§ II

DI QUANTO ACCADDE IN GRIMALDO IN TEMPO DE’ RE
CASA DI DURAZZO E LODOVICO TERZO

PRIVILEGIO DI CARLO DI DURAZZO A FAVORE DI AIELLO

21. Carlo di Durazzo adunque comanda, come ho detto, che gli Aielloti siano mantenuti, e conservati in quel possesso in cui pacificamente si ritrovano del territorio con sua Real Carta spedita in Napoli a 18 Novembre del 1381, la quale è del tenor seguente
"Carous Tertius Dei gratia Rex Hierusalem, et Sicilie, Provincie, et Fortalquerij, ac Pademontis Comes = Iustiariis Provincie Terre Agelli ..... presenti a futuris, ipsorunque Locutenentibus fidelibus nostris gratiam et bonam voluntatem = Ad presidentis spectat officium iurgia tollere, dissidia supputere, sic qui prudenter agere sue iurisditionis opportuno presidio, ut cum contendendi materia de facto tollatur; concertandi maseria noxia sopiatur = Sane pro parte Universitatis hominum Terre Agelli de dicta Provincia Vallis gratis, nostrorum fidelius per eorum Sindicos ad Curiam nostras missos, fuit Maiestati nostre super expositum, quod cum Universitas, et homimes ipsi se, et alias corum nomine tenentes, et possedentes iusso rationabiliter, et quiete quoddam territorium, seu terrimentum ipsius terre Agelli suis finibus limitatum iuxta territorium Baiulationis hominum Montiscini, iuxta territorium Baiulationis hominum Grimaldi, iuxta territorium Martirani, iuxta territorius terre Amanthee, et alios confines. Conqueruntur tamen exponentes ispi, qua Universitas, et homines dictarum Baiulationom Grimaldi, et Menticini, et ipsarum quolibet eorum iuribus non contenti super ipsa possessione pacifica dicti territorij, seu tenimenti turbant iniuste, et minus debite inquisitant per diversos anfractus, et tedia non premittentes, eodem exponentes ipsius exponentium priudicium, et gravamem. Super quo psorum Universitatis, et hominum parte nostra humiliter promissione posita. Nos volentes quem piam is suis iuribus indebite opprimi, vel gravari, fidelitati nostre presentium tenore comittimus, et mandamus, quatenus premissis litteris nostris attentis, Tu presens Iustitiarie predictos exponentes, et quoslibet alios eorum nomine super ispa possessione pacifica, qua eos esse iuveneritis dicti territorij, auctoritate presentium masuteas,et conservas. Et deinde tam tu presens quam vos alii Iustitiarii successive futuri, quamdiu possessionem eiusdem Territoris iusta causa adiuvarit, ipsas exponentes, et quaslibet alios eorum nomine manutenentis, ac etiam defendatis. Non premittendos, easdem exponentes, at quilibet alios eorum nomine super ipsa posessione per dicta Universitas, et homines Baiulationum Montiscini, et Grimaldi, vel ipsarum alterem, ac quoscunque alios illicitas turbatores iniuste opprimi, vel gravari. Audentes in contrarium per penarum impositiones, et axactiones illarum, si in illis inciderint, ac alia opportuna iuris remedia, quod desistat, a talibus efficaciter compescendo.
Pecuniam vero totam quam ex dicta commissione pena recipere foritan vos contiget ad nostram Curiam mittere studeatis nostris inibi thesausarijs assignandam. Significaturi nobis totum processum, quem haberi deinde diceritis in premissis. Presentes autem litteras, post opportunam ispectionem earum, remanere volumus presentanti premisso modo efficaciter in antea valituris. Datum Neapoli per Gentilem de Marilinis de Simona Legum doctorem, Locutenentem Prothonotarii Regni Sicilie Collatoralem, Consiliarum, et fidelem nostrum. Anno domini millesimo trecentesimo octuagesimo primo, die octavo decimo Novembreis quinte Indictionis, Regnorum nostrorum anno primo. N. ny. Conv. Ms. Registratum in Cancelleria pones Prothnotarium.

REGINA GIOVANNA SECONDA FAVORISCE GRIMALDO

22. E così tale carta, e proprio in virtù della stessa restò il Conte deluso nelle sue prestazioni, perché egli non possedeva pacificamente quelle parti di territorio, alle quali, perché usurpata, n’era stato spogliato dal Giudiziario Giacomo Caracciolo in tempo della fu Regina Giovanna, quando, come dicemmo, detto Preside perse li confini nel territorio. Intanto morì il Re Carlo, a lui successe Ladislao suo figlio, che visse dal 1386 insino al 1414 in continue guerre per il Regno di Napoli con Ludovico di Angiò adottato dalla regina Giovanna prima verso l’anno 1374, che pure fu investito del Regno dall’Antipapa Clemente settimo nel 1382. Morì Ludovico senza eredi, e successori nel Regno, onde le succede Giovanna Seconda sua sorella, la quale, fece due rescritti, che trovo, e trascrivo. Favorevoli a Grimaldo, il quale, per opera di Carlo Gesualdo suo Viceregnante in Calabria, lasciate le parti degli Angioini, si ridusse sotto la sua fedeltà, onde meritossi la gratia di essere addetto alla Città di Cosenza, come suo membro, e di non potere essere concesso in feudo a chicchessia, ma di sempre essere del reale demanio; e finalmente di godere gli stessi privilegi, grazie, e favori che godeva la Città di Cosenza. Come chiaramente si scorge dalli cennati due rescritti in data di Napoli a prima Settembre del 1417: e sei Novembre 1419, e sono del tenore seguente.

