Piemontèis idiomàtich 2

Espression idiomàtiche, metàfore, dite, proverbi, etc.

giusta quaicòs

e sempe... sensa pretèise

As dis ëdcò I l'oma nen considerà coma espression idiomàtiche cole che i arportoma sì, dal moment che a son d'usagi manch general, e sovens a l'han un sens irònich. An efét i arportoma 'dcò quàich comparativ dël tipo 'd coj che i l'oma vist, ma che a esprimo un concét opòst a lòn ch'a dirìa l'agetiv dovrà. I ciamoma scusa për ël disordin che i l'oma butàje e për ël cit nùmer arportà, rispét a la gran quantità 'd coste espression. esse an sël tòch Esse già a travajé (dal lengagi d'usin-a) ël color dj'aso cit Color nen definìbil (e nen vàire bél) bianch coma la coa d'un merlo Paragon irònich për dì "tut manch che bianch" vate a caté 'n casul manera pitòst pàsia 'd mandé quaidun a col pais a l'é l'ùltima roa dël cher a l'é lòn che a conta meno. grassios com na ronza Paragon irònich për dì tut àutr che grassios. segret coma 'l tron Paragon irònich pëe definì un segrét che a san tuti. ël rije dl'artajor cand che j'anciove a-j van a mal ël rìje 'd chi an n'avrìa pròpi nen veuja. a l'é méj cariélo che ampinìlo a mangia com un luv, pì 'd lòn che a sia bon a trasporté. mostré ai gat a rampié dé 'd conej a chi a na sà 'd pì. esse nen bon a trové d'aqua an Pò nen rivé a gavéssla an còse motobin sempie. fé 'l lun-es nen andé a travajé për la cioca dla sèira prima. da vende e da pende tant da vansé-ne. a-i son le pùles ch'a l'han la toss tròpa 'mportansa a còse da pòch. avèj la blëssa 'd l'aso esse béj mach përché a s' é giovo. jë smens ëd curios ròba che at anteressa nen, fica nen tò nas. andé coma na barca ant un bòsch Paragon irònich, andé nen vàire bin ò ch'as arleva ò ch'as arlava arferì al temp: ò ch'a fà brut ò ch'a fa bél (nen compromëttse). pisté l'aqua ant ël morté fé un travaj inùtil, agitésse për gnente pitòst che la ròba a vansa, ch'a chërpa la pansa date da fé fin ch'a-i na j'é. avansé mach ij pé fòra dal lét nenvansé gnente, consumé tut. roa dëscàussa përson-a sesna lòn che a-j servrìa për gavéssla. ant la guardaròba dij can campà për tèra. s-cianca frità scavicc. ai temp dël mila doi e més ròba passà, tant temp fà. cand ij giari a l'avìo ij sòco ai temp ëd na vòlta, e 'ncora prima. a Turin a l'han rangià fin-a cola dël bur tut as rangia, fin-a le còse pì dròle nen savèj quanti pé a intro ant n' ëstival. esse motobin ignorant l'armanach a marca patele. varda che fra pòch it jë ciape avèj j'euj fodrà 'd sautissa. nen vëdde lòn ch'a l'é ciàir buté 'n papin s'na gamba 'd bòsch. fé na còsa che a serv nen, n'armédi che a lassa 'l temp ch'a treuva resté an sël pavé. resté sensa un pich, resté a tèra buté 'l cher anans ai beu. fé le còse fòra 'd sò órdin, nen al moment giust, con tròpa pressa pende la saraca. fé economìa fin-a a l'òss dé 'd patele ant la saraca. fé economìa fin-a a l'òss. guasté la porà. ruviné tut con quàich rùpia. plé na pules për vend-ne la pél. esse rancin fin-a a l'ùltim, serché d'aprofité 'd tut për vagné quaicòs. dé la pignata an goerna al gat. fidésse 'd chi a veul ambreujéte. fé set pass an 's na pianela. bogésse pròpi pian pianin butésse j'òss a baron. massésse 'd travaj. conté dla rava e dla fava. ciaciaré 'd ròba 'd gnun cont. fésse brusé j'euj con le siole dj'àotri. pijésse le gran-e dj'àutri, buresse ant ij pastiss për j'àutri. avèj trovà la smens dij gratacuj. nen avéj scuertà gnente 'd particolar. avèj batù (la testa) (da cit) an s'na pera bleuva. esse un pòch fòl. capon che a veul canté da gal. chi a veol fé lòn ch'a sa nen fé, desse 'd sagna sensa sust. Proverbi Coma da 's për tut, ëdcò an Piemont a-i é na fiorìa d' proverbi e tanta sapiensa antica. Sì i arportoma giusta quàich esempi, nen significativ an particolar. Na cativa lavandera a treuva mai na bon-a pera.. Chi a l'ha pòca veuja a l'ha sempe na scusa pronta. Massé la gent e gavé la fiòca: doi mesté ch'a servo a gnente.. La fiòca a va via da sola e la gent a meuir da sola. Ògni uss a l'ha sò tabuss... Tute le situassion a l'han ij sò problema A l'é méj n'aso viv che 'n dotor mòrt. A val nen la pen-a giontéje tròp për oten-e quaicòs, ò