COMMEDIA IN DUE ATTI
DI
GIOVANNI AMATO
- LA SCHIDINA -
Autore: AMATO GIOVANNI Via Giuseppe Paratore n. 33 - Palermo
Posizione SIAE 44208. (All copyrights reserved).
PERSONAGGI:
TORI PRENCETTI (Ex agricoltore, in pensione)
CUNCETTA MANETTA (Sua moglie)
MARIA (Loro figlia minore)
PICICCHIU (Loro figlio terzogenito)
GIUANNI (Figlio primogenito)
CILORMU (Figlio secondogenito, emigrato in Svizzera)
ROSINA (Moglie di Giuanni)
TERESA (Moglie di Cilormu)
PASCALI PAlloni (Il compare)
PIPPO "CA, CA" (Fontaniere, pretendente di Maria)
CUSIMINU (Amico di Tori)
PASANA (Moglie di Cusiminu)
DOTTORE (Molto vecchio)
PRIMO ATTO
SCENOGRAFIA:
La scena rappresenta una stanza arredata in maniera molto semplice con arredo,
ove siano presenti: un tavolo a centro, un piccolo mobile con telefono sulla
destra, varie sedie, qualche quadro ed altro di poco valore. Sul lato sinistro
della finestra, una nicchia in legno con l'immagine di San Giovanni, protettore
di Maruggio.
Le pareti presentano: la porta della comune a destra, una porta comunicante
con altra stanza a sinistra, un'ampia finestra a centro sulla parete di fondo.
SCENA PRIMA
(Cuncetta e Maria)
All' aprirsi del sipario, sono in scena Cuncetta e Maria. Quest'ultima è
spettinata ed in vestaglia.
CUNCETTA: (Guardando, a distanza, i lumini spenti davanti all'immagine di San
Giovanni). Maria! e cce èti ancora cussì a t' ora?
MARIA: (Credendo che la madre fosse rivolta a lei) Pircè cce ta
vviti? Pi li capiddi nu picca sciiati?! Lu bagnu mi l'aggiu fattu già.
CUNCETTA: A San Giuanni? Lu bagnu?
MARIA: Ma quali San Giuanni, mà. Iu...
CUNCETTA: E cci ta parlava ti tei? Iu ta ddicìa: ancòra
cussi a t'ora? Cu lli lampini tutati, San Giuanni! Sbrichiti, sbrichiti,
ppiccia li lampini ca ci si ni v'accorgi sirda si tizza. (Maria va ad
accendere i lumini).
MARIA: Ahia!....butti ti sali.....m'aggia bbrusciata.
CUNCETTA: Ha vitu? San Giuanni è tatu cu tti catìa.
A ppropositu ti li capiddi, pircè no' ti li va spietichi ca pari nna
cuccuascia cu lla bbarba. Tu, fia mia, a vinticinc'anni 'ntinzioni cu ti fidanzi
no nni tieni ancòra. Ma ti pari ca iu e cuddu puvirieddu di sirda amà
campari quant'a conzalemmi?
MARIA: Matusalemmi, mà, noni conzalemmi!
CUNCETTA: Conzalemmi, Bettilemmi, m'ha capitu lu tessu. Viti, chiuttotu,
cu ti fidanzi e pia esempiu ti li frati tua. Tutt'e ddoi, arrivati all'età
tua s'acchiàra to' belli carosi, (estrae il fazzoletto) si fidanzàra
e cu li sacrifici mia e di sirda, ndi tèsira lu piaceri cu li vitìmu...(si
soffia il naso)...scappari ti casa belli sitimati.
MARIA: Mà, mintiti an capu ca ci iu mi fidanzu, m'aggià spusari
alla chesia e cu l'abbutu biancu.
CUNCETTA: E lli sordi ddò l'amà sci' cchiari?
SCENA SECONDA
(Tori - Cuncetta e Maria)
(Entra in scena Tori, in pantofole, vestaglia da camera e papalina in testa.
Tiene in mano la copia di un quotidiano):
TORI: L' hannà sparari a cci 'nvintou li sordi. Ca sempri ti sordi parlati?
(Alla moglie) Ce ti li suenni la notti?
MARIA: Noni papà! Nci ta ddicìa alla mamma ca ci m' aggià
spusari, m'aggià spusari alla chesia, cu l'abbutu biancu e ama ffari
nna bella feta.
TORI: E lli sordi ddo l'ama scì ppiari?!
CUNCETTA: Ha vitu ca puru tu ti li suenni la notti!
TORI: tatti tranquilla ca no' mi ni sonnu, no' mi ni sonnu. (fra sè)
Po' essiri ca rimagnu svegliu cu lli penzu! (Guardando il giornale) Viti qqua
vi'!, Vi cce razza ti nutizzi! Quandu leggu ti cosi m'inchiànunu
li cincu minuti.
CUNCETTA: (Tra sé)E lu Picicchiu ancora fori ti casa?C'èti, To'?C'è
successu?
TORI: Ticitimi ci quiti sontu leggi ggiuti! Si ni va in pensioni
unu ca fatiàva all'Alitalia e nci tannu nnu miliardu ti bonuscita sulu
pircè facìa saggi ti prova ti l'aerii.
CUNCETTA: Cce ssaggiava la provula ntr'all'aerii?
TORI: Noni, la scamorza.
CUNCETTA: Ah!....era capitu la provula.
TORI: No' ha capitu! E a mmei ca sbuccava sangu cu fatìu pi cinquant'anni
fori, ca mi ricordu ca sirma, bonanima, mi purtava a cojiri aulìvi quandu
ancòra tava ntr'alli fassi, a mmei, quando mini sciv'in penzioni
mi tesira nna bella cauci an' culu ti benservitu. Cu sboccunu sangu. Ci la uei,
ti spetta nna misira pinzioni ma cussì misira ca pi mangiari ti puè
ccattari na bbella sarda salata, la minti 'ntr'allu piattu, l'ardueri, e solu
cu ll'ardori ti mangi mienzu chilu ti pani. Sulu cu ll'ardori, pircè
la sarda, pi sparagniari, la lassi 'ntr'allu piattu pi llu ggiurnu toppu.
CUNCETTA: Ha raggioni, To' . Vi' cce razza di cosi 'ngiuti! A cuddu, ca
l'assaggiava 'ntr'all'aerii, tutti ti belli sordi! A ddu puvirieddu ti
marituma ca pi cinquant'anni l'assaggiou fori, nienzi!
TORI: Ma cce cosa?
CUNCETTA: Ca no' l'ha tittu tuni? La scamorza.
TORI: Mannaggia l'anima ti mammita ca mo mi llevu li ciabbatti e ti li menu
an' capu.
MARIA: Ma cce ha sbaijatu buttija tamatina?
TORI: Tu tatti citta ci no ti spezzu li jammi.
MARIA: Mi ni ta vvou, lu cumpiatiscu. (Esce di corsa).
TORI: (Arrabbiatissimo, tirandole il giornale e gridandole dietro mentre la
moglie lo trattiene) Eh tisgraziata!....lu cumpiatiscu, lu cumpiatiscu a mmei.....,
sinti nna porca. Porca e fija ti cran puercu!
CUNCETTA: Làssila sciri pi ll'anima ti li muerti. E' vagnoni e no' ssapi
cuddu ca tici. Cumpiatiscila.....cumpiatiscila.
TORI: E finiscila puru tuni cu tu cumpiatiri. Cce ta sfutti? (Si
sente suonare il campanello. Don Tori risponde ad alta voce) Ci èti?
(Risuona il campanello. Don Tori, ancora più forte) Ci èti? (Risuona
il campanello. Gridando:) Ci èeeeeeeti? (Risuona il campanello. Don Tori,
rivolto alla moglie) Aggia capitu meh. Va apri, ca vitu ca non ci ta
rrispondi iddu èti, cumparima Pascali. Ca è cussì ssurdu
ca mancu ci critu fign'a ccrai mi senti. (Bussano forte alla porta).
CUNCETTA: (Gridando a cantilena) ta veeeegnuuuuu! (Esce).
TORI: E cce ss'è curcatu ret' alla porta cutu!
CUNCETTA: Trasiti...trasiti.
SCENA TERZA
(Tori - Cuncetta - Pascali e Maria)
PASCALI: (Entra in scena Pascali, con in mano una penna ed un mucchio di schedine)
Cumpa', ma cce ttiniti lu campanieddu ruttu?
TORI: Mancu lu suenu t'lu campanieddu sintìa. Cu ti rispondu mumentu
cu pperdu la voci.
PASCALI: Ah! mancava la luci? Avoija a ssunari allora! Hai nna bbona menz'ora
ca ta sonu lu campanieddu, e senza luci c'eriv' a ssentiri. Ma pinzandu
bbuenu cce capaci ca ta durmiuvu ancòra a t'ora vitu
ca non ci atà rispotu mancu toppu c'aggià tuzzatu?
TORI: Ma ci so' tre ori ca tamu azzàti.
PASCALI: Ah! Ha vitu c' avìa raggioni allora cu penzu ca ancòra
ta durmiuvu! (Lo invita a sedere al tavolo) Vieni qua, cumpa', precu ssettiti.
TORI: (Tentennante, quasi fosse l'ospite) Posso. Grazie per la gentilezza, ogni
vota mi faciti sentiri comu sia ca tou casa mia.
PASCALI: Cumpa', si fermunu li riloggi!... Propriamenti, si fermunu li riloggi.
ta' vota aggià nvintatu nnu sitema ca lu tritici, o lu facimu
o lu facimu, sicuru allu cientu pi cientu. (Sparge, ad una ad una, le schedine
sul tavolo, leccandosi di tanto in tanto il pollice).
TORI: (Fra sè) Mi pari lu tiaulu tintatori. Hai nna vita ca m'illuti!
Mi ta faci rituciri cu lli pezzi an' culu.
PASCALI: (Mostrandogli una schedina) Triminti, cumpa', triminti. Si basa tuttu
sobbra nnu sitema ti rotazioni ti la x. Ntra queta schedina, cunsitiramu
la prima terna di squadri: la x è in prima squadra (Prende un'altra schedina)
Ntra queta inveci...
TORI: La x è passata ntra lli riservi.
PASCALI: La x è in seconda posizioni. Mentri ntra queta è
in terza posizioni.
TORI: Va ret'arretu com'alli cambiri!
PASCALI: Cumpa', è tutta nna quitioni ti roteazioni ti la prima
terna ti squadri cu lla seconda terna.
TORI: E nui mentri ancòra spittamu lu ternu l'otri s'anna futtuta puru
la tombula.
PASCALI: Bravu, cumpa', ha vitu ca l'ha capitu.... Sempri pi tu
fattu amà sbajatu. Pircè no' faciumu sciuecu sobbra la roteazione
ti li terzine.
TORI: (Tipo radiocronista) E mentri lu terzinu sta rotiannu cu l'otru terzinu,
s'infila an mienzu lu centravanti di l'otra squadra e cci ncocula lu gol. E
nui pirdimu li sordi... Cumpa', mi ta faci rutiari lu cirvieddu.
PASCALI: Iu lu ticìa. Ampena nci lu spiecu a cumparima lu capisci a cuerpu
ti cuppetta.
TORI: Pi ttei nci vulìa la cuppetta, a ddo' (fa il segno del due
con le mani) canni mozzi.
PASCALI: Li toi puru roteanu. Puei nci voli furtuna, a sicundu comu gira la
palla in campu.
TORI: Puru li palli roteanu.
CUNCETTA: (Ad alta voce) Ton Pascà, aggià capitu, atà vinutu
cu cunvinciti marituma e cu nci faciti pèrdiri li sordi.
PASCALI: Crazie, signura Cuncetta, crazie.
TORI: (Gridando) Ma cce atà capitu ca vè ddittu, mujerima?
PASCALI: Pircè non ci l'a ntesa ? Cce ssi nnu picca surdu? M'è
dittu: Ton Pascali, atà vinutu cu cunvinciti marituma cu vvenci li sordi....
(Si volge verso il quadro di San Giovanni) Lu tritici.... San Giuà, lu
tritici tà vota l'ama ffari. Facitindla la crazia....
CUNCETTA: (Incalzando) Cu no' llu faci vviniri cchiù ntra ta casa.
TORI: Cumpa', mi li lassati to' schedini in bianco.
PASCALI: No crazie cumpa', mi piaciunu cu lla salsa.
CUNCETTA: Ma cce minchialiri ha capitu? (Gridandoglielo) Cce vè dittu
marituma?
PASCALI: (Fra sè) Queta nc'è mmisu lu retu! No' sulu
lu maritu, ma puru la mujeri è ssurda. (Gridando) M'è dittu: "Cumpa',
li ssaggiati to' spietini in biancu? E siccomu mi piaciunu cu lla salsa....
TORI: Mò l'ha cumbinatu nnu bellu paticciu.
PASCALI: Crazie, li paticcini l'accettu.
TORI: (Strappandogli due schedine dalle mani) Haggia capitu, mo fazzu ti capu
mia. Pircè, prima ca cutu lu capisci s'hann' a sci' sciucari li
schedini ti l'otra sittimana. (La moglie gli fa segno di mandarlo via) Sienti,
cumpa', tammi lu tiempu cu mi vetu e ti tu sitema c'ha nvintatu
nni parlamu meju. Intantu, spettimi qua ssotta, allu cafei.
PASCALI: Cce ha tittu? (Fra sè) Mi sta fannu ddivintari surdu puru a
mmei.
TORI: Spettimi allu cafei.
PASCALI: Era capita n'otra cosa, cumpa'. No, crazi, lu cafei mi l'aggia pijatu
prima cu essu.
TORI: (Fra sè) Teni nna recchia, sia lodatu lu Signori. (A Pascali) Mai
nna vota cu accietti.
CUNCETTA: Mai nna vota ca nci lu ue' offri'!
TORI: Ntr' a llu cannanoci!
PASCALI: Ah! Cumpa'. A propositu ti cafei. Cce ddici ci mentri ti viti,
ti spettu qua ssotta allu cafei?
TORI: Viti vi'!... Vi' nnu picca!... Ma comu t'è pututa vinìri
ta pinsata? Srai ca t'l'aggia tittu appena appena, na cinquantina ti voti!!
PASCALI: T'aggia lettu ntr'allu pinzieri, allora? Mi ni ta vou. T'aspettu
allu cafei. (Va a porgere la mano alla signora salutandola) Cumma' Cunce', (Cuncetta
fa finta di non sentire), la recchia, Cumma' Cuncetta, tatti bbona, llevu
lu tisturbu.
CUNCETTA: (Graziosamente inchinandosi, con falso sorriso) Eh, ca ggià
ndl'ha scorciati bbueni bbueni.
PASCALI: Grazie la servirò. (Sta per uscire, mentre Maria, gridando da
fuori:)
MARIA: Ahhhh! Papà......papà..... la casa ta ppia fuecu.
Mena sbricativi.
CUNCETTA: (Si precipita verso l'altra stanza e torna immediatamente in scena
gridando:) Madonna t'lu Carmunu!...cce jè canali cupu?
TORI: (Atterrito e confuso) Nd'amà cunzati pi lli feti e pi lli
uttisciani, la casa ta ppia fueeecu. tu fuecu mancava ntra ta
casa. (Rivolto a Pascali) Mena, cumpa', pija l'etintori ti ntr' alla scala.
PASCALI: Crazi, crazi, m'la fazzu alla ppeti. (Esce).
TORI: (Gridandogli dietro) Vi tu bbetia, cce ha capitu l'ascinsori?