IL PRIMO SUO PRIVILEGIO

"Ioanna Secunda Dei gratia Hungarie, Hierusalem, Sicilie, Dalmatie, Croatie, Servia, Lodomerie, Comanie, Bulgarieque regina; Provincie, et Fortalquerij, ac Pedemontis Comitissa = Universis, et Signularis presenses litteras inspecturis, tam presentibus, quam futiris = Si Regale fastigium subiectis presidens, de innata sibi dulcedine supplicantium petitiones clementer exaudit, ad ilos maxime sue benignitatis institutus debet inclinare prestantius, que supplicantibus complent, et reipublice, utilitatibus correnspondent = Sana humilibus supplicationibus moniter pro infrascripta gratia tulimus...... humiliter effusis pro parte Universitatis, et hominum Civitatis nostre Cusente de Provincia Vallis gratis, et terre Iordane fidelium nostrorum dilectorum; per eorum siquidem Syndicum specialiter ad Maiestatem nostram missum, benigniter annuentes........ considerationis intuitum ad Regalis Fisci compendia, qua multipliciter provenire ex cre......... rei commun, seminata, qua notabiliter pre............ Regalibus demanij gubernari......... infrascriptas Nostras, sic appellatas, videlicet Grimaldi, et Altilie intra tenimentum dicte Civitatis Cusentie, et eius pertinentis, ut asseruit situatas, quas semper fuisse de nostro damanio tanquam membra Civitatis Cusentie ad antiquo, et ad presens in manibus nostri Viemgerentis in partibus illis existere, super ad pristinam, et debitam nostre Maiestati obedientiam, atque fidem certo modo reductas; nec minus, et omne Fortallitium, omnamque habitationem aliam, que forte intrea dictum Cusentie tenumentum patulo videatur ad eamdem nostram fidelitatem exinde in antea reducendum, vel reducendam tenore presentium prosequentes in hoc, quod ab antiquo inchoatum, et obseruatur laudabiliter exitit de scientia certa nostra permittimus cum hominibus, iuribus, et pertinentiis suis per Nos ac heredes, et successores nostra esse de demanio dicte Civitatis Cusentie, et iurisdictione sua in perpetuum retinere, nullique Baronie concedere, vel submittere aliquo tempore quoquomodo. Quinimmo persones omnes Mottarum ipsarum gaudere decernimus illis privilegijs et gratiis, quibus dicta Civitas Cusentina potitur, er gaudat; ut dum in hoc interesse nostro prospicitur previse, ipsorum hominun commoditatibus pariter consulatur. In cuius rei testimonium presentes litteras exinde fieri, et magno pendenti Maiestatis nostre sigillo iussimus communiri. Datum Neapolis per virum magnificum Franciscum Zurulum de Neapoli Montis auri Comitem Logothetam, et Prothonotarium dicti Regni nostri Sicilie Collateralem Consiliarum, et fidelem nostrum dilectum anno domini millesimo quatrigentesimo septimo decimo, die vigesimo primo mensis Septembris undecime indictionis; regnorum nostrorum anno quarto. Ioan: Secun: Regina Sicilie, facta est... Visum et registratum. Registratum in Cancelleria pri. per Prothonotorium Clemens Antonius de Americo R. S.

22.1. Siegue il secondo privilegio della stessa Regina più ampio del soprascritto spedito in Napoli dal Castello Nuovo a 6 Novembre del 1419, dopo che aveva ricevuta la investitura del Regno dal Pontefice Martinioquinto con bolla spedita a 26 Ottobre del 1468.

