Reverendo domino suo et Patri Bernardo Clarae Vallensium abbati, Evervinus Steinfeldensis minister humilis, in Domino confortari, et confortare Ecclesiam Christi.

  1. Laetabor ego super eloquia tua, sicut qui invenit spolia multa, qui nobis memoriam abundantis suavitatis Dei eructare in ominibus dictis et scriptis vestris soletis, maxime in Cantico amoris Sponsi et sponsae, hoc est Christi et Ecclesiae, ita ut eidem Sponso dicere veraciter possimus: Servasti bonum vinum usque adhuc (Joan. II, 10). Huius vini tam pretiosi pincernam, te nobis ipse constituit: non cesses propinare; non haesites, hydrias non poterisevacuare. Nec te excuset, pater sancte, debilitas tua: cum plus operetur pietas in officio, quam corporalis aedificationis exercitatio. Nec dicas te occupatum: nescimus aliquid huic tam necessario opericommuni praeponendum. De hydria quantum, sanctissime, habes nobis modo propinare! De prima propinatum est satis, et redditit eos sapientes et fortes contra doctrinam et impetum Scribarum et Pharisaeorum : secunda, contra argumenta et tormenta Gentilium: tertia, contra subtiles deceptiones haereticorum : quarta : contra falsos Christianos: quinta, contra haereticos circa finem saeculi venturos, de quibus per Apostolum manifeste Spiritus dicit: In novissimis temporibus discendent quidam a fide, intendantes spiritibus erroris et doctrinis daemoniorum, in hipocrisi loquentium mendacium, prohibentium nubere, abstinere a cibis, quos Deus creavit ad percipiendum cum gratiarum actione (I Tim. IV, 1-3). De sexta inebriabuntur, fideles confortando contra illum qui in hac nimirum discessione a fide revelabitur, scilicet ille peccati filius, homo perditionis, qui adversatur et extollitur super omne quod dicitur aut quod colitur Deus; cuius est adventus secundum operationem Satanae in omni virtute, et signis, et prodigiis mendacibus, et in omni seductione iniquitatis (II Thess. II, 3-10). Post hanc septima non erit necessaria, quando filii hominum inebriabuntur ab ubertate domus Dei et torrente Voluptatis eius. O bone pater, satis interim propinasti, de quarta hydria omnibus nobis ad corretionem, ad aedeficationem, ad consummationem, incipientibus, proficientibus atque perfectis; usque in finem saecoli profuturus contra teporem ac pravitatem, quae est in falsis fratribus. Iam tempus est ut de quinta haurias, et in medium proferas contra novos haereticos, qui circumquamque iam fere per omnes Ecclesias ebulliunt de puteo abissi, quasi iam princeps illorum incipiat dissolvi, et instet dies Domini. Et in epithalamio amoris Christi et Ecclesiae locus, qui a te, pater sicut tu ipse mihi retulisti, iam est tractandus, videlicet: Capite vobis vulpes parvulas, quae demoliuntur vineas (Cantic. II, 15), huic misterio congruit, et te ac quintam Hydriam perduxit. Rogamus igitur, pater, ut omnes partes haeresis illorum, quae ad tuam notitiam pervenerunt, distinguas, et contra positis rationibus et auctoritatibus nostre fidei, illas destruas.

  2. Nuperapud nos iuxta Coloniam quidam hareretici detecti sunt, quorum quidam cum satisfatione ad Ecclesiam redierunt. Duo ex eis, scilicet qui dicebatur episcupus eorum cum socio suo, nobis restiterunt in conventu clericorum et laicorum, praesente ipso domino archiepiscopo cum magnis viris nobilibus, haeresim suam defendentes ex verbis Christi et Apostoli. Sed, cum vidissent se non posse procedere, petientur ut eis statueretur dies, in quo adducerent de suis viros fidei suae peritos ; promittentes se velle Ecclesiae sociari, si magistros suos viderent in responsione deficere: aliquin se velle potius mori, quam ab sententia deflecti. Quo audito, cum per triduum essent admoniti, et resipicere noluissent, rapti sunt a populis nimio zelo permotis, nobis tamen invitis, et in ignem positi, atque cremati ; et, quod magis mirabile est, ipsi tormentantum ignis non solum cum patientia, sed et cum laetitia introierunt et sostinuerunt. Hic, sancte pater, vellem, si praesens essem, habere responsionem tuam, unde istis diaboli membris tanta fortitudo in sua haeresi, quanta vix etiam invenitur in valde religiosis in fide Christi.

