionis formam alias inde factam eidem, iure fructus, redditus, et proventus, predicti casalis habeat, et percipiat annuatim. Vestre itaque fidelitati mandamus, ut predicte promissionis modo servato, sungulis annis dicto Roberto, vel eius pro eo nuntio de ipsis iuribus, frustibus, redditibus, et preventibus Casalis eiusdem faciatis auctoritate presertium integre responderi; omni prefato Roberto in predicos incolas Casalis ipsius iurisditionis seu dominii potestate sublata; fidelitate tamen nostra, Ducisque Calabrie, nostris, ac eius aliis, et cuiuslibet alterius iuribus semper salvis. Presentibus post opportunam inspectionem earum remanentibus presentanti, in omnia efficaciter valituris. Datum Neapoli per Bartholomenum de Capua milites Logothetam, et Prothonotarium Regni Sicilie anno domini millesimo trecentesimo quatrodecimo, die sexto decimo Ianuarii duodecimo indictionis, regnorum nostrorum anno quinto. In eo autem casu, quo forsitam aliquid temptaret centra promisionis huiusmodi nostre formam, Vos id nullatenus permittentes, homines ipsos in atintiquo, et solito Ducatus nostri demanio, ex officii vestri presidio conserverit, non obstantibus sacramentis per eosdem homines prestitis, que ex causa rationabili et cautela consilii, providimus annullanda, et ex quibus predictis hominibus, quantum ad libertatem eorum existendi de nostro demanio, nullum volumus presentanti, efficaciter in antea valitudiris. Datum Neapoli per eundem Bartholomeum de Capua militem Logothetam, et Prothonotarium Regni Sicilie, anno domini millesimo trecentesimo quarto decimo, die sexto decimo Ianuarii quidem duodecime indictionis, Regnorum nostrum anno quinto. Nuper autem Odorisius de Archis filius dicti quondam Domini Roberti temere veniens contra dictam provisionem vostram, et asserens, dictos homines prefati Casalis suos esse debere vassallos, a Maiestate vostra litteras impetravit, tacitavi, vitate obtentas, directas Regenti Curiam Vicarie, et Iudicibus ipsius Curie, in quibus petit idem Odorisius, quo prefati homines dicti Casalis subtracerunt se de dominio, et subiactione dicti domini Roberti patris sui, nec sibi ut domino perverunt in hiis, in quibus tenebantur, et debebant destituendo eum quasi possessione eorum, et iuribus, ad que sibi tenebatur, necetiam dicto Odorisio, ut eius filio et heredes, et eorum domino paruerunt, nec etiam in dominus recognoscunt. Et propterea idem Odorisius istante petit, ipsum redici debere per dictum Curiam Vicarie in posessionem dicti Casalis Grimaldi cum hominibus vassalis, iuribus, et pertinentiis suis omnibus; et causa ipsa proceditur in dicta Curia ad instantiam Odorisij supradicti, que cedit in magnus preiudicium Fisci vestri et diminutionem demani Regii, quod non est minuendum, sed potius esset agendum. Degnetur itaque Maiestas Regia indennitati vestra Curia, atque vestri demanii providere, et mandare dicto Regnanti Curiam Vicarie, et Iudicibus dicte Curie, ut in causa premissa contra Procuratores Fisci vestri, ac homines prefatos dicti Casalis ad petitionem prefati Odorisij ulterius non procedant, et si processerunt, debeant in irritum revocare, dictanque provisionem maiestatis veste in prefatis vestris litteras declaratam debeant, et teneatur observare. Tenor vero dicte decretationis Regie talis est. =
Nos rex mandamus Vobis Regenti Curiam Vicarie, et Iudicibus, quatenus mandatis quibuscumque aliis non obstantibus, et contrariis in irrittum revocatis, dictum Casale Grimaldi in manibus nostre Curie, tamquam de mero nostro demanio conservetis, et quod in dicta causa non ultarius procedatis, et processum forsen in contrarium factus similiter in irritum revocatis; nec pars adversa in dicta causa ulterius audietur. Audicientes, quod quia Odirisius de Archis in preiudicium dicte nostre Curie molitur, et conatus est dictum Casale probere non esse de demanio abusus gratia patri fecta. ut ......................... Nos in provioine eiudem Casalis dumtaxat redditus ................ quod neque ipsius Casalis redditus percipiant usque ad alian provisionem, et prefetorum hominum dicte Universitatis cautelam presentes testimoniales litteras nostras.............. fieri iussimus, sigillo iustitie,quo dicta Curie utitur communitas. Datum Neapoli anno domini millesimo trecentesimoquarto, die octavo decimo mensis Aprilis secunde indictionis, regnante Serenissimo domino,domino nostro dei gratia inclito Hierusalem, et Sicilie Rege, Ducatus Apulie, et principatus capue, Provincie, et Fortaliquerij, ac Pedomontis Comite; Regnorim vero eius anno vigesimo quinto = Adest sigillus. Registrata inactis.