SCENA QUARTA
(Tori- Cuncetta e Maria)
( Entra Maria, che intanto si era cambiata, pettinata e truccata con un rossetto
vistoso. Maria e Cuncetta si mettono a passeggiare avanti ed indietro per la
stanza, nervosamente, l'una in senso opposto all'altra, dicendo):
MARIA: Madonna mia! E cce putimu fari ah? Cce fuecu grandi!
CUNCETTA: Ma tutti a nui nd'hann' a cappari, addiu casa, addiu mobbiglia! (Don
Tori confuso, va dietro ora all'una ora all'altra tentando di fermarle gridando):
TORI: Ohhhh!.....Ohhhh! Cce ta cumbinati? Vi vuli' firmati, si o no? Vitimu
cce nc'è dda fari, chiuttotu. Chiamamu i pumpieri, pijamu ncunu
sicchiu t'acqua e pruamu cu llu tutamu. (Madre e figlia si arrestano di
scatto).
CUNCETTA: Ma cce assutu pacciu?
MARIA: Ancòra acqua ue' mmieni? Ma allora no' ha capitu nienzi? S'è
ruttu lu rubbinettu, si ta llaga la casa.
TORI: Bagninuuu, aiutu!. E cci sapi nnatari! Eh, disgraziati! ca vi mangiava
a muezzichi. Nna morti mpruvvisa mi ta' facìunu vinìri!
Ca picca ta gritàunu: (Cambiandosi il timbro della voce, per fare
loro il verso, e gridando) Cce fuecu grandi! La casa ta ppia fuecu!
MARIA: Per modo di dire.
CUNCETTA: Pircè si ta rruvinunu tutti li mobbili. La chiai ti lu
bbagnu ca servi pi chiutiri l'acqua, nun funziona. Cce putimu fari ah?
MARIA: Mo chiamu l'idraulico.
TORI: Ma quali idrolico, scimunita! Cce pinsati scemi ca si faci vinìri!
Cce idrolico e idrolico, qua nci voli nnu funtanieri.
CUNCETTA: (Rivolta alla figlia) Veramenti! E tu tici ca sinti ntelliggenti!
Ma com'è ca no' t'è vvinuta ta pinzata?!
MARIA: (In tono di sfottò) Hanno parlato i due geni della famiglia.
Mo' li telefunu.
TORI: Cini, quandu?! Sempr'a llu talefunu tai mmiscata! Tisgraziata, no'
lli viti li bulletti c' arriunu?! Nd'ha purtati allu puntu ca nui putimu usari
lu talefunu sulamenti in casu ti vita o ti morti.
CUNCETTA: Ha raggioni cuddu povru pinziunatu ti ssirda. Javita propriu qua 'nfacci,
nci lu putimu sci' ddiciri.
TORI: Lassati tari ca nci penzu iu. Usu lu talefunu senza fili. (Va alla
finestra e chiama) Signora Rusì, Signora Rusina....
Voce di donna: (Da fuori) Ccè ccumandi, Ton Sarvatò?
TORI: Cce nci tici, pi piaceri, a fijita ci po' vviniri a casa mia ti pressa
ca lu tegnu ruttu?
Voce di donna: (Da fuori) Cce cosa?
TORI: Lu rubbinettu, lu rubbinettu, crazi.
Voce di uomo: (Da fuori) Bongiorno Ton Sarvatò.
TORI: Bongiorno.
CUNCETTA: Ci era?
TORI: Ton Ciccio, lu scupatori municipali. ta scupava dannanzi allu purtoni.
Madonna mia cce pinzata! Ma com'è ca no' mme vvinuta prima! (Si riaffaccia
alla finestra e chiama) Ton Ciccio, ton Ciccio, pi favori, ce la chiuti la chiai
ti lu cuntatori generali ti l'acqua ca tai propia taccat'allù purtoni.
Voce di uomo: (Da fuori) Come no, subbito.
PASCALI: Aucuri, cumpa', fanci li meji aucuri a nipotina ti parti mia. Iu to'
qua sotta ca ti t'aspettu, sbrichiti.
TORI: (Chiudendo la finestra) Faci cchiù pretu tuni cu ffaci li
fungi.
MARIA: Ma pi cci erunu t' aucuri?
TORI: Ddu bbetia ti cumparima Pascali, tava ssittatu qua nfacci
allu cafèi e je capitu mali pi nipotina Tori lu colonnello. Jè
ntisu ca iu aggia tittu a Ton Cicciu: "Ton Cicciu, cunta Tori generali".
CUNCETTA: (Velocemente) Ma iu no' capiscu, comu faci tuni cu ccapisci cuddu
ca capisci ddu surdu ti cumparita, ca no' ccapisci mai cuddu ch'è giutu
c'ha ccapìri.
TORI: E cci ni capisci nienti.
MARIA: Papà iu l'aggià capitu. (Velocemente) Alla mamma, nci vuli'
facia capiri ca edda non ci pò capiri comu faci signuria a capiri cuddu
ca capisci cumparisa ca no' capisci mai cuddu ca er' a capiri.
TORI: (Rivolto al pubblico) Ci l'atà capitu vui facitumlu capiri pircè
iu no' aggià capitu nienti.
MAR. e CUNC.: Ti vuli' faciumu capiri.....
TORI: (Gridando, nervoso) Beh mo basta meh, caminati intra e sci' ssuppati l'acqua,
subbutu, (Afferrando minaccioso una sedia) ci no no' capiscu cchiu cuddu ca
fazzu e ci no' l'atà capitu culli bbueni v'lu fazzu capiri culli bbrutti.
Muvitivi. (Maria e Cuncetta escono gridando concitatamente). Ssuppati, ssuppati
acqua ca iu ssuppu niervi. (Fra sè) Pacciu, mi ta' fannu ddivintari
pacciu, mi nni cappa una lu ggiurnu, ca no nni pozzu cchiù! Sempri a
caccià' sordi. Nna vota si cascia nna cosa, nn'otra vota nn'otra.
Nnu ggiurnu ha pajà lu talefunu, nna vota la luci, pue' la televisioni,
li tassi, ieri l'elettricita, osci lu funtanieri, e quant'er'a essiri
ta misira pinzioni!? (Va verso l'immagine di San Giovanni) San Giuanni!
San Giuanni! No' vi ni fazzu pietàti! Facitimila ta crazia. Facitimi
fa' nnu tritici, nna cinquina, nna lotteria, cuddu ca vuliti Vui, ma livatimi
t'intrà ti uai. No nni pozzu cchiù!
SCENA QUINTA
(Tori - Pippo - Cuncetta e Maria)
PIPPO: (Da fuori, balbettando) C'è pe...pepè..c'è pepè...
TORI: Noni, non cc'eti pepè , nc'èti To..tò...
PIPPO: (Entrando, con la borsa degli attrezzi a tracollo) C'è pe..per...messo.
Don To...to.to.to.to.to.to....
TORI: Se ngrippatu lu motori.
PIPPO: Don Tori buongiorno.
TORI: Pi ta vota jè partutu. Buongiorno.
PIPPO: C'è..c'è...c'è.c'è.. po..po..posta pi signuria.
TORI: Ma no' facivi lu funtanieri, mo' lu putinu t'ha mis' a ffari?
PIPPO: Me..me...me..me...l'è ddata lu putinu, pi signuria.
TORI: Crazi. Va' subbutu dda intra ca quiddi no' sapunu nnatari. (Mentre Pippo
esce verso l'interno, Don Tori apre la posta) Crazi, San Giuà', crazi,
ggià li primi tocientu mila liri m'annà rrivati. La luci c'amà
pajari. (Continua ad aprire la posta) Motu bbuenu San Giuà... nna contravvinzioni,
cientuvintimilaliri. Bata, no' esaggerari, riccu si... ma riccu sfundatu,
no' jè bbuenu. E meju cu no' leggu cchiù nienti pircè ci
nò li niervi no' sacciu ddo' arriunu. (E posa il resto della posta).
CUNCETTA: (Entrando) Pripara nna cinquantina ti mila liri pi llu funtanieri.
TORI: E cutu nc'è mesa la retu. Ma cutu ca cangia mitieri
ogni secondu?, mo' cce faci l'orefici? A cci l'ha viti a mmanu cinquantamilaliri?
CUNCETTA: Ma cuddu veramenti no' jè parlatu ti sordi, iu aggià
pinzatu ca pò vvuliri cinquantamilaliri.
TORI: Jè zziccata bbona la sciurnata, ci continua cu tu ritmu,
ti moni figna ca scuresci jè meju cu tti mpari a ssunari la fisarmonica.
CUNCETTA: E pircè?
TORI: Cussì, tu sueni e iu coju li picciuli cu llu piattinu. Mo' ca ta
penzu buenu, ha raggioni, cutu ci sapi quantu ndi spara. ti funtanieri,
hanna ddivintati pesciu ti li mietici. Tennu puru lu litinu prezzi: trenta
mila pi lla chiamata....e ancora no nc'ianna misu peti ntra casa; venti mila
pi lla binzina....e ancora manc' hannà nchianati ntra lla machina; quandu
arriunu sempri in ritardu, ca l'acqua t'è rrivata figna allu cannanoci
e si salvu pi miraculu, ti ticunu ca già hannà passati cu ccattunu
li pezzi ti ricambiu e c'hanna fatti toj ori ti cota pi ttei...e a tu
puntu ti scorciunu n'otr'e trenta mila liri oltri allu scontu ti li pezzi ca
s'lu sucunu loru. All'urtumu, però, toppu ca t'hanna fatta la fatia e
ti prisentunu lu cuntu ca sulu cu llu viti quant è luengu ti pia nn'infartu,
ti ticunu la fatidica frasi: pircè jè signuria....e a tu
puntu pienzi ca t'è futtutu......e ppuei ti sparanu, pircè jè
signuria tatimi cincucientumilaliri. (Rivolto alla moglie) Tisgraziata, vabbandi
dda intra, cce l'ha lassati soli?
CUNCETTA: E ccè? Ti cce ti preoccupi, ca t'la cascia? Cuddu ggiuta,
no' rrompi nienti.
TORI: (Facendo equivocamente il gesto dell'avvitamento) E cce ssapimu ci fra
nna vvitata e l'otra...... quali bbucu va cchiuti....a mme mi pari ca cutu
teni la capu scijata pi lla Maria.
CUNCETTA: E puru ca sia? Fijita ormai teni l'età cu ssi mmarita.
TORI: A mme no' mmi prioccupa lu fattu ca l'aggià vetè spusari.
Lu fattu èti ca no nci lu vulia nnu nipoti ca parla a puntate.
CUNCETTA: La barbuzie.....
TORI: Cce jè ta barbuzie? La bbarba longa?
CUNCETTA: (Con aria da sofisticata) Si propia nn' ignoranti, no' capisci nienti.
La barbuzie è quella cosa quando a uno li ccappa la lengua quandu parla.
TORI: La balbuzie noni la barbuzie. Ma no' ti la canuscia tutta ta cuttura!
CUNCETTA: Modistemante iu sonto accutturata. Ho arrivato fino alla quinta alimentare.
Ti stavo spiacando che la barbuzie, cioè il fatto ca a uno li ccappa
la lengua quando parla non è una cosa ereditiera. Perciò il vagnoni
nascirà ca parla buenu.
TORI: Tisgraziati mamma e fija!, che vergogna!, mi pozzu sci' scondiri! E cci
lu teni cchiù lu curaggiu cu vvou mmenza la chiazza. Svergognata, ma
iu l'acciu, già a tu puntu tamu, ca sta nasci lu piccinnu?
CUNCETTA: Ma cce mbruji va cuntandu? Ma quali piccinnu?
TORI: Tu, tu si la complici: e mi veni a spiacari cu ta facci ti santarellina
ca ta nasci lu piccinnu.
CUNCETTA: Uè scimunitu ca no' si otru, iu aggia tittu ca nasci bbuenu,
quandu voli lu Signori.
TORI: (Accasciandosi su una sedia) Matonna mia, ta mueru, mi ta'
sentu bbruttu. (Resta semisvenuto, immobile).
CUNCETTA: (Gridando istericamente) Toriiiii! Ahhhhhh! Mamma Critu mia,
ma cce jè muertu? Marrriiiiiaaaa lu papà è muertu.
(Si precipitano, poco dopo, in scena, Maria e Pippo. Maria, ha i capelli scompigliati,
il rossetto sbavato, ed è agitata. Pippo ha tutti i segni di labbra con
rossetto stampigliati in faccia e due bottoni della camicia sfibbiati.)
MARIA: Comu? Lu papà è muertu?
PIPPO: Cce jè su..su..su..ccessu?
CUNCETTA: Cce tisgrazia!, vititi cce hai.
MARIA: (Strattonandolo e dandogli schiaffetti) Papà, papà.
TORI: Ehhhhh! Ehhhhhh!
PIPPO: Pa..pa, pa..pa..
TORI: (Ancòra intontito) Ma cce papà e papà, ci ti canosci!
PIPPO: Pa..pari ca si ta sveglia, ta ddicia.
CUNCETTA: (Si accorge dei segni di rossetto sul viso di Pippo e, rivolta alla
figlia, incomincia a farle gesti con le mani e con la bocca per farle capire,
ma inutilmente. Estrae, pertanto, un fazzoletto e:) Puvirieddu, ci sapi quant'è
fatiatu cu pozza ggiusta tutti cosi, ta tuttu sutatu. (Ed avvicinandosi
a Pippo comincia a pulirgli il viso, in posizione vicina alla sedia di Tori).
Tantu ca s'e fattu russu, pi quant' è tancu!
TORI: (Sollevando la testa, apre il solo occhio destro, volgendosi verso i due.
Resta ad osservare attonito, poi sbarra gli occhi) No llu tricari cchiùni
ca già ta truccatu buenu pi carnivali.
MARIA: Oddio!! Ha vitu cce jè successu cu lli soffiu ntra llu uecchi!
TORI: Mi sa ca tu nci ta soffiavi a nn'otra vanda.
PIPPO: Me l'ha su....me l'ha su...me l'ha subito soffiato l'occhio ampena m'aggia
fattu mali.
TORI: E ti creu, mancu lu rubbinettu ha ggiutatu.
PIPPO: No...lu.bu..lu bucu l'aggià tappatu.
CUNCETTA: Quali bucu?
PIPPO: Ti...ti...sotta lu..
TORI: Quali sotta?
PIPPO: So..sotta lu lavandinu.
TORI: Mo' ha smammari, subbutu, ti corsa. Quantu t'aggia ddari?
PIPPO: Pi..pi..cca.
TORI: Picca?
PIPPO: Pi..pircè jè signuria.
TORI: E mo' me futtutu...
PIPPO: V'lu
v'lu fazzu gratisi.
CUNCETTA: Signor Pippo viniti ddà intra ca prima ca vvi ni sciati vi
llavati li mani e vii pijiati la bborsa. Lu fazz' assiri ti l'otru ingressu,
cuddu t'la cucina.
MARIA: Si, si, venga signor Pippo.
TORI: (Mentre escono) Si dagli del lei ca no' nci lu canusci buenu, ci spietti
t'lu prisentu. Toppu facimu li cunti a tavulinu cu tutt'e ddoi. (Si gira verso
l'immagine di San Giovanni) San Giuà, so' tancu ti li uai, ma no
vi ni fazzu pietà? (Così dicendo si appoggia dove prima aveva
posato la posta e gli cade una lettera a terra, per cui chinandosi a raccoglierla:)
Aggia capitu, m'atà rispuetu, crazie San Giuà, queta
ancòra no' l'er' aperta, so' sicuru ca nc'è nna bbella notizia.
(Apre la lettera, legge:) Crazie San Giuà, crazie. (Va alla porta e chiama)
Concetta, Maria, viniti subbutu quà.