  3. Haec est haeresis illorum. Dicunt apud se tantam Ecclesiam esse, eo quod ipsi soli vestigiis Christi inhaereant; et apostolicae vitae veri sectatores permaneant, ea quae mundi sunt non quaerentes, non domum, nec agros, nec aliquid peculium possidentes: sicut Christus non possedit, nec discipulis suis possedienda concessit. Vos autem, dicunt nobis, domum, et agrum agrom copulatis, et quae mundi sunt huius quaeritis: ita etiam ut qui in vobis perfectissimi babentur, sicut monachi vel regulares canonici, quamvis haec non ut propria, sed possident ut communia, possident, tamen haec omnia. De se dicunt: Nos pauperes Christi, instabiles, de civitate in civitatem fugientes, sicut oves in medio luporum cum tamen sanctam et arctissimam vitam ducamus in ieiuno et abstinentiis, in orationibus et laboribus die se nocte, et necessaria ex eis vitae quaerentes. Nos hoc sustinemus, quia de mundo non sumus: vos autem mundi amatores, cum mundo estis. Pseudoapostoli adulterantes verbum Christi, quae sua sunt quaesiverunt, vos et pates vestros exorbitare fecerunt: nos et patres nostri generati apostoli, in gratia Christi permansimus, et in finem saeculi permanebimus. Ad distinuendum nos et vos, Christus dixit: A fructibus eorum cognoscetis eos (Matth. VII, 16). Fructus nostri sunt vestigia Christi. In cibis suis vetant omne genus lactis, et quod inde conficitur, et quidquid ex coitu procreatur. Hoc de conversatione sua nobis opponunt. In sacramentis suis velo se tengunt : tamen nobis aperte confessi sunt, quod in mensa sua quotidie cum manducant, ad formam Christi et apostolorum, cibum suum et potum in corpus Christi et sanguinem per Dominicam orationem consecrant, ut inde se membra et corpus Christi nutriant. Nos vero dicunt in sacramentis non tenere veritatem, sed quamdam umbram et hominum traditionem. Confessi sunt etiam manifeste se praeter aquam, in ignem et spiritum baptizare, et baptizatos esse: adducentes illud testimonium Ioannis Baptistae baptizantis in aqua, et dicentis de Christo: Ille vos baptizabit in Spiritu sancto et igne (Matth. III, 11); et in alio loco: Ego baptizo in aqua, maior autem vestrum stetit, quem vos nescitis (Ioan. I, 26), quasi alio baptismo praeter aquam vos baptizaturus. Et talem baptismus per impositionem manuum debere fieri conati sunt ostendere testimonio Lucae, qui in Actibus Apostolorum describens baptismum Pauli, quem ab Anania suscepit ad praeceptum Christi, nullam mentionem fecit de aqua, sed tantum de manus impositione: et quidiquid invenitur tam in Actibus Apostolorum, quam in Epistolis Pauli, de manus impositione, ad hunc baptismum dicunt electum, et habere potestatem alios qui digni fuerint baptizandi, et in mensa sua corpus Christi et sanguinem consecrandi. Prius enim per manus impositionem de numero eorum, quos auditores vocant, recipiunt eum inter credentes: et sic licebit eum interesse orationibus eorum, usquedum satis probatum eum faciant electum. De baptismo nostro non curant. Nuptias damnant, sed causam ab eis investigare non potui; vel quia eam fateri non audebant, vel potius quia eam ignorabant.