OCCUPAZIONE NEL REGNO
18. Quale decreto favorevole avuto, se ne stettero i Grimaldesi in quiete e pace facendo della loro libertà, e comodi, quantunque avessero avuti contrasti sopra i confini del territorio con i Conti di Aiello, i quali in quei tempi calamitosi di guerre continue, e scontrarie nel regno accadute particolarmente dopo la morte de re Roberto, che fu nel 1343, fatte dagli Ungheri, e Baroni del regno stesso aderenti la re di Ungheria Ludovico, che voleva far vendette della morte di Andrea suo fratello marito della Regina Giovanna Prima nipote del suddetto Re Roberto come che figlia di Carlo duca di Calabria figliolo di Roberto premorto; e via più calamitosi a cagione di una peste universale incominciata dal Catai nell’Asia, che si diffuse per tutto il mondo, e si stese nell’Italia nel 1348, a cui dicesi che morisse la metà di tutti li viventi; avevano occupato quasi tutto il territorio pertinente a Grimaldo.
LA REGINA GIOVANNA MANDA IL GIUSTIZIERO
DI COSENZA AD AGGIUSTARE I CONFINI
Supplicarono pertanto i Grimaldesi e Montecinesi la suddetta regina acciò avesse voluto rimediare a tanti mali cagionati al suo real demanio, ed alli loro interessi; donò orecchio la regina alle loro suppliche, e comandò con i suoi dispacci al Giustitiero di Cosenza allora Giacomo Caracciolo, che informatosi della verità restituisse alli suddetti supplicanti, e suo Real demanio tutti li territori che ritrovato avesse da chicchessia occupati; e conservarseli al possesso, e difendesseli contro ogni occupante, come si legge nelli cennati dispacci spediti in Napoli a 15 Febbraro, e 17 Giugno de 1369. Infatti il cenato Preside Giacomo Caracciolo portossi in Tinise a due Luglio del detto anno con fanti e cavalieri armati, e bandiera della Regina, Notaro Regio, Giudici di Venerello, Malito, Grimaldo, e Menticino, ad uomini delli stessi, e convicini luoghi, informatosi della verità della supplica, restituì i territori alli Grimaldesi, e ci pose i confini, come chiaramente appare dello istrumento su di tal cosa rogato del Regio Notaro Goffredo Barone = Rossi di Cosenza in detto giorno due Luglio ed anno 1369, e riassunto dal Regio Notaro Niccolò Pallone di Scigliano a 16 Giugno del 1467. Il quale istromento da me fedelmente copiato è come siegue.
In nomine domini nostri Iesu Christe Amen.
Anno nativitatis eiusdem millesimo quatringentesmo sexagesimo septimo, Regnate Serenissimo, et Illustrissimo domino nostro Ferdinando Dei gratia inclito Rege Sicilie, Hierusalem, et Hungarie, huius regno Sicilie anno decimo feliciter, amen, die decimo sexto mensis Iunii decimequinte indictionis apud Mottam Grimaldi, Nos Battista de Niccoli de eadem Motta reius annalis Baiulus ipsius Motte anni presentis, indictionis prefate, Nicolaus Pallonus de terra Siliani publicus ubilibet auctoritate regia per totum ducatum Calabrie Notarius, et testes subscripti ad hoc vocati specialiter, et rogati, presenti scripto publico declarando notus facimus, et testamur, quod predicto die, indictione, Nobis, qui supra Iudice, et Notario, et testibus subscriptis personaliter arcessitis ad dictam Mottam Grimaldi in cemeterio Sancti Petri de Grimaldo ad requisitionem nobis factam pro parte Univesitatis hominum dicte Motte Grimaldi, et cum ibidem effemus dicta Univesitas ostandit, obtulit, et presentavit nobis quoddam instrumentum in carta manbrana signatum signo Notarii, et sbscriptum sua subscriptione, nonnullorum testium litteratorum signis, et subscriptionbus; inlitteratorum vero signis Crucis manus proprie roboratum, quod vidimus, ligimus, et inspeximus, ac legi audivimus, non vitiatum, non emendatum, non resum, non abolitum, nex in aliqua sui parte suspectum, et erat per omnia tenoris, et continntie subsequentis = In nomine domine amen, anno nativitatis eiusdem millesimo, trecentesimo sexagesimo nono, regnante excelentissima domina, domina nostra Iohanna Dei gratia inclita Hierusalem, et Sicilie regina, Ducatus Apulie et Principatus capue, provincie, et Fortalquerij, ac Pedimantis Comitissa, regnorun eios anno vigesimo septimo feliciter amen, die secundo mensis Iunii septime indictionis apud Locum, ubi dicitur Tinise, et Planus de lo Fago, Nos Nicolaus de Giliberto de Tarsia reginalis annalis Iudex terre Monticinii, Andera Massarus regitalis annalis Iudex Baiulationis Venerelli, Sapuritus de Cutromano reginalis annalis Iudex Grimaldi pertinentiarum terre Monticinij, Goffredus Baroni Russi de civitate Cosentie publicus ubilibet per totun Regnum Sicilie regia, et reginali auctoritate Notarius, et teste