SCENA SESTA
(Tori - Rosina - Teresa - Cuncetta e Maria)
ROSINA: (Entrando in compagnia di Teresa) Eccoci qua.
TERESA: Ama sci' sciucati li nummiri addò lu Mariucciu.
TORI: Ma iu no nci ta chiamav' a vui. (Fra sè) E mo' siamu al completo.
(Intanto si salutano).
TERESA: Noi arriviamo all'insaputa.
TORI: Siti comu la morti.
ROSINA: In che senso.
TORI: Nel senso ca arrivati quandu unu menu si l'aspetta.
CUNCETTA: (Entrando insieme a Maria) Oh! Le mie nuore ci sono? (Salutando Rosina)
Fijima lu Giuanni ddò tai?
ROSINA: Jè purtatu la vagnoni a passeggiu.
MARIA: (Mentre saluta Teresa) Fratuma jè telefonatu?
TERESA: Jè telefonatu ieri, dici ca jè cchiata fatia ntra nna
tipocrafia ti Zurigo. Vi manda li saluti a tutti.
CUNCETTA: Buenu, buenu. A vitu, iu nci l'era tittu ca ci si nni scia in
Sguizzera, acchiava fatia. Ma cce èti 'sta topo grafìa?
TORI: Ddonca fannu li fotografii alli surgi. (Breve pausa, poi riprende) Gnuranti,
quali topo-grafia!, norita è dittu tipo-grafia, cioè ddonca fannu
ritratti tipu fotografie.
ROSINA: Iddu si ca è capitu nna meraviglia!
CUNCETTA: Pircè nda chiamati, cce vulivi?
TORI: Osci è nna sciurnata ca ndl'ama rricurdari pi tutta la vita. Vitu
ca eti nna matinata ca m'arriunu belli nutizii, è giutu ca no'
mi li surchiu tutti iu e pi tu motivu jè meju co ndli spartimu.
Anzi le signore nuore c'inzaccunu propia bbueni nta tu mumentu.
CUNCETTA: Ma nzomma ti uè spiechi meju?
TORI: Andiamo al dunque: in primis, cumparima mi feggi fari la croci quando
m'è ddittu ca nci vuliunu li sordi pi la schedina, poi s'è llagatu
lu bagnu, jè rrivata la bolletta ti la luci, nna contravvinzioni, ma
comu urtima cosa jè rrivata nna notizia ca già aggia ringraziatu
a San Giuanni.
ROSINA: Cce ama vintu a nna lotteria?
TORI: Meju.
TERESA: Cce ama fattu tritici?
TORI: Più molto assai.
MARIA: Parla papà, no' ndi tini' sobbr'alli spini.
TORI: E' rrivatu lu sfrattu t'la casa.
ROSINA: V'è rrivatu lu sfrattu t'la casa?
TERESA: Vi menunu fora ti casa, mmenz'a nna trata?
CUNCETTA: Rruvinati tamu.
ROSINA: Rruvinati tati.
TERESA: V'ata rruvinati.
TORI: Ma comu? La lotteria l'ama vinta nziemi, lu tritici l'amà fatt'
anziemi e li rruvinati simu solu nui? Bella solidarietà!
MARIA: E comu facimu cu ndi sci' ffittamu n'otra casa, pi quantu cotunu
l'affitti moni! Toppu vint'anni ca tamu 'ntra ta casa ca pajaumu
'nna miseria. San Giuà, nd'anna rruvinati!
TERESA: Certu eti ca iu a tutt'e treti no' vi pozzu ospitari, e no mi pari mancu
giutu cu vi tivititi.
ROSINA: Casa mia lu sapiti ca no' jè ppi nienti grandi. (Segue un silenzio
da sconsolazione, mentre tutti scuotono il capo. Cuncetta prende una sedia e
si siede sul lato destro, visto da chi guarda, della stanza, mentre contemporaneamente
fa la stessa cosa Maria sul lato sinistro. Entrambe, mentre gli altri restano
in piedi al centro e Tori sta in mezzo, incominciano ad eseguire un movimento
ondulatorio in avanti ed indietro, facendo il viso sconvolto. Contemporaneamente
gli altri tre continuano a scuotere il capo, poi all'unisono ciascuno di essi
mimerà segni di disperazione, di preghiera, di diniego, di strappo dei
capelli, di suicidio con la pistola etc. Il tutto durerà, quanto basta
perchè la scena non stanchi, poi )
CUNCETTA: (Alzandosi improvvisamente) Mi cciu, mo' mi va 'nvilenu.
ROSINA: (Fermandola) Ma ddo ta vvai, cce jè paccia? (Mentre si
strattonano...)
MARIA: (Alzandosi improvvisamente) Mi cciu, mi soffucu cu llu gas.
TERESA: (Fermandola) Ma ddo ta vvai?, cce si paccia? (Mentre si strattonano...)
TORI: Mi cciu e mi menu t'la finetra. (Si precipita alla finestra, la
apre, si gira) Ma cce eti?, a mme nisciunu mi ferma?
CUNCETTA: E pircè t'amà firmari, hai trentanni ca ripieti sempri
la tessa sceneggiata!
TORI: Cussì la pienzi. Allora mo' m'aggia ccitiri veramenti. Sobbra l'ossi
ti sirma. (Torna di corsa verso il centro della stanza, fa dietro front, di
corsa verso la finestra gridando:) Mi menu, mi menu. (Arriva alla finestra e
chiude le imposte) Tisgraziati tutt'e quattru, ta soddisfazioni no nci
v'l'aggia ddari.
TERESA: No, lu curaggiu lu tinia!
TORI: Lu tinia, lu tinia. Puè aggià pinzatu ca li funerali cutaunu
motu......
ROSINA: E s'anna rimuddati li jammi.
TORI: Jè parlatu la vipera!.. Lluntanativi, lluntanativi ca vi mozzica.
ROSINA: A mme mi chiami vipera? Forsi pircè è abbituatu cu tai
cu quiti toi. (Ed indica Cuncetta e Maria).
MARIA: Truzzulara ca no' si otra, mo ti tiru li capiddi a unu a unu. (Così
dicendo, si precipita contro la cognata. Teresa va incontro alla suocera e tenta
di calmarla. Tori, tentando di separare le due, si porta alle spalle di Maria).
TERESA: Chiappiti tu bellu carafoni! (Maria si abbassa a schivare
e Tori incassa la prima sberla. Poi, le due donne invertono la loro posizione
rispetto a Tori e...)
MARIA: E tu chiappiti cutu! (Come prima, povero Tori!, ed ancora per un
doppio giro, parlando a soggetto lo schiaffeggiano, poi....).
TORI: (Gridando come un forsennato) Mo' bata!... ferme!...ferme!... (si
fermano) Cu tutti ti carafuni, tiniti la facci tutta confia.
ROSINA: E iu, mer' a mettiri ntra casa mia ti pacci?! Mancu morta! (Ed
esce di corsa).
TERESA: E iu cce so' cchiù fessa!? Vi ni putiti sciri all'albergu a Campumarinu.
(Ed esce di corsa anche lei).
MARIA: (Rivolta ai genitori) Cciaffativi tutt'e doi moni. L'atà ntesi?
E mi piaci lu fattu ca ata tittu sempri ca ci San Giuanni vi faci la crazia
di ddivintà ricchi, li sordi s'hann' a spartiri in parti uguali cu tutti
li fili. Sci curcativi all'albergu ti Campumarinu, scià. (Si mette a
piangere ed esce verso l'interno).
SCENA SETTIMA
(Tori - Cuncetta e Giuanni )
GIUANNI: (Classico tipo di pesce sfatto. Succube della moglie. Entrando in scena:)
Papà, mà, ma cc'è successu?
CUNCETTA: Va ddumanduncilu a quedda paccia ti muierita.
GIUANNI: L'aggià 'ncuntrata sobbr'alli scali ca ta fucia com'allu
vientu. L'ha vuli' firmava, inveci s'è cciaffata la piccinna e si ne
scappata fucendo. Poi, ret'a edda nc'era Teresa, ca m'è ddata nna spittirrata
ca mumentu cu mi faci ruzzulari tutti li scali.
CUNCETTA: (Piangendo) Nd'è rrivatu lu sfrattu ti la casa e muierita e
quedd'otra facci ti fammi ritiri ti Teresa nd'hanna tittu ca pi lloru putimu
sci ddormiri: o mmienz' alla trata....(si soffia il naso rumorosamente
e sempre piagnucolosa).. o putimu sci ddormiri all'albergu ti Campumarinu, ca
ci sapi quant'è c'an di cota!
GIUANNI: Ma scusa, albergu pi albergu, tantu vali ca vi sci fittati 'n'otra
casa.
TORI: 'Nd'ama sci riparati sott' a nna cascata t'acqua iacciata!
GIUANNI: Papà, nce nci pozzu fari ci mujerima teni ta capu, ti
pari ca jè facili cu nci la rrimueddi.
TORI: Giuanni!, Giuanni!, ma tu no' ssi mancu tegnu cu puerti tu nomi.
M'ata ppirdunari San Giuà, no' lu fazzu cchiù. Anzi, da oggi in
poi, lu chiamu "Sottana", pircè s'è fatta mettiri la
sottana ti mujerisa e a edda nc'è ddati li cuazuni sua.
CUNCETTA: ta ccitia ti mazzati a sorda e a sirda....e a mme....a mme m'è
ddittu ca so' nna vipira. Tu, fiju miu, l'ieri a 'mpisugnari bbella bbella quando
nci voli inveci cu tti scundi sott'a llu liettu quandu edda si 'mbitialisci
com'a nn'animali.
GIUANNI: Ma tu comu lu sapi?
CUNCETTA: No ta ddicia cussì tantu pi ddiciri.
GIUANNI: Tuni srai ca no ha capitu niente. Tuni a mmei non ci mi canusci bbuenu.
Ampena rriu a casa, la mettu sull'attenti e li enchiu la facci ti carafuni
ca s'la rricurdari fign'a ttantu ca campa.
CUNCETTA: Noni, fiu mia, no' ti rruvinari ca quedda è capaci cu ti va
dinunzia.
TORI: Lassulu fari, ca quandu nci volunu, nci volunu.
GIUANNI: Mi ni ta vou, papà, ha tittu bbuenu, mo' nci penzu iu.
(Ed esce)
TORI: (Gridandogli dietro) Va bbellu, bbellu, ca già tieni tutta la facci
confia pi tutti li scarafuni ca t'ha ccoti. (Si liscia la faccia).
SCENA OTTAVA
(Tori - Cuncetta - Maria e Pascali)
MARIA: (Entra, portando, tovagliolo, tazza e cucchiaio ed apparecchia sul tavolo).
Papà, t'aggia priparata pan' e latti, mangiutlu, pircè ci no si
faci friddu.
TORI: Cce mi ta ddai lu zuccherinu, svergognata.
MARIA: T'l'aggia spiecatu già ca nci sta' soffiava ntra llu uecchi. Nc'era
sciuta nna scheggia ntra llu uecchi e m'aggia avvicinata cu nci la soffiu.
CUNCETTA: Tant'era lu tilori ca era mienzu rimbambitu, lu criaturu.
TORI: Mienzu, si, ti la vita a nchianari, pircèì ti la vita a
scendiri era motu svegliu.
MARIA: E' meju cu mi nni vou ca nci so' tanti robbi ti tirari. (Ed esce).
TORI: (Gridandole dietro). No' tirari ca ci no li fumiji umentunu!.....(Pausa)
..Va mintiti sotta la doccia fredda, cussì ti passanu li cardaggii!
PASCALI: (Entrando, con le solite schedine in mano ed un giornale sportivo in
tasca). Menu mali ca ta vota tava apiertu, ci no er'avut'a suna'
pi nn'otra bbona menzora prima cu mi sintiunu. Cumpa', ma cce fini ha fatta?
Ancora cussì tati? Avoja cu spettu dda bbasciu! La schidina!, la
schidina amà sciucari!
CUNCETTA: Cu pozza buttà lu pallinu!, arretu qua tai! (Così
dicendo si defila e va a controllare la posta che il marito aveva posato prima).
TORI: (Portandosi a sedere dietro al tavolo, a centro, dove la figlia aveva
apparecchiato, e sistemando un'altra sedia alla sinistra di quella sua, invita
il compare a rispiegargli il sistema). No' nci aggià pututu scendiri
cchiuni. Vien'a spiecumlu mentri mi mangiu lu pani cu llu latti.
PASCALI: (Andandogli a sedere accanto) Cumpa', (e ferma il braccio di Tori,
che stava iniziando a mangiare) ta vota jè sicuru ca facimu tritici.
(Tori lo ascolta ma tenta di riprendere, o meglio di iniziare, a mangiare) Mentri
ti ta spittava, aggia scrittu nnu sitema c'amà sciucari pi
ddumenica prossima. (Ripete lo stesso fermo-braccio di prima) Triminti, cumpa',
triminti, e controllutlu. (Così dicendo, inavvertitamente, sposta verso
la sua parte il tovagliolo con sopra la tazza ed il cucchiaio immerso dentro
ad essa, e gli sistema le schedine davanti, dove prima stava il tovagliolo con
la tazza). (Mentre Tori si lascia distrarre ed inizia a controllare una schedina,
Pascali, con disinvoltura, inizia a mangiare il pane e latte. Poi:) Cce nni
pienzi cumpa'?
TORI: (Tori si gira, lo vede mangiare a due bocconi e si accorge della tazza
semivuota) Penzu, ca t'ha cajumatu tuttu lu latti mia.
PASCALI: Ha vitu ca l'ha capitu!
CUNCETTA: (Che, intanto aveva aperta, l'ultima busta che era rimasta chiusa
e ne stava leggendo il contenuto. Chiamando concitata:) Tori, mi ta sentu
bbrutta, viti ci gi aggia lettu bbuenu.
TORI: (Andandole accanto e leggendo, mentre la moglie lo guarda, pendendo dalle
sue labbra) Mamma mia! Ha lettu, bbuenu, motu bbuenu!
CUNCETTA: Bbuenuuu? Ohhhhhhh! (E gli sviene fra le braccia, mentre Tori barcolla
perchè non regge il peso).
TORI: Aiutu, cumpa'! Cumpa'!
PASCALI: (Che, intanto, finiva di scolarsi il latte e si asciugava, soddisfatto
il muso. Si gira e andandogli incontro:) Cumpa', ma iu la musica no' la ta
ssentu, cce ta ballati nnu valziri o 'nna mazzurca?
TORI: 'Nna polka....'nna porca di sorda. (Lascia cadere, accompagnandola, Cuncetta;
prende in posa di ballo Pascali e si mette a girare co lui) Bballamu cumpa',
bballamu, (e mentre girano) viva San Giuanni!, viva San Giuanni!, viva San Giuanni!
FINE PRIMO ATTO
SECONDO ATTO
SCENOGRAFIA:
Stessa stanza del primo atto, arredata elegantemente con mobilio nuovo: tavolo
a centro ricoperto da un elegante lungo tappeto da tavola, più rialzata
dalla parte anteriore, belle sedie, salotto sulla destra, credenza, telefono,
televisore, radio od impianto stereo, piante ed altro di valore. Sul lato sinistro
della finestra, l'insostituibile nicchia in legno con l'immagine di San Giovanni.
SCENA PRIMA
(Cuncetta - Maria - Picicchiu - Tori e Pascali)
All' aprirsi del sipario, si ode il suono di campane a festa, dalla comune entrano
in scena Cuncetta e Maria. Vestite elegantemente.
