Bollezzumme!
| Comme tutti
i òmmi do mæ paise, mi ascì son stæto mainâ.
Comme tutti i òmmi do mæ paise, mi ascì ò visto
de tære lontann-e, de dònne mäveggiose, e de longo m'assunnavo
quelle træ fasce d'oivi derrê a-a casa, che a mæ moggê
scùa e stondäia a mandava avanti quande mi navegavo.
Mæ poæ o m'à mostròu comme se deve scigoâ pe ciammâ o vento quande gh'é bonassa, e comme s'à da pregâ pe tegnî lontan e dragonn-e, e cöe de vento. Òua che son chì, vegio, desnavegòu, e che a mæ dònna a l'é mòrta, e e fasce di oivi son in zerbo, òua che i mæ figgi no nàvegan, ma tégnan i stabilimenti da bagni pe-a demöa di foresti, òua che i mæ nëi pàrlan unna lengua che no capiscio, a coæ do mâ ghe l'ò de longo into sangue, a me s'inscia drento tutte e vòtte che vaggo à giandonâ in sciâ mænn-a, co-i ätri dötræ da mæ etæ che se rebéllan ancon pe-i caroggi do paise. A-i nòstri tempi s'andava à veia. I capitagni braggiàvan i comandi in bon zeneise, giastemmando San Pê, e i peneixi portàvan l'anelletta à l'oëgia. S'arrivava à un pòrto e sùbito s'andava à beive pe scordâ e træ fasce e a moggê stondäia, ma intanto l'indoman l'ëa pægio, e no gh'ëa ninte da fâ. Unna vòtta, à Scingapore, mi e un de Carlofòrte emmo provòu à fummâ l'eubbio, no ve diggo, paiva d'ëse in sce unna nuvia. N'attrovòu a-a mattin int'un caroggetto, sensa unna palanca, mëzi nùi e con un mâ de testa da scciuppâ. O capitagno, un de Camoggi, o ne l'aiva dïto de no stâçe à fiâ di cineixi, che son de gente gramme. Na che no son de gente gramme, no son miga pëzo di ätri. O l'é de niätri mæximi che no çe doveivimo fiâ. Pan cöse lontann-e, e intanto pâ vëi... A-o Cäo d'Orno, unna vòtta, mi e un compagno emmo visto unna dònna pescio. Segùo, a pâ unna föa, ma intanto mi l'ò vista, a l'ëa nùa, de d'äto a l'ëa pægia à unna dònna e de sotta a l'aiva a cöa verde, co-e scagge e tutto. Dìxan che i mainæ, de stâ de longo pe mâ, no capìscian ciù ninte, véddan de cöse che no ghe son, se imàginan de istöie. O giorno dòppo, a borrasca a n'à streppòu a veia grande, e quello mæ compagno lì o l'é cæito in mâ. Mi diggo ch'a l'é stæta a dònna pescio ch'a l'à vosciùo con lê. Ò insomma, l'é megio credde coscì, che pensâ ch'o segge mòrto appreuvo à un corpo de vento. Unna föa. E a saià ben unna föa, ma quante vòtte, inte quelli giorni, no me ghe saieiva bollòu mi ascì in mâ, sensa quella föa? À Bonnesaire andàvimo de longo à mangiâ da un do paise ch'o l'aiva unn'ostaia donde fävan o pesto, o menestron e a fainâ co-a säçissa. Mangiàvimo, beveivimo, e in sciâ fin çe metteivimo à cantâ e pagàvimo coscì, à son de trallalleri, e i zeneixi de lazzù vegnìvan à sentîne fin d'in fondo a-a Pampa. Regòrdi. Ma no se peu vive solo de regòrdi. Òua mi, o Ciomê e o Drìa emmo attrovòu un léudo abbandonòu into cantê do sciô Tasciæa, quello ch'an da cacciâ zù pe fâghe un ätro stabilimento da bagni. O l'é un bello léudo, ma dev'ëse ciù de vint'anni ch'o l'é lì, da quande o cantê o l'à fæto baracca: beseugnieiva cangiâghe o fasciamme, l'ærboo meistro o l'é inte tanti tòcchi e o cöpresso se l'an portòu via. Emmo attrovòu finn-a e veie, ma son mëze mangiæ da-i ratti. Segùo, à repessâle comme se deve, dovieivan ancon tegnî o vento. Gh'emmo pensòu, mi co-i ätri doì. À dâghe recatto, o se porrieiva mette in mâ de lengê. O l'à unna bella armatùa, nervosa, o l'à di scianchi comme unna figgia à sezz'anni. O n'asbrivieiva fin à l'Erba, in Còrsega, in Sardegna int'un resäto. Ma niätri çe contentiëscimo de costezzâ fin à Zena, à Vernassa, dove o Drìa o gh'à di pænti, a-a Bordighëa, donde gh'é un mæ amigo, quello ch'o parlava co-i draffin e ch'o sunnava a tromba de succa. S'o l'é ancon vivo. D'arescoso da-i figgi, tutti e trei emmo levòu i dinæ d'in banca. Pöca cösa. Quello ch'aivimo guägno o l'é partïo tutto, tòsto tutto, pe tiâ sciù a famiggia, pe dâghe da mangiâ, pe fâli studdiâ. E niätri lontæn, à Caracas, à Hong Kong, à San Francisco, tanto che no an fæto in tempo à conóscine, i nòstri figgi. O sciô Tasciæa o léudo o ne l'à regallòu. O l'é mëzo feua de testa, meschinetto, ma o l'à capïo pægio: lê ascì o l'à navegòu, o l'é stæto capitagno. Pòi o l'à averto o cantê e o s'é misso à fâ e barcasse pe-o pòrto de Zena, into momento che e barcasse no servìvan ciù à ninte. Sò moggê co-o figgeu a se n'é anæta con un milaneise, un ch'o l'à un abærgo à Sanremmo, e lê o l'é arrestòu mëzo alloòu, o no s'é mai ciù repiggiòu: òua o l'à tòsto novant'anni. Sò figgio o l'é cresciùo, o l'é vegnùo a-o paise l'anno passòu e o gh'à fæto firmâ di papê. Coscì càccian zù quello che resta do cantê e ghe méttan di ätri bagni, Bagni Paradiso, Bagni Sole e Mare, chi ô sa. Co-i dinæ ch'emmo levòu d'in banca cattiëmo e cöse che serve pe dâ recatto a-o léudo. Beseugna trovâ i ærboi - emmo zà parlòu co-o bancâ do caroggio drïto, ch'o l'é stæto meistro d'ascia -, sarsî e veie, cartezzâ, vernixâ, desentegâ i ratti. No finiëmo sens'ätro avanti d'ëse mòrti, mi, o Ciomê e o Drìa. E se mai féscimo in tempo, no aviëscimo sens'ätro ciù a fòrsa nì o bon d'avaâ o barco, de fâlo navegâ, de stâ appreuvo a-a rotta. Ma de regòrdi solo no se peu vive. De föe, de seunni manco. E sto léudo o no l'é un seunno, o l'é bon legno saxonòu, che à dâghe recatto o n'asbrivieiva à l'Erba, in Còrsega, in Sardegna int'un resäto. E niätri çe contentiëscimo de costezzâ fin à Zena, à Nöi, dove o Ciomê o l'à di amixi, a-o Tellâ, dove gh'é quello mæ coxin, quello ch'o l'addoméstega i öchin e ch'o tïa de cotello comme un sìngao. S'o l'é ancon vivo.  |