sbscripti ad hoc vocati specialiter, et rogati, presenti scripto publico notum facimus, et testamur, quod predicto die ibidem nobis convocatis ad locun predictum coram viro magnifico domino Iacobo Garazulo de Neapoli milite reganali Iustitiario Valli gratis, et terre Balprandi Lupinacis, et Antonius de Stuthjs Sindicorum, ut dixarunt, Univesitatum hominum terre, casalium dictorum benimenti Monticinij, in quo loco erat idem dominus Iustitiarius cum nonnulla gente armigera equitum, et peditum, quam dicebat ipse Iustitierius requiri facisse pro honore regalis Miestatis et favorabili societati vexilli regalis, vexillo regali explicito, Sindici ipsi nomine, et pro parte ipsarum Universitatum, et hominum eorumdem presentaverunt, et astendarunt eidem domino Iustitiario quesdam regine eis litteras magno reginali secrato anulo et cera rubea sigilatam, quas vidimus, inspeximus, legi audivimus, et ego qui supra Notarius legi, et intelegi dedi, eratque per omnia tenoris, et continatie subsequentis =
Tenor vero dictarum reginalium litterarum talis est
LETTERA DELLA STESSA REGINA AL GIUSTIZIERO
Iohanna Dei gratia Regina Hierusalem, et Sicilie, Ducatus Apulie, et Principatus capue, Provincie, et Fortalquerij, ac Pedemontis Comitissa.
Iustitiarius Provincie Vallis gratis et terre Iordano presentibus, et futuris, ipsorum Locutenetibus fidelibus suis gratiam, et bonam voluntatem: Iusta nostra regalia, que variis et anxiosis cupiditatibus nonnullorum amissa occupationis, et usurpationis subientur dispendia, et presertim in terra Monticini, Casalibus; et proinde eius recuperationem disponens, et ad integritatem revovare dominiis tanto ardentius sollecitudinem vobis imponibus, atque curam, quanto pro utilitate nostra, et rei publice, et Fisci nostri comprendiis sumus ad id ex debito presidentie obligate: Sane pervenit nuper ad audientiam nostras, atque expositio facta pro parte Universiratis hominum terre Mondicinj, Casalium, et pertinentiarum eius de ipsa vobis decreta provincia nostrorum fidelium enarravit, quod per nonnullos Magnates, Comites, et Barones, atque personas alias convicinas nonnulla tenimemta, silve, territoria, paseva, molendina, et iura alia que ab antiquo tempore fuerunt de ipsa Civitate Monticinj, Caslibus, et pertienentiis ipsius, faciente mlitia temporis retroacti, in qua frementibus guerris in Regno, atque super venientibus mortalitatum pestibus, hominum malitia inelevit, usurpata fuerunt, occupata, destructa, et detenta, et ad presens etiam detiorantur adexit esponentibus ipsis, quorum territoria latius inurandabant, vix detur exitus cum eorum animalibus ad sumentum pascura, et aquas, preber gravem ambitum terre memorate, quod cedit in ipsorum exponentium grave preiudicium, et nostri Fisci dispendium manifestum. Circa quod humiliter nostra promissio est petita. Nos autem considerantes quod sprectat signanter ad Maiestatem nostram, nedum conservare, sed deperdita acquirere, ac recuperare demania quelibet Fisci nostri, huiusmodi suplicantionibus inclinate fidelitati vostre presentium tenore de certa nostra scietia districtius precipiendo mandamus, quatenus in presens vocatis vocandis, et aliis convicinis, et colonisper quas melius veritas valeat indagari, de premissis diligenter inquiras et quecumque tenimenta, territoria, pascula, sylvas, nemora, molendina, ac quevis alia de bonis, et iuribus eiudem nostri demonii terre Monticinj, Caslium, et pertinentiarum suarum per quoscunque inveneritis occupata ilicite, seu destructa, ut statim ad ius, et proprietatem eiusdem nostri demanii, iuxta formam servatam in talibus, studeas revocare ut autem, remoto cuiscumque difficultatis, et contradictionis obstaculo liberius, et eficacius impendere, et revocare possis, ut expedit, bona iam dicta, volumus, et tibi addicendo mandamus, atque concedimus, ut ad hoc convocare et compellere possis, et valeas homines aliarum Universitatum, seu compatriotarum, ubi expedire videris, ut ad premissa efficacius exequenda tibi faveant, et adsistant sine difficultare, ex excusatione quacumque abediant ope, et diligantia opportuna. Et postquam per te predicta boba taliter occupata reindegrata fuerint ad ius, et proprietaterm nostri demanij antedicti, circa quod sollecitudinem, atque studium diligenter apponans, sicut in nostro corde residat, et etiam oretenus in mandatis habuisti, appostis teterminis lapideis, etaque signis aliis, per que territoria, et bona alia predicta evidentius dignoscantur. Universitatem, et homines dicte Civitatis Monticinj super possessione, nostri favoris