CUNCETTA: Osci è tata nna tumenica ca mi l'aggia rricurdari pi
tutta la vita. Prima, 'nziemi a sirda, ama sci' mangiatu allu ritoranti,
pue' iddu si n'è turnatu a casa e nui nd'amà sci' vita la
messa ti l'una. E cuddu malacarni ti frauta, lu Picicchiu, comu si cutulava,
ah, lu piccinnu mia.
TORI: (Dall'altra stanza) Bbellu ddu piccinnu, t'lu papà sua.
PICICCHIU: Sini mà, ta facia nnu picca tingu alla fia ti
cumma' Pasana.
MARIA: ta nuvità ch'è mmesa Ton Pietru, cu ffaci puru nna
messa all'una, parìa sbajata e inveci l'è 'nduvinata veramenti.
PICICCHIU: Sini veramenti, ca ci noni a mmei pretu no mmi ncuddava!
CUNCETTA: Ha vitu com'era chiena la chesia?
MARIA: Mà, ta messa ti osci jè tata bbellissima. tu
previti nuevu ca jè rrivatu jè motu bravu. L'ha 'ntesa cce bbella
pretica ca jè fatta?
CUNCETTA: L'aggia 'ntesa, l'aggia 'ntesa. Però no' mè piaciutu
motu pircè nd'è pijati a tutti pi pecuri.
PICICCHIU: (Rivolto alla madre) Tuni cchiù ti nna pecora no ssinti! (
Cuncetta gli da un'occhiataccia).
MARIA: Ma cce ta ddici mà, vulì dicia ca lu Signori è
il Buon Pastore e nui simu le sue pecorelle smarrite.
CUNCETTA: Però mi ta pari ca tu la parti ti la pecorella smarrita
l'ha capita propia bbona. Tifatti, a nnu certu puntu m'aggià ggirata
e no' t'aggia vita cchiùni, 'ntra quali erva ti n'ieri sciuta cu
pasculi?
PICICCHIU: Mà, l'aggia vita iu cu llu Ca Ca, quddu ggiovini ca
ggiusta rubbinetti ca javita qua ti fronti.
MARIA: tatti cittu tuni mmalacarnieddu. Sini mà, m'era lluntanata
nnu picca cu parlu cu llu Pippo.
CUNCETTA: Cu parli no! Nci a sci' soffiatu 'ntra l'otru uecchi?
MARIA: tatti citta mà, no' azzà motu la voci ca ci no faci
sentiri tutti cosi a llu papà.
CUNCETTA: Tu 'nda fa' passari ncunu bruttu uai. Diu cu ndi ni libbera, tra 'nna
soffiata e l'otra, ci ti va succeti ncuna bbella (facendo il gesto della pancia
in gravidanza) surpresa, sirda non ci ti lassa (rimarcando) viva.
TORI: (Entrando in scena, elegantemente vestito e con gilè rosso) Viva,
viva San Giuanni! Uè vagliò tu qua tai, no? T'aggia tittu
ca quando ncuentri lu Cusiminu a ddiciri sempri ca a ccasa non ci tou
mai. Ca m'l'è ddittu sorda ca ta parlavi cu iddu. M'ha capitu?
Ci no tutti li ggiurni qua veni sempri cu lla tessa canzoni. Quandu lu
viti ha cercà sempri cu llu scanzi.
PICICCHIU: Papà pirdonimi ca no' lu fazzu cchiuni.
TORI: Va bbeni bbata cu no' tti ni scuerdi cchiuni. Mò vabbandi
nnu picca ntr'a lla tanza tua.
PICICCHIU: Pirdonimi sa papà. (Esce)
MARIA: Papà, ti n'ha turnatu troppu pretu a casa e t'ha persa nna
bbella messa.
TORI: Iu m'aggia vita quedda ti li sei ta matina, quandu ancòra
tu ta' ngruffulavi ca parìa ca ta sirravi tauli.
CUNCETTA: Timmi la verità, a tte t'è piaciutu ca lu previti 'nd'è
pijati a tutti pi pecuri?
TORI: Cce era meju cu ndi pijava a tutti pi puerci?
MARIA: Papà, sapessi comu ndi trimintiunu ntra lla chesia a mme e alla
mamma! No nc'erunu abbituati cu ndi vetunu cussì eleganti! Da oggi in
poi sarà tutta nn'otra musica! O si abituano, o si abituano!
CUNCETTA: Si tici: buenu tiempu e mali tiempu no' ddura sempri nnu tiempu.
TORI: Vedrai, fia mia, vedrai che tutti dovranno portari più rispettu
a Don Tori Prencetti.
CUNCETTA: Pure le mie nore per (con enfasi) "Cuncetta Manetta".
TORI: Ca si gnotti nna purpetta......Phuuuuuhhhh! ...Ma lu sapi ca tu
chifu ti nomi e cognomi ca tieni no' ti l'era mai 'ntisu ticiri cussì
bbellu cu tu tonu altisonanti.
CUNCETTA: (Offesa) E' bellu lu tua, "Totò Prencetti" ca quandu
ti unisci cu cumparita Pasquali, faciti lu "Prencettu Pasquale". tu
cumpari no' lu pozzu propia suppurtari, lu tegnu qua sobbra lla panza, ampena
si rrisica cu menti sulu nnu peti nanz'a ta porta nd'lu cacciu.
PASCALI: (Affacciandosi, timoroso di disturbare, davanti alla porta e poggiando
sulla soglia dell'uscio la punta del piede destro) Titurbu? Jè
permessu?
TORI: Mena cumpa', minti puru l'otru peti intra, pircè ci no mujerima
ti mena fori ti casa.
PASCALI: (Entrando) Crazie, tonna Cuncetta è sempre ospitali.
TORI: E ncuna vota allu prontu soccorsu.
PASCALI: (A Concetta) Ha scì finit'a llu prontu soccorsu?
CUNCETTA: Siccome no nci vi ticiriscu m'atà rimatu sobbr'a lla
panza e aggia sci' spicciata allu prontu soccorsu.
PASCALI: (Rivolto a Totò) Secondu me, atà mangiatu.....
TORI: (Interrompendolo, ad alta voce) moti ficalindi e jè 'ntampagnatu.
PASCALI: Nci voli 'nnu bellu cliteri.
CUNCETTA: Facituncilu alla mujeri votra.
TORI: Una ti nnu litru. O tappa o tappa!
MARIA: ti tiscursi volgari no' lli supportu, mi ni ta scappu. (Esce
di corsa verso l'interno).
PASCALI: Cumpa', pircè nci ata tittu o scappa o scappa, ca 'dda criatura
si nn'è scappata ti corsa e no' ssi perdi lu piaceri cu ssenti li tiscursi
nuetri?!
TORI: Raffinati. Nienti, cumpa' no' nci pinzari, jè capaci c'hanna zzicat'
a ffa' effettu tutti ti cliteri e jè vvuta a scappari ti
corsa.
CUNCETTA: (Indicando Pascali) No putiunu fa effett' a iddu?!
SCENA SECONDA
(Concetta - Tori - Picicchiu - Pascali - Cusiminu e Pasana)
(Squilla il telefono)
TORI: Uè lu talefunu ta sona. Picì, Picicchiu?
PICICCHIU: Cce ccumandi papà?
TORI: Va rrispundi allu talefunu e ti raccumandu ca ci eti lu Cusiminu
sapi cuddu c'ha ddiciri. Tini c'aggia sciutu a ffoji allu Rizzu.
(Il telefono continua a suonare)
PICICCHIU: t'arriu, cce vvai ti pressa? (Risponde al telefono). Pronto?
Uè,
Nicolì quantu tiempu, hai cchiù ti nn'ora ca t'aggià
chiamatu, pi lla miseria nah. Lu Tumasi? T'l'aggia tittu tanti voti
ca cuddu la lassà perdiri.
.Noni, ti vulì ddicia ci puè
passari
cchiù tardu cu mmi piji. ..... Verso li setti va bbeni ?
..Va
bbeni meh, ndi vitimu cchiù tardi. (Molto attento ad evitare lo
sguardo di Tori che non vuole che frequenti Nicolino)
TORI: Vagliò, ncunu ggiurnu t'la ccojiri nnu quintali ti scarafuni. E
vvi ci chiama ncuna vota ncuna femmina, vì.
(Cuncetta gli dà un pizzicotto) (Suona il campanello)
Mo' lu campanieddu. Picì, mi raccumandu ca t'aggia tittu cuddu
ca ha ddiciri ci è llu Cusiminu.
PICICCHIU: No' tti preoccupare. (Rivolto al pubblico) Osci nci l'aggia ffari
nnu
bbellu scherzu a sirma. t'arriu! (Apre e spunta la faccia di
Cusiminu) Uè Cusimi', cce vva facendo ti ti parti!
CUSIMINU: E cc'è no' lu ssapi ca ci tou ti ta parti vo cchiandu
cuddu
ribbusciatu ti sirda lu Tori, crandi amicu mia? Ca jè meju cu tai
ci no nci fazzu scurdari la facci ca teni fijisa e ti tutti l'otri
componenti t'la famija.
PICICCHIU: Si propia furtunatu Cusiminu,
CUSIMINU: Ca canoscu sirda?
PICICCHIU: Noni ca sirma er' avuta sciri fori allu Rizzu cu ssi ccoji to' foji
e
jè dittu "Noni no nci vou cu no ssia va vveni lu Cusiminu e nno
m'acchia". Trasi Cusimi'! (Tori, sorpreso dal dispetto di Picicchiu,
non sa cosa fare)
CUSIMINU: Jè permessu?
CUNCETTA: (Tori scappa anche se Cusiminu lo vede)Trasi Cusimì, comu
sciamu?
(Cerca di non dare importanza a quello che ha intorno).
CUSIMINU: (Sorpreso) E com'ama scì Cuncè, la solita vita.
CUNCETTA: (Tergiversando) E mujerita comu s'la passa?
CUSIMINU: Nna bbotta e nna bbotta! (Rivolto al pubblico) E ci no ccoju li
sordi osci mi la tai a mmei nna bbotta cu mi ni vou allu cimiteru.
CUNCETTA: (Facendo finta di non sapere perché Cusiminu è là)
E quedda va
sempri bbona, sempri arzilla, arzilla. Cce cumandi ncuna cosa
Cusimì?
CUSIMINU: Primisi vulì ccapìa nna cosa. No' ppi ssapì li
fatii vuetri, ma cce
jè tuttu tu lussu? Cce ata fatti sordi?
CUNCETTA: Noni Cusimì ma ogni tanto nci voli nnu cambiamento ti
mobbiglia ca pi lla verità l'otra si ta craulava tutta e no nci
putiumu cchiù tari cussini.
CUSIMINU: (Comincia ad arrabbiarsi) Ebbè, si ta craulava! E vui,
tu e marituta
cuddu ca si n'è fuciutu ampena m'è vitu, no ssapiti ca prima
cu
vi canggiati la mobbiglia atà pajari li tiebbiti ca tiniti cu llu
Cusiminu, ca ci no lu Cusiminu vi craula l'ossi? Ca figna moni
aggia suppurtatu ma cu tuttu tu lussu ca ta vesciu mo' bbata.
No nci pozz'aspitta' cchiuni.
CUNCETTA: (Non sapendo cosa dire) Ma
. noni
ca
CUSIMINU: Ma, noni, ca, niente, chiamulu subbutu ca ci no ziccu a cascià
tutti cosi. (Afferra un ombrello che trova alla sua destra)
CUNCETTA: Noni Cusimì, pi ll'anima ti li muerti, spetta ca t'lu chiamu.
(Rivolta al pubblico) Ci no ssi n'è fuciutu t'la finetra cuddu
uatasi.
(Esce)
CUSIMINU: (A Picicchiu e che era rimasto a guardare divertito) E tuni, cce ta
uardi? Camina ntra lla tanza tua, va sciocca cu lli bbambuli.
(Mimando movenze di effeminato).
TORI: (Entra accompagnato da Concetta) Uè Cusimì, hai motu ca
tai?
CUSIMINU: Noni ti quandu ti n'ha fuciutu. (Facendo intendere che aveva capito
tutto).
TORI: Pi lla verità Cusimì, m'è vvinutu nn'attaccu ti coliti,
CUSIMINU: Pi lla paura!
TORI: E aggi'avut'a scappari allu bbagnu. Cce cumandi ncuna cosa
Cusimì?
CUSIMINU: (Tra sé) Ma quiti so scemi o ta fannu la parti?
Comu, no ssapi ce
vvoju? Penzu ca lu sapi ci m'ha spittatu 'ndirittura!
TORI: (Cerca di mostrarsi sicuro di sé) Si Cusimì, ca quasi ti
ta mandava a
cchiamari ti fijima lu Picicchiu, (Tra sé), cu pozza bbuttà sangu,
pi
quiddi to' sordi ca t'era ddari.
CUSIMINU: (Rivolto al pubblico) E si, mo hanna ddivintati toi. Quiti hann'
avut'a ffari ncunu tritici. (A Tori) Ca iu pusitia era passatu. (Ironico)
Non'è ca ti l'acchi no'?
TORI: Subbutu noni, ma comu viti no mmi mancunu cchiuni sordi
anzi ci spietti nnu picca ti li tou puru cu ll'intaressi.
CUSIMINU: Sienti To', iu no nni voju ntaressi ma iu non ci voja ttornu
cchiuni, a pparti ca non ci pozzu cchiu turnari a casa senza sordi
ca ci no mujerima mi faci a ssangu e mi ni caccia puru ti
casa. Perciò jessi li sordi ci no facimu torii. (Suona il campanello)
TORI: (Tra sé) Ncun'otru c'avanza ncuna cosa. Ma ccè ccapaci ca
cuddu
tuetucu ti fijima jè ddatu lu bbandu? Oppuru quedda trapula ti
mujerima, cu ssi cotula nnu picchi ti cchiuni. (Cuncetta va ad aprire
la porta anche se molto tentennante) Cuncè no nci tou pi nnisciunu!
CUNCETTA: Uè Pasà, cce ncuna cosa?
PASANA: (Ben vestita ma molto ignorante) Noni, scia acchiandu marituma, cu
lli ricordu co vvinia quani pi lli sordi e lu Mariucciu t'lu caffei m'è
ddittu ca l'ha vitu nchianàri qquani. No ta qquani?
CUNCETTA : Sini qua tai trasi!
CUSIMINU: Matonna mia, la Pasana eti!!
PASANA: Bongiornu a tutti. (Anche lei molto sorpresa) Uè e cce jè
successu,
v'aggia lassati muerti ti fami e mo' ti ddò essi tuttu tu lussu?
TORI: Bongiornu Pasà, no ssapi ca la rota ggira pi tutti?
PASANA: Ma, so' motu contenta pi vvui e pi nnui ca finarmenti ndi putiti tari
quiddi sordi.
CUSIMINU: Sini Pasà, tici bbuenu finarmenti, ca cce hai picca, mo faci
cinc'anni. Sulu Pasà, ca jè ddittu lu Tori ca no po' essiri osci
pircè
.
PASANA: E tu t'a tatu cittu, no? Mucculoni natu, rimbambitu. Iu li sordi
li
voju moni ci no vi fazzu veteri iu comu ggira la rota ma t'li
mazzati.
TORI: (Si fa forza) Noni Pasà, osci no po' essiri, acchia lla tieni n'otru
picca
ti pacienza.
PASANA: M'aggia tancata cu ssentu pacienza, pacienza. Iu li sordi li voju
subbutu ci no' qqua ti spriculu ti mazzati prima a ttei e puè a cuedda
scioscia ti mujerita.
CUNCETTA: A cci chiami scioscia? ta scimunita ti pizzenti riccuta.