ruvinésse la salute për fé strà Për gnente gnanca ij can a bogio la coa. A-i é nen da conté an sël fàit che at dago quaicòs sensa vorèj gnente 'n cambi. Pan e nos, mangé da spos. Nos e pan, mangé da can.. Pì che un proverbi gastronòmich, cost a l'é anlià al fàit che le nos a son care (pì dël pan). Chi bél a veul ëvnì, quaicòs a l'ha da sufrì.. S'it veule oten-e quaicòs a venta ch'it paghe sò pressi. Santa Lussia cèra, tuti ij mèis as vëdd për tèra.. Proverbi metereològich, dël temp ëd cand a fiocava Se a fiòca an sla feuja, l'invern a dà pòca neuja.. Coma dzora, proverbi metereològich, dël temp ëd cand a fiocava Méj frusté scarpe che linseuj.. ...almanch un a l'é san. Për consolésse 'd dovèj spende ij sòld për le scarpe Chi a deurm con ij can as àussa con le pùles.. Le brute companìe a son pericolose Sovens chi a l'ha da dé a ciama.. Sovens a son ij pì rich che a serco sempe d'avèj quaicòs Mach ij còj a son cheuit e bon ampressa.. A fé bin le còsa a-i va sò temp L'aqua a va tuta an Pò.. Ij sòld a van sempe andova a-i na j'é tanti As ciapa pì ampressa un busiard che un sòp.. As peul nen andé anans a busìe, che prima ò peui as dëscheuvro Chi bin as ancamin-a,.. a l'ha 'ncora tut ël travaj da fé.. A basta nen comensé bin se peui as continua nen. Tre còse dolorose ant na famija: ël fornel ch'a fuma, 'l cuvercc ch'ha pieuv, la fomna ch'a crìja.. Pà da manca dë spiegassion. Le madòne a stan bin mach ant ij quàder.. Diferensa fra Madona e madona. Chi a l'ha fàit ij proverbi a l'ha fàje giust.. Sapiensa antica........ Chi a l'é lest a mangé a l'é lest a travajé.. Onor al "dësgagésse" Vardeve dai bulo, dai cavaj ch'a arculo, da l'eva dij gheu, da j'arme da feu.. Na lista 'd còse da evité, da mostré ai giovo J'aso 'd Cavour a-i é gnun ch'a-j lauda, as laudo da lor.. Për chi as dà tròpa sagna A fésse graté da j'àutri, ... a grato mai andova a smangia.. S'it veule le còse bin fàite, fatje da ti A venta nen déje n'escopass a tute le mosche ch'a passo.. A-i và un pòch ëd passiensa e toleransa Pensé che an Italian.... I arportoma quaidun-a dle paròle italian-e (opura nen italian-e ma dovrà an Italian) istesse o motobin davzin-e a paròle piemontèise, che però a veulo dì tut d'àutr. An Italian che a l'é: An Piemontèis a veul dì pera ël pruss pera ròch brusco amprovis brusch nen vàire doss magna mangia! a Roma opura. granda (an Latin) magna la soréla dla mare barba ij pluch sota 'l menton barba fratél dël pare (e ij pluch) baby gagno a l'inglèisa babi la bes-cia sette nùmer set-te pògia 'l daré sla cadrega bona romanèsch "bon-a" bòna da paghé roca ansarìa ròca gròssa pera nata nassùa nata stopon rapa la rava rapa cola dl'uva mare andova a van ij fium mare fomna con ij fieuj stop ferm, a l'nglèisa stop da dëstopé masnada geneuria masnà cit, maraja biro piuma famosa biro che bon rustì! . . Atension a le vocaj "o, ò, u" La parola bota as lés / but& / e a serv a butéje 'l vin La parola bòta as lés / bot& / e a l'é cola che a lassa 'l niss La parola buta as lés / b[ue]t& / e al'é l'imperativ dël verb "buté" La parola col as lés / cul / e a l'é un përnòm dimostrativ La parola còl as lés / col / e a ten sù la testa (për chi ch'a 'l l'ha an sël còl) La parola cul as lés / c[ue]l / e a comensa 'ndova a finiss la schin-a. Paròle piemontèise che a peulo nen esse traduvùe con na sola paròla italian-a A-i son paròle, an Piemontèis, che a peulo nen esse traduvùe con na sola paròla italian-a, ma che a ciamo, an italian, na spiegassion. Sì sota i na arportoma quaidun-a, con na paròla italian-a aprossimà, e còs a venta dì, an Italian, për spieghéla. Paròla Aprossimà... Spiegassion an Italian Baudëtta scampanìo suono di campane a festa e a distesa, classico delle grandi feste Bëscheuit ----- castagne fatte seccare nel forno Fosoné rendere avere un'ottima resa, essere ben utilizzato / utilizzabile Sguré pulire pulire sfregando energicamente Magoné rimuginare, affliggersi affliggersi in silenzio, avere tristezza e rimpianti tenuti per sé Mitoné ----- cuocere a fuoco molto lento Cràcia sporcizia sporco attaccaticcio da raschiare Sbiriaté cacciare cacciare con l'uso della forza bruta