opportuno presidio, manuteneas, et defendas; non permittens, sed prohibans sub formidabili indictione penali in casu contrarii irremissibiliter exigenda per occupatores, seu detentores predicti demanij; et alios quacumque super huiusmodi bonis aliquam fieri novitatem, seu cuique molestationis, aut oppressienis iniuriam irrogari, vosque, alii successive futuri manutenentes, et defendentas eosdem homines favorabilis in possessione iam dicta ad inquisitionem eoruntem tenimanorum, bonorum, et iurium quoqumcumque ad reintegratioem ipsorum ad sius, et proprietatem dicti nostri demanij, tum hominum aliarun Universitatum, seu compatriotarum, ubi, et quoties expedite videris assitentia, et favore, modo simili afficiorum vestrorum temporibus proximis, ut ipsi fideles nostri demaniales, quos speciali cura complectimur, in favorabili nostre assistentia dextera respirent suevibus incrementis, et vos possitis de perfectione vestri operis in conspectu nostro merito commendari. Presentes autem litteras, post opportunam inspectionem earum remanere volumus, presentanti efficaciter in antea valituras. Datum Neapoli per Nobilem Thomam de Bustalis de Messena militem Magne nostre Curie magistrum rationalem Locutenentem Prothonotarius Regni Sicilie Consiliarium et fidelem nostrum dilectum anno domini millesimo trecentesimo sexagesimo nono, die quinto decimo Februarij septimo indictionis, regnorum nostrorum anno vicesimo septimo = Tenor vero dicte cedule talis est =
ALTRA LETTERA DELLA REGINA GIOVANNA
Iohanna Dei gratia Hierusalem, et Sicilia Regina. Iustitiariis Vallis gratis, et terre Iordane presentibus et futuris fidelibus nostris gratiam, et bonam voluntatem =
Homones terre, et Casalium Monticinj de pertinentia Civitatis nostre Cusentie fideles nostri graviter sunt conquesti, quod per nonnullos dominosbaroniarum terrarum homines, baiulos, et officiales earumdem terrarum, et presertim Casalis Agelli circumpositarum ispius terre Monticinj, et territorio eius, quod est de nostro demanio inantiqua possessione eiudem territorij, seu parte illius indebile, et contra iustitiam molestant, et multipliciter inquiestant, ipsun seu verius nostrum demanium sibi malitiose, et temerarie usurpando; super quo, pro parte eorundem nostrorum fidelium provisione patita fidelitati vostre de certa nostra scientia committimus, sub pena gravis indignationis nostre iubemus expresse, quatenus eosdem homines Monticinj in posessione eiusdem eorum territorj, et aliorum iurium damanialium, prout confuerantur antiquis temporibus habere, et tenere, et presertim tempore illustris bone memorie domoni Regis Roberti reverendi domoni avi nostri, et iuxta quod contrare dicunt per processum assumptum exinde per te presentem Iustitiarium non permittas per quempiam, et specialiter homines Casalis Agelli et officiales dicte terre impetiri seu aliquatenus molestare, aut demanio ipso aliquam indebitam novitatem, quiminus ipsos fideles nostros modis, quibus expeidre videritis, viriliter protegatis ac defendatisa, ita quod Curia nostra, seu prefati homines in ipso nostro demanio, seu demanialibus iuribus prefate terre Monrticinj, et Casalium eius, favore, et auxilio vestro diminutionem aliquam nullatenus patlantur; litteris nostris aliis directis sibi presenti Iustitiario sub quavis forma, vel expressione verborum, et cedulis aliis contrariis quibuscumque, et dicto facto de non admitendis cedulis nostris, nostro tamen secrato anulo sigillatis non obstantibus quoquomodo. Datum in Capasane sub eodem anulo secrato, die septimo decimo Iunii septime indictionis. Ad quarum litterarum, et cedule executionem dictus dominus Iacobus Iustitiarius volens, ut dixit procedere, tam debite, quam devote, instantibus et presentibus Sindicis supradictis nomine, et pro parte Universitatum predictarum, requisivit Nos, qui supra Iudices, et Notarium, ac subscriptos testes, nostrum similiter iudicis, et Notarii in hoc parte officium implorando, ut una cum eo in executionem pereum in premissis habendam assistere debeamus, visuri ad aculum executionem eamdem, et facturi exinde ad certitudinem, et catelam omnium quorum interest, et interesse poterit suplicum intrumentum, consentiens prius idem dominus iustitiarius in nos predictos iudices tanquam in suos, cum sciret, iuduces suos indices non esse, iurisditionem nostram in hoc in se prorogando; et quia officium nostrum, quod est publicum, non possumus nec debemus aliqui denegare, eidem domono Iustitiario exequendi dictas litteras adsistimus personaliter, et fide vidimus aculata modo subscripto.