PASANA: No' ti permettiri cchiuni cu mi chiami cussini, ci no' ti fazzu nova,
nova. (Mima le botte)
TORI: Be, bbata moni ca quiti so' fatti ti masculi.
PASANA: Ca ci no llu faci ddu tursu ti marituma no l'aggià ffà
iu lu
masculu?
CUSIMINU: Uè Pasà tatti citta nanz'alli critiani ci
no mo t'li fottu toi.
PASANA: Ma ddo è ca sciri, truecculu?
TORI: Beh, bbata moni. Puè vi rrajati a ccasa. Comunque Pasà,
no' ti
preoccupari ca li sordi l'hai. Turnati nn'otru picca ca vesciu ci
l'acchiu, va bbeni!
PASANA: Va bbeni na, propia pi San Giuanni. Ma no cchiù ti to iori vi
tou. CUSIMINU: Si si no cchiù ti to' iori.
PASANA: Sciammindli, Cusimì ca turnamu cchiu ttardi.
CUSIMINU: Bè, tativi bbueni allora.
PASANA: (Con fare minaccioso) Ndi vitimu cchiù ttardu.
TORI: Va bbeni, ndi vitimu cchiu tardu. (Tra sé) Bbata cu vi ni
sciati
moni ca puè pari. Uè m'hanna tatu l'urtimatum ti uerra.
CUNCETTA: (Li accompagna alla porta molto interdetta) tativi bbueni, cu
puzzati
ruzzulari li scali a unu a unu.
PASANA: tatti bbona Cuncè, penzu ca nd'amà capiti, no'?
CUNCETTA: (Quasi la spinge. Una volta chiusa la porta si rivolge al marito)
Ha vitu
ce aggia ssuppurtari. Ci m'ieri 'ntes'a mmei a t'ora ti l'ieri llivati
li tiebbiti, maliminatu. No' era sciutu in penzioni ma cu facimu la
fami. Nci lu ticia: To' va fori nn'otru picca. Ma quali fori, cu lli
schidini a mmanu iddu e cuddu scimunitu ti cumparisa Pascali lu
surdu.
TORI: Sienti no tti mentiri puru tuni ci no mo' ti friculizzu ti mazzati e ti
mmozzu la lengua. Cchiuttotu cuddu uatasi ti fijita lu Picicchiu,
ddò tai. Ca ci lu cchiappu, quant'è ggiutu San Giuanni
li fazzu
'nnurari la sciurnata osci. Picì, Picì, Picicchiu!?
PICICCHIU: (Molto timoroso) Cce cumandi papà?
TORI: Mannaggi' a ll'anima ti mammita, mannaggia. Ha vitu cce
m'ha cumbinatu? E menu mali ca t'era vvisatu. Sienti mo t'lu
ticu nn'otra vota e puè ci ti scuerdi passamu alli mazzati fuerti.
Quando ti ticu nna cosa t'la rricurdari, tuni ti ta rruvini cu ti
micizzi. Vagliò, tatti attienti ci no nna cuatisciata ti mazzati
no
t'la lleva nisciunu.
CUNCETTA: Lassulu sciri moni ca la corpa è tutta tua e lu sapi.
TORI: Tu tatti citta ci no zziccu prima, prima ti tei.
PICICCHIU: Papà pirdonimi papà.
TORI: Va bbeni pi moni, camina va sciocca, va'.
GIUANNI: (Voce da fuori) Dottore, allora iu mi ni ta vou nnu picca ddo
sirma. Ahhh! M'era scurdatu, sintiti 'nna cosa.
CONCETTA: Ma no jè la voci di fijima Giuanni, m'è parsu ca ta
parlava cu llu dottori qua ti fronti.
TORI: Jè nna sittimana ca lu signurinu no' si faci vetiri e nè
s'è fattu sentiri nisciunu! Lassalu veniri ca nci amà ffa nna
bella sorpresa!
PASCALI: Cumpa', iu tou sempri qquani.
CUNCETTA: Cu ndli scuerci belli belli.
PASCALI: Aggia vinutu cu tti portu la fotocopia ti la schidina c'amà
sciucata, ca ieri sera no nci amà pinzatu nè tu e nè iu.
(Si siede sul divano, tira fuori delle schedine, apre il giornale e si mette
a leggere).
GIUANNI: (Da fuori) Papà, è permessu? (Entra in scena, con la
testa fasciata, un occhio nero, una benda, legata al collo, che sorregge il
braccio sinistro).
CUNCETTA: Matonna santa, ma cce jè scì spicciatu sotta nn' autotrenu?
TORI: Ggiuà, cce t'è successu?
GIUANNI: Papà, no' ti tissi ca mujerima l'er' a mettiri sull'attenti!?
TORI: E quedda t'è mmisu a rriposu, .....tant'è veru ca hai 'nna
sittimana ca no' tti faci vetiri.
GIUANNI: No' m'aggià saputu controllari papà! Aggia ddivintatu
nna bbetia! Aggia cciaffatu nnu bbatoni e aggià zziccatu
a mminà cuerpi,......paahhhhh!, nnu cuerpu 'ntra lla fronti.
TORI: E t'hanna fasciata la capu.
GIUANNI: Paahhhhh! 'Nn' otru cuerpu 'ntra lla spadda.
TORI: E t'è cunzatu lu razzu pi lli feti.
GIUANNI : Aggia cuntinuatu comu nn'animali, ca no' nci aggia vitu cchiù
ti li uecchi.
TORI: E ssi veti ti comu t'l'ha ritotti!
GIUANNI: Puè aggia riflittutu e aggia tittu: ma l'aggià ccitiri
veramenti?! M'è fatta nna pena....
TORI: E t'ha fattu cunfiari com'a nnu palloni.
CUNCETTA: Ma tu, fiju mia, no' c'ha essiri cussì bbetia. Puru ca
è ccussì cattiva cu nnui ca li vulimu tantu bbeni, dda criatura
mi faci mota pena. Vattrova comu l'ha ritotta, jè ccapaci ca ta
tutta 'ngissata ti capu a ppieti!
PASCALI: (Avvedendosi) Giua', ma cce t'ha rrajatu cu tuttu Maruggiu?
TORI: E no'nci atà vitu mujerisa!
PASQUALE: Cu mujerisa? Allora peggi' ancòra!
TORI: Si veti ca la canusci bbona!
GIUANNI: Mo' spicciatila ci no mo m'l'aggia fottiri la capu e aggia ddivintà
nna bbetia!
TORI: No, no, controllati, cu no ssia ha scì spiccià propia allu
spitali.
GIUANNI: (Fa lo gnorri) Ma chiuttotu, mi pari sia ca tou 'ntra nn'otra
casa, ma cc'è successu?
TORI: (Ignorando la domanda) Cumpa', tatt' attientu cu no ssia cu lli
scarpi m'ha llurdisciari lu tivanu nuevu.
CUNCETTA: Lassulu ta comutu, tutti li mobbili nuevi 'ndi l'ama ggotiri.
Ampena si lurdesciunu o si casciunu li cangiamu e ndi ccattamu l'otri.
TORI: (Rivolto alla moglie) No nci mi n'era ddunatu! Cussì vituta
ti pizzienti tai 'ntra casa; va cangiati e mintiti 'ncun' abbutu licanti.
CUNCETTA: Ggiutu, con permessu, mi ta vva' cangiu il bbigliamento.
(Esce ancheggiando ed atteggiandosi).
TORI: Spettami ca t'aggià parlari ti nna cosa, vegnu puru iu cu ttei.
(Esce dal taschino un grosso sigaro, lo mette in bocca ed esce, spolverandosi
il gilè con il dito medio della mano destra).
GIUANNI: (Che era rimasto a guardarli stupito) Ha essiri tuttu veru. A mmeno
cche quiti no so' masciari. Iu ta vesciu cosi turchi!
PASCALI: Hanna sbarcati li turchi? Addò tannu?
GIUANNI: Ma quali turchi! Ditemi ch'è successo.
PASCALI: Ancora fermu a pprima ti la uerra tai?
GIUANNI: E pircè?
PASCALI: (Alzandosi ed indicandogli la porta interna) Va ddà intra, ma
s'acchia cu tti ccuntienti ti cuddu moternu.
GIUANNI: Cce cosa?
PASCALI: No' ha tittu ca ti servi lu cessu turcu?
GIUANNI: Ma quali cessu! Li mobbili nuevi e (gridando) li rrobbi nuevi.
PASCALI: Sbrichiti, sbrichiti ca ci ti va ffaci sobbra ti mmuchi tutti li cuazuni
nuevi.
GIUANNI: (Gridando) Spiecatimi cce so' ti mobbili nuevi, ca voj'a ssacciu
tutti cosi.
PASCALI: Tre ggiurni fà nc'è rrivatu nn'autotrenu ti mobbili nuevi.
TORI: (Entrando) Cumpa' cce mi ccumpagni alla paticciria c'aggià
ccattari li dolci. (Lo prende sotto braccio ed esce).
GIUANNI: (Allibito) Ma comu! No tiniunu mancu li sordi cu mintiunu nna pignata!
Allora m'hanna tittu bbuenu! Aggia fattu bbuenu cu chiamu frantuma Cilormu t'la
Svizzera e cu ssi ni veni ca qua tannu li sordi! Mobbili, vititi,
dolci! Maahhh!.... Mi ni ta vvou, mà.
CUNCETTA: (Da fuori) No nci pozzu viniri ca to 'ntr'a llu bagnu nuevu.
GIUANNI: Crazie pi l'accoglienza, vi siete spiegati bene. (Esce) (Da fuori,
la voce di Pippo): Bu....uuu...Buonasera..... , (rispondendo) Buonasera Pippo.
PIPPO: (Da fuori) Si... signor Antonio, la..la..lassa apiertu ca...ca....aggià
parlà cu mammita.
SCENA TERZA
( Pippo - Maria - Cuncetta - Tori e Picicchiu)
PIPPO: (Affacciandosi all'uscio della porta, chiama:) Maaaria, Maaaria.
CUNCETTA: (Da fuori) Maria, iu tou 'ntr'a llu bagnu e no' nci pozzu sciri.
MARIA: (Da fuori) Sforziti, sforziti ca vai.
CUNCETTA: (Da fuori) Ma cce ha capitu, viti ci è ca ta cchiama,
va' apri.
MARIA: (Entrando, a bassa voce) E tu cce ta faci quani, mannaggia tua?
(Gli fa cenno di stare zitto) Chi è?,... chi è?... Ah! lei è
dottore!
CUNCETTA: (Da fuori) Maria, ci eti?
MARIA: Jè lu dottori, mi ta lassa li chiavi ti casa sua. (A Pippo)
Cce ta faci quani? Ci ti scopri sirma passamu li uai.
PIPPO: L'a
, l'aggia vit'assiri e..e..aggia vinì, vinì
parlatu cu..cu..cu mammita.
MARIA: (Timorosa ed elettrizzata) Mama ta 'ntr'a llu bbagnu e no' nci
pò sciri...cioè....no' nci pò vviniri. Uffahh!...m'ha fatta
emozionari....no' nci pò vviniri pi moni.
PIPPO: A...a...allora tammi nnu
nnu
(così dicendo fa il muso
lungo) nnu bba
nnu bbaciu.
MARIA: (Gli si avvicina, lo stuzzica, cede e non cede, gli fa la gattina in
calore, poi lo sfiora con un bacetto sulla punta del naso e gli sfugge emettendo
dei risolini, provocandolo ancora di più) Tici la mamma Rocca si uarda...
ma no' ssi tocca.
PIPPO: Vieeeni qua. (Tentando di afferrarla, finisce sul divano e cade dall'altro
lato, mentre Maria si mette a ridere tentando inutilmente di frenarsi).
CUNCETTA: (Da fuori) Maria, cc'è eti tuttu tu rumori, pircè
ta rriti?
MARIA: ta sbattia la finetra, e l'aggia chiusa. Lu dottori mi ta
facia ritiri. (Salta in ginocchio sul divano, allunga una mano ad afferrare
per i capelli Pippo, poi si china a baciarlo, mentre questi, ancora dietro al
divano, fa spuntare un suo piede, portandolo quanto più in alto possibile.
Poi lo lascia e si alza portandosi ad appoggiarsi al tavolo di centro, e resta
a guardare la gamba di Pippo che lentamente si riabbassa dietro al divano. D'improvviso,
Pippo si alza facendo il segno delle mani piegate ad artigli).
PIPPO: O..ora ti mangio. (La insegue attorno al tavolo, poi si fermano a baciarsi,
sul lato del tavolo che dà verso la porta interna: Maria appoggiata al
tavolo semidistesa e la gamba sinistra leggermente alzata; Paolo fra le sue
gambe, di spalle alla porta).
CUNCETTA: (Entrando, sorpresa) Chiavi?
PIPPO: Noni, noooni, v'lu
, v'lu ggiuru, la ta ba
,baciava soltanto.
CUNCETTA: Li chiai!! Quiti so' lli chiai ca ti ta lassava lu dottori?
Svergognata!!!
MARIA: Mà iu nci ta......
CUNCETTA: Soffiava!!! Tutti e do' li uecchi nci l'ha soffiati prima; mo' nce
nci ta soffiavi?
MARIA: Mà, cce la spicci moni, pi 'nnu bbacettu innocenti ta faci
nnu processu. Lu Pippu jè vinutu cu parla cu ttei.
PIPPO: I..iu.. aggià vinutu cu vi ticu
ca mi voja ffifì...ffifì
CUNCETTA: Puru Fifì?
PIPPO: Ca mi voja ffidanzu cu Maaaria e ci
ci...vui siti cuntenta vi vulì
,
vi vulì dicià ci parla prima signuria cu vo'
cu votru
maritu, almenu cu ssi rimodda nnu picchi.
CUNCETTA: E cce jè pani tuetu!! Iu, ti parti mia, vi tou la mia
binidizioni, ma tu Pippo, lu fattu cu vvieni qua intra no' nci l'ha fa' cchiù.
Pircè ci s'acchia marituma, toppu quedda mascara ti carnevali, ti spricula
ti mazzati, ca a cuddu la capu no' lu ccumpagna tantu, tantu. Mo' vabbandi ti
corsa.
PIPPO: Cra.. Crazie, tici'
ticituncilu.. e po...po...popo
poi mi tati
nna rispota. Mi..mi.. mi ni ta vou. AA....aa...
MARIA: Arrivederci, vabbandi moni, sbrichiti. (Pippo sta per uscire).
TORI: (Da fuori) Ma cce lassati la porta aperta? (Pippo torna indietro ed istintivamente
si infila sotto al tavolo). (Totò entra con l'involucro dei dolci in
mano).
MARIA: (Portandosi lestamente a proteggere la visione verso il tavolo) Ma cussì
pretu ha turnatu?
TORI: Cce ddici, mi ni vou?
CUNCETTA: (Accostandosi al tavolo) Ma cce faci sempri minatu 'ntra casa, pircè
no' ti faci nna bella passiggiata!
TORI: Facitimi lassà ti dolci, armenu. (E si avvia a posarli sul
tavolo, mentre il povero Pippo cerca di nascondersi timoroso). E puè
no' jè possibbili cu mi va' fazzu nna passiggiata , pircè m'aggia
ssentiri li risultati ti li partiti. Cce mi ta scunditi, masciari mamma
e fia ?
MARIA: Ma cce ta ddici papà! Va tinnecchiti allora nnu picca
ddà intra a llu lettinu e ti sienti li risultati.
TORI: A mme no' nci m'la cuntati giuta, ta ssentu puzza ti brusciatu.
(Affacciandosi verso la porta interna) Cce tinimu ospiti in cucina?