Corispondensa fra paròle piemontèise e paròle inglèise A-i é un bon nùmer ëd paròle, an Piemontèis, motobin smijante a le corispondente paròle an Inglèis, ma con radis diferenta da le relative paròle italian-e. Sovens a-i é na paròla fransèisa , ancor dovrà ò magara pì nen dovrà, che a fà da pont. Sta lista a deriva dal travaj an sël vocabolari Inglèis - Piemontèis, e donca as treuva an órdin "quasi" alfabétich (gavà la prima part), e a l'é destinà a slonghésse, man man che ël travaj a và anans. A l'é ciàir che nen "tute" le paròle dë sto tipo a son arportà. Inglèis = Italian Piemontèis = Italian paròla fransèisa to abridge = abbreviare, ridurre abresé = riassunto abréger artichoke = carciofo articiòch, arciciòch = carciofo artichaut marauder = predatore maroda = depredazione, rubacchata marauder (vrb.) brow = ciglio, orlo broa, brova = ciglio, orlo ----- sabre = sciabola saber = sciabola sabre sabreur = sciabolatore sabreur = sciabolatore ----- flatterer = adulatore flateur = adulatore flatteur to flatter = adulare flaté = adulare flatter to tumble = cadere tombé = cadere tomber cheerio = un saluto generico cerea = un saluto generico ----- address = indirizzo adressa = indirizzo adresse to reproach = rimproverare arprocé = rimproverare reprocher alley = viale lèja, alèja = viale allée armourer = armaiolo armuré = armaiolo armurier atlas = atlante atlass = atlante atlas aubergine = melanzana obergin-a = melanzana aubergine to await = aspettare a l'avait = in agguato ----- amenable = riconducibile armnàbil = riconducibile ramener (vrb.) to amuse = divertire amusé = divertire amuser debauchery = dissolutezza dësbàucia = dissolutezza débauche badinage = scherzo badinagi = scherzo badinage to brave = affrontare, sfidare bravé = sfidare, affrontare braver ballast = massicciata balasta = massicciata (ferrovia). ballast counter = sportello di cassa contuar = sportello di cassa comptoir tanning = concia tanagi = concia tannage barouche = calesse barocc = calesse ----- barnacles = occhiali baricole = occhiali ----- bassoon = fagotto (mus.) basson = fagotto basson vulture = avvoltoio voltor = avvoltoio vautour bind = nastro, bordo di vestito bindel = nastro (per vestiti) bande bonnet = berretto, etc, bonet = berretto bonnet bran = crusca bren = crusca bran brand = tizzone brandon = tizzone ----- bray = raglio (di asino) braj = raglio d'asino ----- broach = spiedo bròcia = spiedo brochette buck = caprone boch = caprone ----- to budge = muoversi bogé = muoversi ----- busk = stecca, bacchetta busca = bastoncino, filo di paglia ----- chagrin = dispiacere sagrin = dispiacere, preoccupazione chagrin chaff = (anche) roba senza valore ciarafa = roba senza valore ----- chit = bambino/bambina cit = bambino (cita = bambina) ----- clause = clausola (anche) clause = clausola (anche) ----- cocoon = bozzolo cochet = bozzolo cocon

Created using: Lightning HTML Editor Version 2.20.1997