Constare sibi, prout dixit, per inquisitioniem, sicut asservit per eum inde habitam vigore, et auctoritate Reginalium litterarum prefatarum, et testificationem nonnullorum testium ctatorum de mandato suo, et interrogationem per eum sub religione per eos prestiti iuramenti, ut dixit, de finibus, ac terminis, et limitibus dicti territorii, atque tenimenti, ut dixit, de finibus, ac terminis, et limitibus dicti teritorii, atque tenimenti Monticinj a territorio Rende, taliter limitatur. =
a Serra Gradulli, et vadit per Campum de Lu Silu, et deinde vadit per Fontanam de Valle de Petra; sicut et vadit per Serram de Rohonchini per aquam Sonantem, et vadit ad aeram de Mentastro, et per Vallorum Siccum, et vadit ad Serram de Lo Rya, et vadit ad Gruttam de Valenzo, et ferit ad Vallonem de La Posta.
IL GIUSTIZIERIO ASSEGNA I CONFINI
Predictus dominus Iustitiarius una Nobiscum, et presentibus aliis hominibus, cum Reginali vexillo explicito, ut predicitur personaliter se contulit in locum ubi dicitur Serra Depilata, ubi factus est aceruus lapidus de mandato domini Istitutioni in nostra presentia, qui est in confinio, ut dixit, eiusdem terre Agelli; et ab inde limitatur, et definitur, tenimentum Monticinij, ut esseruit, et usque ad dictum locum induxit, et posuit eosdam Sindicos, nomine, quo supra; nec non Federicum de Caroleis Vicesecretum in ducatu Calabrie, et Viceportulanum in Provincia Vallis gratis, et Terre Iordane, ut dicebat, pro parte Reginalis Curia in corporalempossessionem dicti tenimenti. Itam idem dominus Iustitiarius, eodem die, similiter una nobiscum, et oresentibus aliis personaliter se contulit ad quemdam alium locum ipsius tenimenti Monticinis separendo a tenimento Agelli, ut dicebat, ubi dicitur Lapis Spaccata, ubi similiter factus est aceruus Lapidum de mandato Iustitiarii predicti, et deinde vadit ad alium locum, ubi dicitur lo Ponte de lo Priolo, et ascendit ad locum ubi dicit Triayre, eosdem Sindicos et Viceportulanum, nominibus, quibus supra usque ad loca ipsa in corporalem possessionem dicti tenimenti imposuit, et induxit presentialiter, coram Nobis asserens ab confinibus esse tenimentum Monticini, illud definiendo a ternimento Agelli predicto, et per fustim posuit, et induxit eosdem Sindicos, et Vicesecretum nominibus, quibus supra in posessionem eiusdem tenimenti, sicut distinguitur, ut asseruit, et sibi constare dixit per inquisitionem superius declaratam a flumine Sabuti adscendendo usque ad Portam Serre de Persico, et vadit per Serram de Cammizarijs, et ferit addictam Serram Dipilatam; nec non ad Vallonem Turbule, sicut vadit, et ferit ad flumen Amanthee nec non ad dictam Serram de Gradulli, et usque ad Valonem de la Posta, prout superius declaratus. Quod tenimentum asseruit per inquisitionem, quam dicti, exinde facisse limitari, prout superius particulariter continetur, et declaratur cun dicta Terra Agelli et aliis terris vicinis in territorio Monticinij predicto. Et deinde predictus dominus Iustitiarius asseruit coram Nobis per inquisitionem quam dixit exinde facisse, invenisse Casali Laci fuisse, et esse situatu in territorio et teniment Mendicinij, et proinde vigore dictarum Regionalium litterarum revocavit, et reduxit Casale ipsius ad ius dominus, et demanium Veginale: Et eodem die apud predictum locum, qui dicitur Tinise prefatus dominus Iustitiarius creavit, et facit pro porte Veginalis Curie Goffredum Mogaverum Magistrum Iuratum in predicto Casale Laci, concedens sibi omnimodem potestatem exercendi officium Magistre iuratie in eodem Casali, et omnia, et singula que ad officium Magistre Iuratie spectare, nascuntur pro parte Regnalis Curie supradicte, ac ad honorem, et fidelitatem Reginalis Maiestatis. De quo quidem officio exercendo fideliter prodictus Goffredus prestitit eidem domino Iustitiario corporale ad sancta Dei Evangelia iuramentum. Unde ad futuram memoriam, et omnium, quorum, vel cuius inde inderest et in futurum poterit ineresse cautelam perpetuam, rogatu, et requisitione dictorum Sindicum de predictis factum est presens publicum instrumentum per manus mei Notarii