CUNCETTA: Ma cce ta ddici? Va ddà intra, e va controlla.
TORI: Inveci ssittativi ca v'aggia parlari a tutt'e ddoi. (Prende una sedia
e si siede sul lato sinistro del tavolo).
MARIA: Papà, mantieni li pieti sotta alla seggia tua, ci nò pue'
lurdisciari lu tappetu. (Si siede a centro del tavolo, mentre la madre si siede
dal lato destro e Pippo si rannicchia quanto più possibile).
TORI: Tutt'e ddoi cce vvi crititi ca quddu ca è successu 'ntra ta
sittimana mè fattu scurdari ddà carnivalata ti l'otru ggiurnu.
tativi attienti a quddu ca faciti pircè vi spezzu li jammi; e allu
signurinu "Ca..Ca" nci spanu la capu. (Pippo si porta le mani alla
gola)...Nci la fazzu finiri iu la voglia cu si faci coccolari. (Pippo fa il
cenno del dondolamento e si rannicchia sulle ginocchia di Maria).
CUNCETTA: Tu tatti tranquillu ca iu m'la sacciu uardari fijima. (Che aveva,
intanto, sbirciato, allunga una mano sotto il tavolo ed afferrando Pippo per
i capelli, lo tira verso di sè).
MARIA: Papà iu so' maggiorenni e sacciu bbuenu quddu ca fazzu.
TORI: E ca propia cutu mi prioccupa. Ca lu sapi troppu bbuenu cuddu ca
faci e ca s'ha ffari!
CUNCETTA: (Sbirciando sotto al tavolo, si accorge che Pippo tenta di allungare
una mano verso Maria, per cui, gli pesta l'altra mano tenendo il piede poggiato
su essa, mentre Pippo ritrae la mano, che stava per allungare su Maria, e la
sventola per il dolore). Sienti, a propositu, ti vulì ddicia ca cuddu
vagnoni teni 'ntenzioni seri e si vol'a ffidanza cu fijita.
TORI: Cce vi spittati moni ca iu fazzu lu pacciu!. E iu, lu sapiti cce vi ticu?:
"Pi llu bbeni ti fijima Maria, iddi cu nna manu e iu cu milli".
MARIA: (Alzandosi ad abbracciarlo e ringraziarlo) Grazie, papà, grazie.
(Pippo, istintivamente, sta per uscire dal tavolo ma, Concetta si affretta a
trattenerlo).
TORI: Passimi ti dolci ca li va mmentu 'ntra llu fricorifuru. (Maria si
affretta a darglieli).
CUNCETTA: Sini sbrichiti ci no si fannu bbrutti. (Totò esce, e mentre
sollecita Pippo ad uscire, il marito torna indietro).
TORI: Sintiti....
MARIA: Ahhhhh!
CUNCETTA: (Affrettandosi a rintanare Pippo) Butti ti sali!!!....
TORI: A mmei?
CUNCETTA: Noni, cittu, aggià tuzzatu lu pieti allu pieti t'lu tavulu,
ma vahhh!
TORI: ta nchiana cumparima ca si vol'a ssenti, ...ma cce ta ddicu,....si
vol'a vveti li risultati ti li partiti alla televisioni.
MARIA: Va beni, va beni, mo va mminti li dolci a potu ci no 'nnacitescunu.
(Totò esce).
CUNCETTA: Iessi, mmalacarnoni, ca ti ta facivi scopriri! (Pippo esce).
Vabbandi, vabbandi.
PIPPO: No....no
no nci mi ni vou ci..ci..prima, no' parlu cu vo...vo...votru
maritu.
CUNCETTA: E' pijiatu curaggiu! E menu mali ca l'è chiamatu "Ca..
Ca..".
MARIA: (Spingendolo, verso la porta, grida forte) Chi è?...chi è?....(Gli
fa cenno di attendere davanti alla porta) Ohhh, buonasera signor Pippo......vulì
parlati cu sirma....un attimu ca t'lu chiamu......Papàààà!
Papààà!! ...Nc'è lu signor Pippo ca ti vol'a parla.
TORI: (Entrando) Buonasera Pippo, si cchiù veloci cu arrivi ca cu parli.
PIPPO: Bu....Bu..Buonasera Ton Sarvatò. Andiamo al so...so..sosò...
TORI: No, a sorda....
PIPPO: Al sodo. Aggia vi
,vi
, vinutu cu vi chietu la manu di so...so...sosò...
TORI: Arretu cu sorma!
PIPPO: (Di getto) Ti sua figlia.
TORI: Ampena lu pongunu parti.
PIPPO: Me..me...la concede?
TORI: (Secco) No, no, e poi no.....
CUNCETTA: (Resta sbalordita, mentre Pippo trasale) Ma....
MARIA: Ma comu! Prima faci nnu tiscursu e puè.....
TORI: No....la manu sola..no,...ci la uei, ti l'ha pijiari tutta ci no nienti.
(I due si abbracciano lestamente, e Tori si affretta a separarli) Fermi...fermi...
e cc'è successu?! Manc' ha misu peti ntra casa e già ti lanci
com'a nnu fulmini!
PICICCHIU: (Entrando) Evviva gli sposi! Evviva gli sposi!
TORI: E sempri recchia, recchia cu tai. Mo' no' ddà lu bbandu ca
tu si fattu pi ti cosi ca ancora è pretu. (Picicchiu esce)
PIPPO: Cra...Crazie, i miei genitori già so...so..so d'accordu, sabbutu
prossimu facimu lu fidanzamentu u..uu..uu...ufficiali.
TORI: Meju sottotenenti.
PIPPO: A...a Maaaria hai sei misi ca l'a...l'amu cu tuttu lu cori...
CUNCETTA: Sei misi? Bravi! E iu l'aggià saputu quandu si rumpiu lu ....luu....lu..
TORI: Nc'è mmiscata la malatia! ....Pi cutu a mme hai sei misi
ca mi faci mali la fronti!
MARIA: Ma cce ta ddici, papà! Nd'ama frequentati comu fannu li
ggiuvini ti moni, comu si usa moni. Ma Pippo jè nnu vagnoni seriu e no'
s'è mai approfittatu ti mei.
TORI: Sulu ca li piaci cu si trucca ti carnevali. (Facendo sempre il segno delle
macchie di rossetto sul viso).
CUNCETTA: (Allusiva) Cosi ti vagnuni!
TORI: Cce uè ddici?,...ca iu ancora spaccu li petri, vagliò.
CUNCETTA: Mancu li bbombi! (Rivolta al pubblico) Ci cchiù cchiù,
nna vota lu mesi eti e l'aggia ddiscitari puru!
SCENA QUARTA
(Pascali - Pippo - Maria - Cuncetta e Tori)
PASCALI: (Entrando con le schedine in mano) Cumpa', 'nd' l'ama vetiri ti
risultati.
TORI: Maria, fallu ssittari e piccinci la tilivisioni. Mintincila senza voci,
tantu l'ha ntisu ca s'la vol'a vveti, noni sentiri. (Mentre Maria lo fa accomodare
ed il televisore è rivolto verso l'interno della stanza:)
CUNCETTA: Però, iu vulì dicia nna cosa. No la facimu longa. Ci
siti ditinati, ntra sei misi ziti e maritati.
PIPPO: Iu u..u..la fatia la tegnu bbona e po..popò
TORI: Si furtunatu?
PIPPO: E la pozzu fa campari ti cran signora. Va be..va beni...mi ni ta
vou. Arr....arr..arr..
TORI: Arrivi alli tieci...... ti tu passu. (Pippo esce, accompagnato fino
all'uscio da Maria). Maria torna indietru tuni! Mannaggia ci t'è travia.
MARIA: (Tornando indietro) E cce eti! Mi pari nnu cani ti uardia.
TORI: (Gridando come un pazzo) Zziccamu bbueni, ziccamu, a mme tici cani. (Indicandole
la porta interna) Vabbandi ddà intra ci no ti cciu, fuori, fuori.
MARIA: (Alla madre) Lu ta ssienti comu crita, pi 'nna parola ca nci aggia
titta tantu pi ddiciri!
CUNCETTA: Jabba la mamma, no' tti prioccupari. Cani c' abbaia no nci mozzica.
TORI: (Afferrando, minaccioso, una sedia, gridando:) Ma iu vi mozzicu! ...Fuori!...fuori!...
Bau!....bau! (Le due donne escono).
PASCALI: Cumpa', no ti tai cittu, ca sia ca sinti nnu cani rraggiatu!
TORI: (Arrabbiato, si porta accanto al compare, che resterà impassibile
a guardare la televisione durante la seguente scena:) Puru tu ti minti, ci no'
era pi llu rispettu ca ti portu, a t'ora t'l'eri ccotu nnu pugnu an facci,..
pahhh! (da questo momento in poi, Totò mimerà, con rabbia, come
se veramente lo stesse picchiando) e poi ancòra.. pahhh!.. pahhh!...
pahhh!...(esegue), poi t'eri ccotu nnu cuerpu ti capu 'ntra lla panza.. pahhh!..,
eri catutu an terra e cauci ddonca ccappa, rrappa..toh!...toh!..toh!..toh!...(esegue)
PASCALI: Ma cce ta faci ginnastica!?....
TORI: Si aggia sciri all'olimpiadi. No uè vvieni?
PASCALI: Gooll! E' signatu l'Inter... questa cumpa' je nna bbella sorpresa ca
cu lla Pitoiesi ta scioca!
TORI: La Juventus cce ta ffaci?
PASCALI: Nci vulia ta vittoria ti l'Inter, queta è nna sorpresa
ca faci pijà migliardi.
TORI: Aggia capitu, ma la Juventus cce ta ffaci?
PASCALI: ta vvenci allu Meazza cu llu Milan. Ma cuddu era nnu risultatu
scontatu. Li ta piamu tutti. Tritici ta facimu, cumpa'.
TORI: Speriamo cu eti la vota bbona.
SCENA QUINTA
(Pascali - Tori - Giuanni e Cuncetta)
GIUANNI: Papà, è permesso? (Entra senza la fascia al collo).
TORI: Ha sanatu?
GIUANNI: M'aggia llivata la bbenda ca nun la suppurtava cchiuni.
TORI: Cc'è ncuna cosa?
GIUANNI: Ti vuli dicia ca mujerima e caniatima, tannu qua ssotta 'ntra
lla machina, vol'a'nchianunu cu vvi chietunu scusa.
TORI: Ma comu! Prima, forni l'angiulu, mi piunu a cauci an culu!
PASCALI: V'è trasuta!, v'è trasuta!
TORI: Cce cosa?
PASCALI: La x t'lu Napuli c'ha vulut'a mmentiri an forza.
CUNCETTA: Srai c'aggia 'ntesa la voci ti fijima?
TORI: Tici ca vol'a vvennu cu chietunu scusa. Prima nci aggià pinzari.
CUNCETTA: (Al figlio) Già jè pinzatu motu, tilli cu vennu.
GIUANNI: V'aggia ddiciri puru ca nna bbella cosa: siccomu ti mujeri nuetri,
cioè mia e ti fratuma, s'hanna cumpurtati brutti, aggia preferitu cu
fazzu viniri puru iddu cu s'la veti cu mmujerisa.
CUNCETTA: Lu Cilormu tai quani?
GIUANNI: Srai ca è rrivatu propia moni. Mo vegnu. (Antonio esce)
TORI: (A Cuncetta, meravigliato) Nu picca ti cummedia l'erumu pututa fari, però.
CUNCETTA: E cchiù ti quedda ca ta organizzamu ci ama fari? No vvi
cce hanna cumbinatu, in dirittura hanna fattu viniri lu Cilormu t'la Sguizzera.
TORI: A mme mi pari ti vetiri lu pubblicu in sala. Nc'è nnu signori ssittatu
in terza fila ca dici a mujerisa: "Oh, mi pari la notra toria!
Nui priamu San Gricoriu, patri Piu, cu ndi fannu quarche crazia e loru preunu
San Giuanni". (Alla moglie) Lu sapi quanta ggenti c'è nella grande
sala t'lu mundu ca tai 'ntra li tessi condizioni nuetri. Unu
teni la poscia chena ti schedini, nn'otro s'lu ta mangiunu li tiebbiti,
nn'otra teni lu maritu emigratu, otri tennu lu sfrattu e otri s'acchia lla fannu
ncuna commetia ogni tantu. San Giuanni facitila a tutta la ggenti la crazia
ca ognitunu tisitira.
CUNCETTA: Ha vitu ca è abboccatu all'amu lu piscitieddu. Nc'è
sci' cuntatu tutti cosi a mujerisa e all'otra signura, ma cu hanna mandat'a
cchiamari puru lu Cilormu ncunu nci l'era vuta ccunta' ncuna cosa. Tuttu jè
sciutu a mmeravija propia com'erumu pinzatu nui.
TORI: Ca nc'è lu Cilormu mi faci motu piaceri, speriamo armenu cu no
amà fattu tannu cu no ssia pi ta cummetia cuddu cu va pperdi la
fatia. Ma, pi mo' Cuncè, lassili viniri c'amà ritiri.
PASCALI: (Facendo il manico d' ombrello) Nah! ciaffativi queta! ....E'
signatu lu Taruntu.
SCENA SESTA
(Pascali - Tori - Giuanni - Cilormu e le quattro donne)
TORI: A potu, cumpa'! Tinimu l'unu sobbra la schedina, no?
GIUANNI: (Da fuori) Papà, è permessu?
CUNCETTA: Qua tannu, ndi vol'a sporpunu l'ossi.
CILORMU: Uè bbongiornu a tutti. Comu sciamu? (Entra Picicchiu e Nicolino.
Seguono abbracci e baci) Toppu cuddu ca m'è cuntatu lu Giuanni aggi'avut'a
vviniri pircè vui lu sapiti ca a mmei ti cosi no' m'hanna mai piaciuti.
(Si guarda intorno per verificare quanto dettogli da Giuanni)
CUNCETTA: E cce ama ffa' la mamma quiti so' li tiempi muterni.
TORI: E lloru ddò tannu?
GIUANNI: Aspetta ca mo li chiamu. Hann' avut'a rrimaniri sobbra li scali ca
no ttennu facci. (Si avvia verso la porta) Trasiti, tisgrazziati.
TERESA: (Entrando, da davanti la porta) Amà tati propia to' scutumati
e malitucati!
ROSINA: Prima ca 'nd'lu ticiti vui, l'ammittimu nui.
TORI: Viti, vì! Tutta 'ngessata tai ti cap'a ppieti!
GIUANNI: L'atà scusari, s'hanna pintuti pi quddu ca v'hanna tittu.
CUNCETTA: Prego, accomodatevi. (Si mettono a sedere sulle sedie). (Guardando
Pascali, che intanto si era disteso comodamente sul divano). Scusate se non
vi faccio accomodare sul divano nuovo, ma nc'è tisu lu patrunu
t'lu patificiu.
ROSINA: Quale divano nuovo? Non l'ho visto.
TERESA: Non me ne ho accorta!
GIUANNI: No nci l'era notatu, propia!
CILORMU: Nah veramenti. Com'è bbellu?
TORI: (A Giuanni) Mancu tuni. Tu no' nni sapi niente, no?
CUNCETTA: E mancu la mobbiglia nova ata vita?
In coro, i quattro: Noni, no nci l'erumu vita.
TORI: E toppu vi facimu notare tuttu lu retu ti la casa arredata ti mobbili
nuevi!
GIUANNI: Ma com'è tatu?
CILORMU: Ma cce nc'è tata ncuna vincita?
TERESA: Cce ama vintu allu Totogol?
