Gioanin o scemmo

A föa de Gioanin o scemmo
(Elsa Pastorino)
Unna vòtta gh'ëa un figgioamme che tutti ô ciammàvan Gioanin o scemmo: o no l'ëa pròpio scemmo, ma un pò tanardo scì. Un giorno con o fræ ciù grande son anæti à trovâ a madonnâ, ch'a l'ëa in letto maròtta. O fræ o l'é anæto à cheugge de legne e o Gioanin o l'é arrestòu in cà pe inandiâ o mangiâ da madonnâ: o doveiva mette in sciô feugo a pugnatta con l'ægua e fâse dî cös'o doveiva cheuxe. Intanto a madonnâ a gh'à dïto: "Gioanin, caccia zù dötræ grann-e de riso." Lê o l'à piggiâ in paròlla e o n'à cacciòu pròpio træ, pòi o l'à tiòu sciù 'nna grann-a pe assazzâ s'o l'ëa cheutto, ma o l'ëa ancon crùo, coscì dòppo un pittin o l'à assazzòu l'ätra; in sciâ che a-a madonnâ o gh'à portòu a xatta con solo 'nna grann-a de riso, e lê a gh'à braggiòu. Allöa o l'à torna misso sciù a pugnatta, ma o l'à beuttòu mai tanto de quello riso, che quand'o l'é stæto cheutto o l'é sciortïo d'inta pugnatta. Intanto gh'è vegnùo in cheu a reccomandaçion do fræ de insciste che a madonnâ a mangesse, coscì o l'à impïo 'nna xatta e o l'à comensòu à infiâghe o riso in bocca co-o cuggiâ, ma a pövia vegia, ch'a no fäva à tempo à collâlo, a l'é arrestâ ingoâ e a l'é vegnùa manco. Into mæximo tempo l'é arrivòu o fræ che, into vedde a madonnâ coscì mâ acciappâ, o s'é attrovòu poïa e o pensava ch'a fïse mòrta pe corpa do Gioanin. Allöa o l'é scappòu via lesto, con criâ a-o Gioanin: "Fïto, scappa ti ascì e tïite a pòrta de cà appreuo!" O Gioanin o l'à accapïo ch'o doveiva portâse appreuvo a pòrta, o l'à levâ d'in scî gàngai, o se l'à missa in scê spalle e o l'é anæto appreuvo a-o fræ, che, comm'o l'à giòu a testa: "Ma cöse l'é che ti combinn-i?" - "Fasso quello che ti m'æ dïto! Me tïo a pòrta de cà appreuo!" No gh'é arrestòu che mette a pòrta in sce 'n ærboo e çercâ à dormî: à cöse fâ aviæn pensòu l'indoman. Da lì à 'n pò an sentïo de voxe: l'ëa di laddri ch'aveiva arröbòu, e che s'ëan affermæ pròpio sotta l'ærboo sensa vedde a pòrta, appreuvo che l'ëa neutte avansâ e an comensòu à contâ i marenghi d'öo, ch'ëan drento à di sacchetti appösæ pe-a tæra. O fræ o l'à dïto a-o Gioanin de no fâse sentî, perché i laddri ëan armæ scin a-i denti, ma da-a poïa a-o Gioanin gh'è vegnùo coæ de fâ un pò d'ægua, o no l'à posciùa tegnî e o l'à mollâ. Coscì o l'à misso in apprenscion i laddri, che s'an creddùo che se mettesse à ceuve e se son dïti: "Figgeu, sproinn-a, mescémmoçe!" De sentî parlâ, o Gioanin o l'à miòu zù, o l'à visto i sacchetti de monæe luxente e, tutto mäveggiòu, o no s'è posciùo tegnî de dî fòrte: "Mïa, ne veddo un, ne veddo doì, ne veddo trei!..." I laddri s'an creddùo d'ëse stæti descoerti e gh'an dæto de veie, con lasciâ lì i sacchetti de monæe. O Gioanin e seu fræ an spëtòu un pittin, dappeu son chinæ zù, an accapïo che no gh'ëa ciù de peigo, s'an piggiòu i dinæ e via, à cà da madonnâ, che pe bonn-a fortunn-a a s'ëa repiggiâ e a l'è stæta contenta che, appreuvo a-a nesciaia de Gioanin o scemmo, ëan vegnùi tutti ricchi.