publici supra dicti sciptum, et sbscriptum, signo meo solito signatum, omnium qui supra iudicum inlitteratorum signis Crucis tantum, et subscriptorum testium letteratorum signi, et subscriptionibus; inlitteretorum vero signi Crucis recantem propries roboratum. Quod autem ubi logitur excusatione, ab casum, et ememdatum apparet, abrasum, et emendatum extitit per me predictum Notarium, non vitio, sed quia scribendo erravi. Actum anno, die, mense, indictione, loco premissis = Lacus signi predicti Notarii + Signum Cricis proprie manus Ch. Nicolai de Giliberto de Tarsia, qui supra, Veginalis annalis Iudicis Monticinis scribere nefacientis + Signum Criscis proprie manus predicti ........... de Malito, qui supra, Veginalis annalis Iudicxis Baiulationis Grimaldi scribere nescientis. Signum Crucis proprie manus predicti Andrea Massarij, qui supraVeginalis annalis Iudicis Baiulationis Venerelli scribere nescientis. Signum Crucis proprie manus predicti Saporiti de Cutromeno, qui supra, Reginalis annalis Baiulationis Maleti scribere nescientis. Ego Robertus de Tarsia de Cusentie testor. Ego Antonius de Castiliono de Cusentia testar. Ego Alexander Stefanicius de Cusentia testor Ego Zullus de Dari testis sum. Ego Hotarius Andreas de Olivero de Cassano testi sum. Ego Goffredus Millarisius de Cusentia testor. Signum Crucis proprie manus ........ de Tarsia de Cusentia testor. Signum Crucis proprie menus Ioannes Millarisci de Cusentie testis idiote. Ego Andreas Zappellus de Cusentie testor. Ego Notarius Nicolaus de Vennero de Layrano interfui, et me subscripsi. Ego Notarius Nicolaus de Domanico interfui, et me subscripsi. Ego Notarius Petrus de Pretio testis sum. Signum Crucis propie manus Costantij de Marco de Grimaldo testis idiote. Ego Notarius Marinus de Spasano parvo testor. Ego Notarius Andreas de Casulis testis sum. Et ego predictus Notarius ubilibet per totum Regnum Sicilie Regia, et Reginali auctoritate publicus presens intrumentum publicum scripi, et me subscripsi. Quo quidem predicto istrumento lecto per nos, et legi audito, et predictus magister Palermus Milizius Sindicus, ut dixtit Universitatis, et homimum predicte Motte Grimaldi asserunt tunc ibidem coras Nobis de dicto territorio, et tenimento terre Menticinij, et Casalium eiusdem homines et Universitates dicte terre, et eius Casalium in specie, vel in genere, ut dixit, molestari, et inquietari super dicti tenimento, et territorio, seu parte ispius, ut dixit, per homines, et baiulos, ac afficiales terre Agelli; habere dixit necessarium, dictum instrumentum, pransumptarti facere, quod si pro defensione ipsius teritorij necesse fuerit, possit dictum transumptum presentari Sacre Regie Maiestati, et cuilibet ali Iudici compententi, presentibus quoque nobili viro Nicalao de Armis de Caruleis Procuratore, et Sindico, ut dixit Universitatum, et hominun Caruleorum, Monticinij, et Damanici, et neaploi Vulper de Baiulatione Depineani Sindico, et procuratore, ut dixit, dicte Baiulationis, quod pro eorum interesse, quao est .......................... aseruntur, molestantus super dicto ienimento, et territorio, patierunt dictum istrumenrum transumptari. Unde predicti Sindici Magister Palernus, Nicoaus, et Neapolis, ut dixerunt, requisiverunt, ut preductum istrumentum transuntare et axemplare, et autenticare debeamus. Quorum requisitioni, utpote annuentes, et quia officium nostrum publicum est, et nemini possumus denegare, ideo predictum instrumentum transumptanimus, autenticamus, et in publicam formam redegimus de verbo ad verbum, et de parte ad partem, nihil in eo diminuto, supplato, addito, vel mutato ad fidem indubiam exibendam, et ad cretitudinem, et cautelam ipsorum Sindicorum, et omnium, quorum, vel cuius interst, et poterit quomodolibet interesse presens publicum transumpti istrumentum exinde actum et scriptum rogatu, er requisitione predictorum Sinicorum, ut assevarunt, adscriptum manu mei presenti Notarii subscripti, et meo solito signo signatum; nec non manibus, quorum supra annalis Baiuli, et Iudicis, et testium subscriptorum, idiotarum signis Crucis