ROSINA: Cce ama fattu sei allu Super Enalotto?
TORI: Aggia fattu tritici. Nnu tritici migliardariu.
In coro, i quattro: Ama fattu tritici?
CUNCETTA: (In tono da intendersi, suo marito e lei) Ama fattu tritici.
TORI: Tre mmisi arretu, era sciucata nna schedina ti to' culonni. Pi scaramanzia,
era scrittu retu, lu nomi, cognomi e indirizzu, toppu ca la sciucavi, la misi
'ntra lu portafogliu e mi ni scurdavi cu la controllu. Pi furtuna ca era scrittu
lu nomi. Ottu ggiurni fà, aggia ricivutu nna lettra ti lu Totocalcio
ca mi comunicava ti ritirari la vincita.
In coro, i quattro: E quantu ama vintu?
CUNCETTA: No' ddì nienti ti nanz' a cumparita, ca quddu, ci lu senti,
lu và conta a tuttu lu paisi.
TERESA: Giutu, ca cuddu quando si tratta ti sordi senti sempri. No' ddiciti
nienti, quandu tamu ntra ti nui si nni parla.
ROSINA: Li parienti ti intra no' tratiscunu mai.
TORI: E s'è vitu cu llu fattu t'lu sfrattu!
ROSINA: Pi cutu no nci v'at' a preoccupari ca casa mia è grandi.
TERESA: Ma cce ta ddici? Mo ca si n'è turnatu marituma si ni vennu
ddo' mei.
ROSINA: Mancu l'ha pinzari! Hann' a ta' cu mmei e bata!
TERESA: Cutu lu tici tuni! Puè nni parlamu!
TORI: Bata, no' vi rrajati cchiuni, ca no nn' avimu bisuegnu. Vi ringraziamu
del votro affetto...disinteressato.
PASCALI: Tutt'e ddoi sontu unu cchiù animali ti l'otru!
TER. e ROS.: (Alzandosi con le mani in fianco) Ti nui ta parlati?
PASCALI: Cumpa', nci so' to' sciucaturi ca si ta ccitunu comu li cani!
TORI: E qua nci ni so' nn'otr'e ddoi ca si vol'a sporpunu l'ossi mia.
TER. e ROS.: (Girandosi con le mani in fianco) Ti nui ta parlati?
TORI: Noni, ti mujerima e ti fijma ca li piaciunu l'ossobuchi ntra la salsa.
PASCALI: Cc'eti, si mangia?
CUNCETTA: Pi ti cosi mai la pierdi la recchia, ah!
GIUANNI: No, jè vvut'a ssentiri l'ardori ti l'ossobuchi. Mà, vinitivini
ddo' mei ca v'la passati bbona.
CILORMU: Noni, Giuà lassa tari ca si ni vennu ddo' mei.
CUNCETTA: Cini? Nui o vui?
TORI: 'Nd'ama sci' ffittari...ma cce ddicu fittari...ccattari nnu palazzoni
ti sei piani tuttu pi nui.
CUNCETTA: Ama viviri comu li pascià.
TORI: Nna coscia ti quà e nna coscia ti ddà.
CUNCETTA: Cu tre svintulaturi, toi ca fannu vientu a mmei e unu a marituma.
TORI: E ggià, edda lu teni cchiù cautu!
CUNCETTA: Quattru polizziotti.
CILORMU: Cce v'hanna rritari?
CUNCETTA: Per fare le polizie, neh!
TORI: Nna cameriera pi ogni sirvizziu, una pi cucinari, una pi lavari, una pi
tirari e una cu mmi llava li spaddi quandu mi fazzu lu bagnu.
CUNCETTA: Com'è viziusu tu vecchiu rimbambitu!
TORI: Eh! Cara moglie, quattru capricci ndi l'amà llivari ntra la vecchiaia
mo ca tinimu li migliuni a ppalati.
PASCALI: Li pelati?
TORI: E rulla campana. Noni, la salsa pronta...
PASCALI: Ccè ha tittu li pirati?
TORI: Noni li latri.
CUNCETTA: Matonna mia! E cci nc'era pinzatu alli latri. Ampena sapunu ca tinimu
tutti ti sordi robbunu marituma e mi chietunu lu riscattu. E iu nci tou
fign'a ll'urtima lira bata cu llu libberunu.
ROSINA: Ma si può avvertire la polizia!
TORI: E puru ca mi ccitunu no' faci nienti.
TERESA: Si può patteggiare cu ssi tannu cchiù picca sordi.
TORI: Tantu cce pozzu valiri?! A quindici mila liri lu chilu cu tutti li robbi!
CUNCETTA: Sienti maritu mi', è meju cu no' ccattamu nienti, ci no scoprunu
ca tinimu moti sordi.
TORI: E' meju cu partimu pi ll'America o cu lli ricalamu tutti all'orfanelli.
TERESA: Ma cce ta ddici!, vi ni viniti ddò mei e nisciunu scopri
nienti.
ROSINA: Vennu ddò mei e no' ssi tiscuti.
TORI: Bata!, cu vi tinimu cuntienti, tamu nn' annu ddò tei
e nn' annu ddò edda. Mo' ama ffà feta. (Chiamando la figlia)
Maria, Maria, porta li dolci.
GIUANNI: Si, si, fitiggiamu. Rusina, Teresa, (indicando la credenza) sci'
piati li tovaglioli, li bicchieri, ca ama ffà nna crandi feta,
pircè quiti so' ggiurni ca no ssi ponnu scurdari mai! (Le due cognate,
si avviano alla credenza per prendere quanto occorre. Aprono i cassetti , e
mentre Rosa, presa la tovaglia, si affretta a togliere il tappeto da sopra il
tavolo e ad apparecchiare, Teresa si attarda a raccogliere una lettera che era
caduta a terra e si ferma a leggere:)
MARIA: Eccu qua li dolci. Ah! E vui qua tati? Nah, lu Cilormu. (Lo abbraccia)
(Posa i dolci sul tavolo già apparecchiato con la tovaglia).
TERESA: L' ha purtati li dolci? E mo' sintiti l'amaru! (Si fa avanti con la
lettera in mano ed inizia a leggere) "RAI Radio Televisione Italiana. Egregio
Signor Prencetti Salvatore.....eccetera eccetra,....cutu lu saltu,.....siamo
lieti di comunicarle che nelle fasi di un sorteggio fra tutti gli abbonati è
stato estratto il nominativo della Signoria Vostra e che, pertanto, le viene
assegnata la vincita di lire venti milioni da spendere in mobili ed abbigliamento
presso le Ditte sponsors del nostro concorso, nonchè due milioni in moneta
omaggiati da questa scrivente eccetra eccetra".
ROSINA: E tutti li miliuni t'lu tritici ddò hanna sci' spicciati?
TORI: Comu ddò hanna sci' spicciati?
CUNCETTA: Matonna mia uè viti c'hanna passati ggià li latri.
TORI: Mena chiamati li carabbinieri. Mancu l'ama viti e ggià ndl'hanna
pulizzati.
RUSINA: Assiti li sordi ci noni vi facimu passari li uai.
TORI: Cc'è ccapaci ca s'l'è futtuti lu fontanieri?
MARIA: No ti permettiri mancu cu llu pienzi.
TERESA: Mena assiti li sordi ci no armenu cu buttati lu sangu nanz'a lli uecchi
mia.
TORI: No, eti ca
. (Guarda la moglie e si capiscono al volo). E va bene
lo confessiamo. Quandu nd'è rrivata ta lettra, iu e mujerima, hamà
pinzatu cu nno' ddicimu nienti a nisciunu, mancu a fijma Maria, e ama speratu,
cu lla scusa t'lu tritici miglionariu, cu vvi cunvinciumu cu nd'ospitauvu a
casa votra vitu ca ham' avutu lu sfrattu e nn'otra casa no nci nd'la
putimu fittari, mannaggia lu cuvernu cu tutti li minitri.
MARIA: ta' casciu ti li nuvuli!
TERESA: (Mettendole in mano la lettera) Na, na ciaffiti tutti ti miliuni
t'lu tritici cussi ti svegli nnu picca.
RUSINA: Ma prima o ppoi era ssiri ta tracetia c'ata cumbinata, maliminati!
TORI: Lu forti era cu trasiumu! Erumu preoccupati ti tu probblema t'lu
sfrattu t'la casa, ca pi vverità amà ggiratu nnu picca, ma no
sapunu cce vann'acchiandu.
CUNCETTA: Furtunatamenti, vui siti tati cuscinziusi e nd'ata mesa casa
votra a disposizioni.
RUSINA: Ma quali tisposizioni! Iu v'l'aggia tittu, putiti scì ddormiri
menz' alla trata.
TERESA: All'albergu ti Campumarinu vin'ata sciri, cu tutti li miliuni a ppalati
ca tiniti.
PASCALI: Li patati? Comu sontu a llu furnu?
TERESA: (Strappa dalle mani di Maria il vassoio di dolci ancòra avvolto)
Sini tutti qua tannu, mangiativili. (Così dicendo lo tira in faccia
al malcapitato Pascali ed esce di corsa).
RUSINA: La taula ndi sta' faciunu pparecchiare, ti to' scimuniti rrinduti
ti cummitianti!! (Afferra da un lato la tovaglia, la gira a coprire Concetta
ed esce di corsa anche lei). (Antonio e Cilormu, intanto, fin dalla lettura
della lettera, si erano accasciati su una sedia rimanendo, per tutto il tempo,
immobili, per la vergogna, e per la disperazione sorreggendosi il capo con le
mani).
PASCALI: Cumpa', ma cc'è passatu lu terremotu?
TORI: Noni vientu funulu era. (Guardando i figli) Ma cc'è successu? Hanna
turmisciuti?
GIUANNI: (Si alza scuotendo la testa) Cce ficura! Cce ficura! (Esce)
CILORMU: Lu potu, lu potu, mannaggia l'anima votra. (Esce)
SCENA SETTIMA
( Picicchiu - Tori - Pascali - Concetta e Maria)
PICICCHIU: E cu no nni cumbini mai una bbona!
TORI: tatti cittu, tatti, ribbusciatu e malitucatu ca no ssi otru
ca mo' ti spriculu ti mazzati. (Corre verso di lui che inevitabilmente scappa)
Ma viti nnu picca vì cce ama suppurtari.
PASCALI: Lu tritici ta vota lu facimu cumpa'! (Suona il telefono e va
a rispondere Maria.)
MARIA: Pronto...ah! è lei Don Nicola...buonasera.....si...si già
lu sapimu,......va bene....crammatina alli ottu e menza...spittammu ca passa
signuria....grazie la servirò, arrivederci. (Riattacca la cornetta).
TORI: Cce era pi la visita ti crai?
MARIA: Si, jè ddittu ca passa alli ottu e menza e vi ccumpagna personalmenti
iddu.
CUNCETTA: Speriamu ca cutu s' interessa veramenti e mi faci accettari
ta penzioni, ca l'otri sulu li voti hanna vuluti, armenu vitimu ci ncuna
vota simu capaci puru nui cu piamu pi fessa lu tatu ca ti solitu eti iddu
ca ndi cumbina lenzi, lenzi .
MARIA: Vui la putiti pinzari comu vuliti vui, ma iu sontu motu cuntraria a ti
cosi.
CUNCETTA: Mena Marì, ca ci veramenti va passa ti fazzu vetri iu comu
cangi itea.
MARIA: Uè mà, ma capisci ca tu uei la penzioni e macari, ci putia
essiri puru l'accumpagnamentu e tu puè ccumpagnari nn' esercitu ti carabbineri!
TORI: Certu eti ca ci tu arrivi ddà e ti minti a parlari e a cutulari
com'a llu solutu tua e meju cu no tti prisienti propia.
CUNCETTA: Ma cce m'anna ffari, ah,cu no ssia va sbagliu veramenti?
TORI: Ti fannu domandi. tatti attenta sa'!. Ccenca ti ddummandunu ddummandunu,
ha fa' finta ca no' ccapisci. Ampena rrivi, zzicca a ddiri: "Ma ddo' Critu
m'atà purtata? Mi ni voja vvou ddo' la mamma." Ampena lu dottori
ti ddimmanda comu ti chiami, tu mi triminti a mmei e mi tici: "Ma cce voli
tu carabbinieri? Mi vol'a rreta?" 'Nzomma ha ddiri tutti cosi
ca no' ttennu né ccapu né ccota comu sia ca tieni l'artèrio
sclerosi.
CUNCETTA: Ma mi fannu spujari cu mi visutunu?
MARIA: Ma quali spujari, mà, al massimu lu dottori ti pò controllari
li scinocchiuri cu llu martieddu.
CUNCETTA: Matonna mia! Cu nno ssia mi rompi li iammi?!
TORI: Facessi Ddiu, armenu taumu sicuri ca la penzioni t'la taunu. E'
propia scimunita! Tutti cosi nci ama spiecari. Ssettiti ca t'lu spiegu. .....Lu
dottori ti faci ssittari, pija nnu martidduzzu (le mostra le punte delle dita
chiuse) e ti tai nnu cuerpu 'ntr'a llu scinucchiu cu veti ci si ppinza, ....cussì
(Ciò dicendo si para davanti alla moglie e le da un colpetto al ginocchio.
Concetta alza di scatto la gamba e lo colpisce.....a bassa quota).
CUNCETTA: S'è ppinzatu!?
TORI: (Battendo i talloni) Ma cce ppinzatu. Tisgraziata! Cussì la penzioni
a mme m'l'hanna ddari!
SCENA OTTAVA
(Pascali - Tori - Cuncetta - Maria - Pippo ed il Dottore )
PIPPO: (Da fuori) Bu...buonasera dottori...stà..stà assiti?
Voce da fuori: Buonasera Pippo, ogni tantu nci voli.
PIPPO: (Da fuori) Di..Di..divertitevi.
Voce da fuori: Grazie, grazie, buona giornata.
MARIA: (Con un sorriso a trentadue denti) Lu Pippu eti.
TORI: (Indicandola) Jè spuntatu lu soli?
PIPPO: Pe..pe..permesso?
CUNCETTA: Nn'otra vota qua tai? Cc'èti?
MARIA: Uè ma no ti faci picca picca li fatti tua.
PIPPO: A
A
Aggia vit'assiri la Rusina e la Teresa, tutt'e ddoi
fu
fu
cendu, sia ca erunu to' fu
to'
fu to' furguli.
TORI: Co
com'a ttei!
PIPPO: Cc'è ssuccessa ncuna cosa? Cc'è successu?
TORI: Uè ta vota l'è sciuta bbona, tutta nna tirata.
CUNCETTA: (Piagnucolosa) Vitu ca puru tu ha trasiri e a fari parti ti
ta famija è meju cu t'lu ticimu. Nd' è rrivatu lu sfrattu
t'la casa e iu e marituma, tuo futuru suecru, nd'ama tittu ca ci tamu
speranza a quiddi to' femmini belli, putimu sulamenti sci' pajari nnu saccu
ti sordi pi ddormiri all'albergu ti Campumarinu. E ddò l'amà sci'
cchiari fiju mia. Ca nui tamu trutti.
PIPPO: No...no...no vi pre..preoccupati...iu mi ta fazzu nnu bellu pa..pa..palazzu
cu ttre appartamenti e vini' tati cu nnui, ampena ndi....ndi...spu
spu
TORI: Sputa ca mmisca
(Tra sé) Ma vi cce ssorta ti uai m'era ccappari
puru nnu, Ca Ca ntr'a casa mia.
PIPPO: Ndi spusamu. Vi tou lu
lu
TORI: (Molto attento) Matonna, sempri sobbr'a lli spini ti faci tari!