  4. Sunt item alii haeretici quidam in terra nostra, omnino ab istis discordantes, per quorum mutuam discordiam et conditionem utrique nobis sunt detecti. Isti negant in altari fieri corpus Christi, eo quod omnes sacerdotes Ecclesia non sunt consecrati. Apostolica enim dignitas, dicunt, corrupta est, implicans se negotiis saecularibus; et in cathedra Petri non militans Deo, sicut Petrus, potestate consecrandi, quae data fuit Petro, se privavit: et quod ipsa non habet, achiepiscopi, qui in Ecclesia saeculariter vivunt, ab ea non accipiunt ut aliquos consecrare possint, advertentes illud de verbis Christi: Super cathedram Moisi sederunt Scribae et Pharisaei; quae vobis dicunt facite (Matth. XXVIII, 2, 3): quasi istis talibus concessa sit potestas tantum dicendi et praecipiendi, et nihil amplius. Et ita evacuant sacerdotium Ecclesiae, et damnant sacramenta, praeter Baptismum solum, et hunc in adultis, quos dicunt baptizari per Christum, quinque sit minister Sacramentorum. De Baptismo parvulorum fidem habent, praeter illud de Evangelio: Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit (Marc. XVI, 16). Omne coniugium vocant fornicationem, praeter quod contrahitur inter utrosque virgines, masculum quod contrahitur inter utrosque virgines, masculum et feminam, astruentes haec de verbis Domini, quibus respondit Pharisaeis: Quod Deus coniunxit, homo non separet; quasi Deus tales coniungat, tanquam ad similitudinem primorum hominum: et quod eisdem ei opponentibus de libello respondit repudii: Ab initio non fuiti sic; et item ibidem sequitur: Qui dimissam duxerit, moechatur (Matth. XIX, 6-9); et illud de Apostolo: Honorabile connubium sit omnibus, et thorus immaculatus (Hebr. XIII, 4).

  5. In suffragiis sanctorum non confindunt; ieiunia caeterasque afflictiones, quae fiunt pro peccatis, astruunt iustis non esse necessaria, nec etiam peccator, omnia peccata remittuntur ei: caeterasque observantias in Ecclesia, quas Christus et apostoli ab ipso discendentes non condiderunt, vocant superstitiones. Purgatorium ignem post mortem non concedunt; sed anima statim, quando egrediuntur, de corpore in aeternam vel requiem, vel poenam transire, propter illa Salomonis: Lignum in quacumque partem ceciderit, sive ad austrum, sive ad aquilonem, ibi manebit (Eccl. XI, 3). Et sic fidelium orationes vel oblationes pro defunctis annihilant.

  6. Contra haec tam multiformia mala rogamus, sancte pater, ut evigilet sollicitudo vestra, et contra feras arundinis stilum dirigatis. Nec nobis respondeatis, quod turris illa David, ad quam confugimus, satis sit aedificata cum propugnaculis, quod mille cliplei pendent ex illa, omnis armatura fortium. Sed volumus, pater, ut haec armatura propter nos sempliciores et tardiores, vestro studio in unum collecta, contra haec tot monstra ad inveniendum fiat paratior, et in resistendo efficacior. Noveritis etiam, domine, quod redeuntes ad Ecclesiam nobi dixerunt, illos habere maximam multitudinem fere ubique terrarum sparsam, et habere eos plures ex nostris clericis et monachis. Illi vero qui combusti sunt, dixereunt nobis in defensione sua, hanc haeresim usque ad haec tempora occultatam fuisse a temporibus martirum, et permanisse in Graecia, et quibusdam aliis terris. Et hi sunt illi haeretici, qui se dicunt apostolos, et suum papam habent. Alii papam nostrum annihilant, nec tamen alium praeter eum habere fatentur. Isti apostolici Satanae habent inter se feminas (ut dicunt) continentes, viduas, virgines, uxores suas, quasdam inter electas, quasdam inter credentes; quasi ad formam apostolorum, quibus concessa fuit potestas circumducendi mulieres. Vale in Domino.

 

Fonte: EVERINO DI STEINFELD, De haeretici sui temporis, PL, 182, coll. 676-680.