tantum; litteratorum vero signis, et subscriptionibus propriis roboratum, actum, et scriptum anno, die, mense, indictione premissis. Signum Crucis proprie manus Battiste de Niccoli, cuius supra annalis publicus eius nonen, et cognomen propria manu scripsi. Signum Crucis proprie manus Gamilli Marinarij, cuius supra, annalis Iudicis idiote scribere nescientis, cuius de mandarto, ego, qui supra, Notarius publicus eius nonen et cognomen propria manus scripsi.. Ego Ioanes de Yachetta testor. Ego Presbyter Angleus de Barraccha de Dipiniano interfui et me subscripsi. Ego Nicolaus Potestius de Grimaldo testor. Signum Crucis proprie manus Petri de Filippo de Grimaldo testis idiote. Signum Crucis proprie manus Andrea de Rugerio de Grimaldo testi idiote. Ego Ioannes Comito de Lipaz Capitanio testor, ut supra. Signum Crucis proprie manus Iacobi de Rosis testis idiote. Et ego, qui supra Notarius publicus presens publicum transumpti istrumentum scripsi, et me subscripsi. Testes litterati Ioannes de Yachetta, donnus Angelus Barraccha de Dipiniano, Nicolaus Potestius.
19. Né solamente i Grimaldesi furono per comando della Regina Giovanna prima rintegrati nelli loro territorio; ma di vantaggio sgravati furono da gravose estorsioni, che le facevano gli stessi officiali della Corte; i quali pretendevano per se, denaro, ad altri donatici; che loro gratis si donasse paglia, fieno, legna, ed altro contro le capitolazioni del regno prima fatte, e riformata dalla stessa Regina. Anzi il giustiziero o Preside di Cosenza avea comandato a tutti li Mastogiurati della Provincia, che ogni giorno di Sabato si facessero portati di persona alla sua presenza a riferire lo accaduto nel suo rispettivo paese settimana per settimana. Per esimersi da tali gravezze i Grimaldesi alla Regina, che benignassi così suo grazioso rescritto e sotto gravi pene comandare ali suoi officiali di astenersi in avvenire da tali estorsioni, e gravi pesi in riguardo alli cittadini di Grimaldo. Il tutto più chiaro si scorge dalla copia del rescritto in data di Napoli a 28 Maggio 1377, che è del tenore seguente.
LA REGINA GIOVANNA SGRAVA I GRIMALDESI DI ALCUNI PESI
Iohanna Dei graTia Regina Hierusalem, et Sicilie, Ducatus Apulie, et Principatis Capue, Provincia, et Fortalquerij, ac Podemontis Comitissa = Iustitieriis Provincie Vallis gratis, et terre Iordane, vel ispuorim Locutenentibus, et Iudicibus, et Assessibus, Actorum Camerem Notariis, seu Aecariijs, seu per nostram Curiam deputatis, ac deputandis presentibus, et futuris fidelibus nostris gratiam, et bonam voluntatem =Ad nihilum prudenter adiceretur, vel statuendo sanciretur, si quod prudenter, et iuste statuitur, per cuius suis transgressoris astuciam non servatus: Sane inter editiones, et capitula pro bono statu regni adita, et alia per Nos noviter reformata, illud signanter exprimitur, quod Iustitiarij, Capitanei, Iudices,actorum Camere Nostris, Siendiaris et alii familiares, et subofficiales eorum nulla dona ab Universitatibus terrarum, et locorum iuridictionis eorum, nec expensas, etiam sponte datas recipere audeant, vel presumant; quodque res ullas ab eis auferant; nec paleam, fenus,vel ligna, animalia, vel lectos accipiant, ut in ipsis Capitulis latius condinetur. in huius vero contrarium Universitates hominum, et homines Universitatis terre Griamldi, et Casalium Terre Monticini de provincia Vallis gratis, et Terre Iordane per eorum specialem Sindicum ad Curiam nostram missum, prout ipsorum expositio culmini nostro facta submurmurat, se gravari queruntur eo videlicet quod precessores vestri, qui fuere pro tempore in eisdem officiis soprascripta occasione, vel cuasa venientes contra tenorem Capitulorum ipsorum intoerabiles quantitates pecunie ad Univesitate ipsa doni titulo exegerunt, et axtorsiones alias commiserunt eisdem; aosque ad faciendum eis expenses suis vicibus, ac ad deferendum eis gratis paleam, fenum, et ligna minus iusta compulerunt contra eorundem Capitulorum seriam, etquo tenorem, in ipsorum exponentrium gravamen inbebitum, et importabile detrimentum: propter quod exponentes ispis ex prodicitis