PIPPO: Lu primu pianu. (Lo abbracciano tutti per ringraziarlo).
PASCALI: Cumpa', li risultati finali ta ddannu!
TORI: (Accorrendo) Cce ama fattu? Cce ama fattu?
PASCALI: (Mentre controlla la schedina) tatti cittu ca no' mi faci sentiri
nienti.
TORI: Ma ci lu volumi a zero l'ha misu, ...spetta ca ozzu nu picca. (Alza il
volume e si sente): Parma - Pescara 2;Roma - Atalanta x; Vicenza - Udinese 1;
Foggia - Perugia 2; Torino - Salernitana x; Verona - Reggiana 2; Palermo - Ternana
1; Benevento - Marsala 2. E' questa la schedina che ha consentito una colossale
vincita di circa tre miliardi e mezzo. Matonna! Tre migliardi e mienzu! (Rivolto
al pubblico) Ma comu si contunu, ah? Cumpa' quant'ama fattu? (Pasquale, intanto,
era rimasto fermo con gli occhi spalancati, a bocca aperta, con la schedina
nelle mani tremanti) Cumpa' quant'ama fattu? (Il tremolio delle mani di Pasquale
si fa sempre più forte e):
PASCALI: Tre.....tre....
TORI: Tre ppunti?
PASCALI: (Saltando) Tredici.....tredici.....tredici... (esultano tutti, ciascuno
a suo modo. Mentre si ode il televisore in sottofondo).
MARIA: tativi citti nnu picca, ozza cchiù motu, cce ta ddici?
Voce dal televisore: Per un increscioso errore sono stati trasmessi gli ultimi
due risultati relativi alle partite in schedina, in posizione invertita, pertanto,
scusandoci con i Telespettatori correggiamo dicendo che i risultati esatti sono:
Palermo - Ternana 2; Benevento Marsala 1.
TORI: (Dandosi una manata in fronte) No' jè vveru, ma cce ta ddici,
nd'hanna saltati li fissi! Ama fattu undici. Ma mi ta paria motu tranu.
Ca cce sso' cosi pi nnui. (Sconforto degli altri).
PASCALI: Tritici....tritici.....
TORI: (Afferrandogli la testa e portandolo a guardare il televisore) Triminti
qua, Triminti qua.....undici ama fattu. tutamula ta tilivisioni!
(Esegue).
PASCALI: Undici.....???? (Sgrana gli occhi si irrigidisce toccandosi il petto
e crolla sul divano).
CUNCETTA: Ma cc'è cumbinatu? E' muertu?
TORI: Mena, manisciativi, chiamati lu dottori ti qua 'nfacci.
PIPPO: Jè...jè
TORI: Jessi e va chiamulu.
PIPPO: Jè ssutu.
CUNCETTA: Lu siri....t'lu dottori è dottori puru iddu, chiamatlu, chiamatlu,
ca cutu ndi mori ntra casa. (Pippo scappa svelto per fuori).
MARIA: Mo vou puru iu. (Lo segue).
TORI: E jè muertu cumparima!, ci si ni vai puru edda nc'è sempri
cu nnu uecchi ca nci ha suffiari!
CUNCETTA: No' nci si movi cchiùni, mena cce putimu fari?
TORI: Nun ti mpaurari, cuddu a essiri ca s'è mpressionatu e l'è
vinutu nnu svenimentu, va' pijia nnu picca t' acitu ca nci lu facimu ardurari.
(Mentre Tori cerca di farlo rinvenire dandogli leggeri schiaffetti in viso,
Cuncetta esce e torna, poco dopo con un bottiglione da due litri in mano):
CUNCETTA: Nah, eccuti l'acitu.
TORI: Pircè no ha nnuttu nnu capasoni sano! Bastava nn' anticchia t'acitu,
rimbambita, ci era mieru cutu li bbatava sulu cu si bbagnava li
musi! Mintini nnu picca ntra llu bbicchieri. (Concetta va a prendere un bicchiere,
lo riempie a metà, gli fanno odorare l'aceto e Pasquale, lentamente,
si riprende. Intanto che Concetta ha posato sul tavolo bottiglia e bicchiere,
stanno entrando Pippo e Maria che sorreggono il dottore, vecchio e malato. Maria
tiene la borsa del dottore in mano).
DOTTORI: Ahia!, ahia!, chianu, chianu!
MARIA: No' fuciti, dotto', chianu
chianu.
PIPPO: Nnu..nnu..nnu..peti alla vota. (Il dottore tentenna a portare avanti
la gamba destra, muovendola come se la scarpa fosse attaccata al terreno).
TORI: Ca cutu sciarpescia cu lla iamma. (Va anche lui ad aiutare e conducono
il dottore, che continua a lamentarsi, a sedere su una sedia vicino a Pascali).
Chianu!....Chianu!....ca lu casciamu. (Lo siedono).
CUNCETTA: Dottori, hai motu ca no' la vitiumu e mancu lu sapiumu ca tauvu
bbruttu, ca ci nò mancu la vini' titurbaumu. Dotto', nui pinzaumu
c'allu signor Pascali cn'era vinutu nn'infartu ti cori, inveci era nnu semplici
infartu ti svinimento.
DOTTORI: (Con la voce rauca, affaticata e tremolante) Nci ata fatta già
la diagnosi, allora.... mi ......ni pozzu sciri.
TORI: Lassatila sciri, dottori, ca ancòra li mancunu trei materii cu
ssi lauria in ignoranza, citta capu ti fai.
DOTTORI: Facitiminci ....tuccari lu puzu.
TORI: Cumpa', llunghinscinci la manu.
PASCALI: Buongiorno e salute, dottore. (Lo saluta e sta per ritrarsi).
PIPPO: (Tenendogli il braccio) Man
man
TORI: Mannaggia a mammita!
PIPPO: Man
man tiniti lu..lu...razzu tisu.
TORI: Allu spitali nci ni so'cchiù picca ti malati.
DOTTORI: (Dopo avergli tastato il polso per alcuni secondi) Il polso va be.....va
be...va..be.. (Tossisce)
TORI: (A Maria) Vol'a bbevi, talli nnu picca t'acqua ca si ta nfoca.
MARIA: (Maria, di scatto, prende il bicchiere da sopra il tavolo e lo porge
al dottore). Bbiviti, dottori, bbiviti.
DOTTORI: (Beve un sorso e lo sputa) Ma cce era acitu?
CUNCETTA: Ma cce ha pijatu l'acitu ti sobbr' a lla bbanca? Cu puezzi rramari!
DOTTORI: (Fa segno che si sente soffocato ed indica la sua tasca destra) Aero...sol...
TORI: (Gli infila le mani in tasca e prende una boccettina di aerosol). ta
cosa? Cce aggia ffari?
MARIA: Spruzzincila....spruzzincila.... manesciti!
TORI: (Gli spruzza l'aerosol sui vestiti e, sollevandogli il braccio sotto un'ascella,
mentre il dottore indica la sua bocca) ta vou bbuenu cussini?
MARIA: Ma cce ta cumbini?!!! (Toglie la boccettina dalle mani del padre
e spruzza l'aerosol in gola al dottore).
DOTTORI: Grazie, ora va.... meglio. Ora sentiamo il cuore. Don Tori, pijatimi
lu .....tetoscopio t'la bborsa mia...vitimu comu si senti.
TORI: (Apre la borsa, prende lo stetoscopio) Qutu eti, dotto'?
DOTTORI: Si, si..(e mentre Tori glielo sta porgendo, estrae tremolante il fazzoletto
dalla tasca e si soffia il naso).
TORI: (Rimasto con lo stetoscopio in mano, ne introduce gli auricolari nelle
orecchie di Pasquale e portando il dischetto dello stetoscopio alla propria
bocca:) Prontu..cumpa' comu nci sienti?
DOTTORI: Ma cce ta ffaciti?!....tatimi ta cosa! Pasquali, avvicinativi...
(Ascolta il cuore...poi): Nienti....no' tteni nienti....ma cc'è fattu......
s'è nmprissiunatu pi ncuna cosa?
MARIA: Dottori, l'era parsu ca era fattu tritici, puè inveci jè
fattu undici e jè svinutu pi llu tispiaceri.
DOTTORI: Tatinci nnu bbicchieri t'acqua....... ca li passa tutti cosi . Ma noni
com' a quddu ca m'ata tatu a mmei!!! Ccumpa....gnatimi ....a casa....ca mi va
corcu.
TORI: Jabba, è troppu tancu....purtamundlu cu tutta la seggia.
(Lo prendono in tre, due ai lati ed uno dietro) Oh! issa! (lo alzano).
PASCALI: Lu ta portunu a purgissioni! Viva San Giuanni! (Escono e restano
in scena Pascali e Cuncetta).
SCENA NONA
(Pascali - Cuncetta - Tori - Maria - Pippo)
CUNCETTA: Vi piju l'acqua cussì vi passa lu cantu?
PASCALI: Noni, no nci cantu, no' m'la sentu.
CUNCETTA: (Facendogli il segno e gridando) L'acqua, vuliti l'acqua?
PASCALI: Preferiscu nnu bbellu bicchieri ti latti friscu.
CUNCETTA: Si bbevi cchiù latti iddu ti nnu vitellino! (Esce, mentre Pascali,
rimasto solo, va a riaccendere il televisore, che inizialente si sente forte:
con un bellissimo gol al quarantacinque.....poi la voce viene troncata da Pascali
stesso che tocca i tasti del televisore. Intanto che egli guarda la televisione,
rientra Cuncetta con il bicchiere di latte in mano). Eccu qua lu latti. (Intanto
rientrano i tre).
TORI: Puvirieddu, tinia cchiù bisuegnu t'aiutu iddu ca ti cumparima!
CUNCETTA: Cce sorta ti paura ca nd'è fatta piari, otr'e cca tritici!
TORI: No nci pinzati, cumpa', l'importanti è la saluti! Ringraziamulu
sempri, cumpa', evviva San Giuanninu.
PASCALI: Noni, grazie, lu vinu sobbra lu latti mi faci l'àcitu.
ULTIMA SCENA
(Tutti)
(Suona il campanello)
TORI: Matonna speriamo cu no sontu quiddi to' fessi t'lu Cusiminu e ddi mujerisa.
(Picicchiu e Nicolino vanno ad aprire)
PICICCHIU: Papà, lu Cusiminu, e la sua consorte Pasana.
TORI: Uè, siti propia ti parola ah!
PASANA: Nui no' mancamu mai all'appuntamenti ca contunu. Speciarmenti ca si
tratta ti sordi.
CUSIMINU: Sapi, To' ca iu rispettu sempri l'amici e no' putia fa tardu ca meju
moni ca tieni tanti sordi ci sapi quanti cosi tieni a cce ffari.
PASANA: (Guardando Cuncetta). Uè Cuncè ancora cu llu mappulu vai?
CUNCETTA: Noni iu to' bbona no ti ni ncaricari.
PASANA: No ti preoccupari ca mo' ca ndi tati li sordi turnamu nn'otra vota amici
com'a pprima. (Picicchiu muore dalle risate)
CUSIMINU: Bè, To' e lli sordi li jessi o noni?
TORI: (Tra sè) Toppu lu tritici mancatu propia quiti nci mancaunu.
E osci sini ca li mazzati so' ppi mmei. Ma
noni
ca
CUSIMINU: Arretu cu ma
noni
ca
Iu li sordi voju e mo m'l'ata
ddari.
GIUANNI: (Da fuori) Trasiti, avanti trasiti. Tisgrazziati e irriconoscenti.
(Spinte da Giuanni e Cilormu, entrano in scena Rusina e Teresa, malconce, piene
di lividi, di cerotti, bende al collo e doloranti)
CILORMU: Chietiti scusa, pircè ci no vi tamu la retu!!
TER. e RUS.: (Quasi piangendo) Chiediamo scusa cu tuttu lu cori.
GIUANNI: (Incavolato come mai) Ddò sann' a scì curcari mama e
sirma?
TER. e RUS.: A ccasa mia. A ccasa mia. Pirdunatindi, sa!
TORI: Giuanni mì, mo si ca sì ddegnu t'lu nomi ca puerti! Ti tei
Cilò lu sapiumu. Ma cu lli cumbinati a quiddi condizioni. (Al pubblico)
Era meju ci erunu cumbinati lu Cusiminu e mujerisa a quiddi condizioni.
PASCALI: Cumpa', arretu la schidina ta fannu vetiri!
TORI: (Accorrendo) Citti tutti...mittimila cchiù forti, cchiù
forti! (Alza il volume e si sente: Torino - Salernitana x; Verona - Reggiana
2; Palermo - Ternana 2; Benevento - Marsala 1). Undici ama fattu...undici...(mentre
la voce proveniente dal televisore continua ed intanto Tori estrae dalla tasca
una schedina totogol: passiamo ora ai numeri vincenti della schedina Totogol
che ha fatto registrare la sensazionale vincita di otto miliardi e settecento
milioni all'unico otto della settimana. I numeri vincenti sono: sette, undici,
quindici, diciassette, ventuno, ventidue, ventitre, ventinove. Durante la lettura
Tori, nel controllare i numeri si era trasfigurato in viso) Può ripetere!,
può ripetere! (Voce dal televisore: per chi si fosse messo in ascolto
in questo istante ripetiamo i favolosi otto numeri vincenti del totogol: sette,
undici, quindici, diciassette, ventuno, ventidue, ventitre, ventinove. Ad ogni
numero Tori barcolla e le gambe gli si fanno sempre più molli, finchè
all'ultimo numero cade per terra, ma alzando la mano e sventolando la schedina).
Tutti in coro: Cce ama fattu ottu??
TORI: (Alzandosi e saltando di gioia) Ottu, aggia fattu ...ottu.
PASCALI: Ama fattu ottu?
DOTTORI: (Entrando stranamente velocemente) Ottu ama fattu?
TORI: Uè, a cumparima l'è vvinuta la recchia, cutu ta
muria e jè bbivisciutu e mpruvvisamenti si ddiventa tutti amici! (Rivolto
al pubblico) Mo' vi fazz'a vvetiri. Cce miticina so' lli sordi ah vagnù?
Cumpa', ama fattu ottu, nci nnè pi tutti, cincucientu miliuni so tua
e cussi putiti campari ti pascià pi tutta la vita. Cusimì tu quant'avanzi?
CUSIMINU: Cincu migliuni, Tò e li voju subbutu.
TORI: E subbutu ti ni tou cinquanta. E a cinca avanza sordi l'aggia ddari cu
l'intaressi puru ca no nni volunu.
PASANA: Cuncè, mo si ca simu amici, anzi amicuni. Li sordi fannu scurdari
tutti cosi.
CUNCETTA: Jè c'ata cchiatu lu fessa. Tu cu mmei eri vut'a ffari, crapuloni,
toppu tutti quiddi paroli ca m'ha titti ntr'a Maruggiu. (Pasana sorride comunque)
TORI: Lu retu....
Tutti in coro: Lu retu??
TORI: San Giuanni 'nd'è fatta la crazia, ma am' a ssapiri pirdunari e
amari e no nci d'ama mai scurdari ti nisciunu soprattutto ti li gginitori cuandu
non nci so' ssordi. Siccome iu vi voju bbeni a tutti, lu retu ti li sordi
sontu ti tutti, in parti ucuali. (Coro generale di festa e di allegria). E critamu
tutti quanti, sia pubblicu ca attori, cu llu cori chinu ti gioia : VIVA SAN
GIUANNI!... VIVA SAN GIUANNI!... VIVA SAN GIUANNI!...
CALA IL SIPARIO
Materiale di proprietà di "Maruggiu Mia" ©