huiusmodi reprobis acribus venentes gravari verosimiliter in futurum, oppotunum super eis promisionis nostre remedium suppliciter implorarunt. Nos igitur pensantes quod ad nihilum statuta, seu capitula fierent, nisi debita observitate gauderent; ideo omnibus, et vobis predictis Iustitieris, seu Locutenentibus, sub pena unciarum centum; Iudicibus unciarum quinquagesima; Actorium Camere Notariis, et Aerariis viginti quinque, presentium auctoritate pricipimus, quatenus precessorum vestrorum reproba in hoc non sequinda vestigia Capitula ipsa, et ipsum quodlibet sine trensgressione sevantes, nihilas recipere, patere, vel exigere ad Universitate ipsa, et hominibus Universitatis ipsius, etiam sponte afferentibus, tam pro donis, quam expensis; nullaque eis indebitatas extorsiones committere; nec eos compellere ad deferendum, et dandum vobis gratis paleam, fenum, et ligna efficiosu vestrum temproribus contra ipsorum Capitulorum seriem quomodolibet presumatis, si in dioctam penam incurrere formidatis. Et quia similiter pro ipsorum exponentum parte fuit in huiusmodi petitione ...... subiectum, homines ipsi queruntur, quod Magistrum Iuratum ................ deferat suis vicibus denurciure accusationes, et crimina, que in dicta terre, et eius terrororio committuntur ad Iustitiarium dicte provincie, quod ad officium suum spectare dignoscitur .... officiales, quod interdum .............. tempore compulerunt dictos Magistros Iuratos ad presentandum se coram eis die Sabati cuiuslibet septimane, et assignandum huiusmodi deninciationes, accusationes, et crimina in ipsorum exponentium gravamem indebitum, ac importabile detrimentus propter quod provoderi eis per Maiestatem nostram super hoc de opportuno iuris remedio suppliciter pretierunt. Volumus, et vobis predictis Iustitiariis, et Locutenentibus presentibus, et futuris addicimus de dicta certa nostra scientia in mandatis, quatenus contenti, quod Magistri Iurati terre predicte, cum habuerint huiusmodi deninciationes, accusationes, et crimina, illa, et alia, et alia suis vicibus presentaverunt, assignaverunt, ut prefertus, easdem Magistros Iurstos ad presentandum se coram Vobis qualibet die Sabati cuiuslibet septime, nisi habuerint huiusmodi denunciatores, accusatores, et crimina, que ad officium eorum spectaverint, in officiorum vestrorum temporibus nullatenus preterea compellatis, seu quomodolibet vacatis, si hanetis gratiam nostram caram; ita quod ad Nos querela non veniat iterata, et Vobis ulterius super hoc non sit opus. Presentibus, postquam eas inspexaritis, quantum, et qioad fierit oppotunum, presentanti remanentibus pro cautela premissorum, utilitatem, et efficaciam habituris. Datum Neapoli a Ioannem Ansanum de Carlo militem iuris Civilis professorem, Magne nostre Curia magistrum rationalem, Locutenentem Prothonotarij regni Sicilie, Consiliarius et fidelem nostrum dilectum anno domini millesimo trecentesimo septuagesimo septimo, die vicesima octava Maji quintecime indictionis, regnorum nostrorum anno trigesimo quinto. F iiij C. Petrellus de Enneico. Registrata in Camera penes Prothonotarium re. priv. III cum sigillo pendente.
20. Succedé intanto nel regno nel 1381 Carlo di Durazzo marito di Margherita nipote di parte di Sorella della Regina Giovanna prima, investizione del Pontefice Urbano sesto, al quale il Conte di Aiello, credo Francesco Siscar, spogliato dal suddetta Regina Giovanna dalla occupazione de’ territori pertinenti a Grimaldo, per privarne i Grimaldesi, che già per la beneficenza della cennata
Regina, lo godevano, fece ricorrere la Università di Aiello, con dire, che pacificamente possedeva un territorio, e che veniva molestato nel possesso dagli uomini di Grimaldo; e cosi pensava con inganno di reintegrarsi nelle occupazioni primiore, e spogliare i Grimaldesi dal proprio territorio. Ma restò egli deluso, perché il Re Carlo comandò che fosse la Università di Aiello difesa, e conservata nel possesso di detto territorio, qualora però si ritrovasse nello esposto pacifico possesso. Il tutto chiaro si vede nella copia della Real Carta, che si inserisce.