ALTRO SUO PRIVILEGIO

Ioanna secunda Dei grartia Hungarie, Hierusalem, Sicilie, Croatie, Rome, Servie, Galicie, Lodomerie, Comenie Bulgariaque Regina, Provincie, et Fortalquarij, ac Pendemontis Comitissa
= Universis, et singularis presentes litteras inspecturis, tam presentibus, quam futuris =
Summit inter alia debemus actuare studiis, ut nostrum ampliemus demanium, ut in hoc nostrorum fidelium satisfaciamus affectibus, qui de nostro esse demanio cupiunt, et cum spiritu presenti devotionis exposcunt. Sane mota devotis supplicationibus pro parte Universitatum Civitatis Martirani, et Terrarum Porchie ( ora la Motta ), Altilie, et Grimaldi de Provincia Vallis gratia, et terra Iordane nostrorum fidelium petentium in demanio semper, in quo alias, et ab antiquo fuerunt, pro Maiestate nostra teneri; nec minus earundem Universitatum, ab hominum in hac parte propositum merito commentantes separare pro certo temporis spatio extiterunt, et noviter per manus magnifici viri Carlucci de Gesualdo Vicemregerentis nostri totius Ducatus Calabrie Consiliarij, et fidelis nostri dilecti se ad dictus mostrum demanium, et dominium reduixerunt; ipsos prosequi proterea opportunis favoribus intendentas, iam dictas Civitatem Martirani, terras Porchie, Altilie, et Grimaldi de dicta Provincia cun Castris, seu Fortalitiis homibus, vasallis, tenimentis, territoriis, iuribus, iurisditionibus, et pertinentiis eorum omnibus ad nostrum peculiare dominium, et demanium, in quo, ut profertur, alias ab antiquo fuerunt de certa nostra scientia presentium tenore reducimus, dictoque nostro dominio, ab demanio in perpetuum annectimus, et unimus, ita quod dicta Civitas, et terre, earumque predicte Universitas, et homines ex nunc in antea in perpetuum de huiusmodo nostro demanio, et dominio, tamquem nostri demaniales, et Vessalli illis honoribus, favoribus, libertatibus, immunitatibus, exemptionibus, et franchitiis, privilegijs, prerogationibus, et gratiis ubilibet de certero potiantur, et gaudeant, quibis alie Universitates, et homines Civitatus, et terrarum nostrarum demonialium Regni nostri Sicilie potiundur, et gaudent, ac potiri, et firmiter pollicentes iam dictis Universitatibus, et hominibus ipsarum Civitatis Martirani et Terrarum Parchie ( la Motta ), Altilie, et Grimaldi de dicta provincia tenere, et conservare ex nunc in antea in perpetuum iam dictas Civitatem, et Terras cun Castris, Fortalicijs, et hominibus, vassalllis, iuribus, et pertinentijs suis antedictis omnibus in dicto nostro demanio, et dominio; nec Civitatem ipsam Martirani, e Terras Porchie, Altilie, et Grimaldi cum Castris, seu Fortalicijs, hominibus, vassalllis, iuribus, et pertinentijs suis predictis omnibus cuicunque, seu quibuscunque nostris fidelibus, seu personis alias vendere, alienare, pignorare, dare, tradere, condecere, vel donare quibuscunque donationibus, promissionibus, concessionibus, venditionibus, alieniationibus per me, et alias ad id potestatem habentes farctis de dictis Civitate, et terris quibusqunque nostris personis, quantumuis benemeritis, atque dignis, ac insignibus; privilegijs, cedulis, rescriptis, et aliis quibuscunque exinde subsequutis, fervis sub quibuscunque tenoribus quoquomodo sublatis; ut qui sub nostro esse demanio cupiunt, separationem ab illo quomodolibet non incurrant. In cuius rei testimonium presentes nostra litteras excinte fieri, cun mango pentente nostro sigillo ivoimus communiri; quas pro ipsarum validitate, et robore dedimus, et subscripsimus propria manu nostra. Datum in Casto nostro Neapolis per manus mei predicte Iohanne Regina, anno domini millesimo quitrigesimo decimo nono, die sexto Mensis Novebris tertia decima indictionis, regnorum anno sexto. De mandato Reginali oratenus - Iohannes de Theano- Locus magnisigilli pendentis.

23. La suddetta Regina Giovanna Seconda sdegnatasi col suo marito Giacomo, mediante solenne istromento di arrogazione fatto in Napoli nel 1420 adotta per suo figlio Alfonso quinto Re di Aragona, ma poi la rievoca nel 1425, e dopo, adottasi per figlio Ludovico. o Luigi di Angiò nipote di quello Luigi che fu adottato da Giovanna prima. Il tempo di questo, vivendo la stessa Regina, temendo i Grimaldesi di essere oppressi dal Conte di Aiello valoroso soldato della suddetta Regina Francesco Siscar, ricorse alla di lui beneficenza, e giustizia, e presentatili li di loro privilegi ottenuti dagli antecessori, e dalla vivente Regina, ottennero favorevole rescritto in cui assegno chiaro i confini del di lui territorio, quale di nuovo graziosamente ce lo concede e comanda sotto pena della sua disgratia, che non siano molestati. I fini che chiama principalmente sono.

LUIGI III D’ANGIO’ ASSEGNA IL TERRITORIO A GRIMALDO

Comincia dalla Cava di Ogliara per la Serra dello Ulmo nel campo di Malito, Cava della Fuce per la Serra de li Serruni, e passo della Valle della Apite, va alla Spina di Putame, al Fiumicello, e al Ponte del Priore, e tira a Pietra Spaccata ed indi a Serra Depilata, e scende alla cava donde principia il territorio di Aiello, e sen va alla Serra di Cannizzaro, alla bocca di Persico insino al fiume di Savuto, saglie per lo stesso fiume insino alla Chiesa di Santa Maria di Savuto, e per la via di la Timpa di Altilia, e va a terminare alla Cava di Ogliara, donde cominciò.
Il tutto si legge nel Real suo rescritto a 7 Maggio del 1434, il quale è del tenore seguente: reasunto dal Regio Notaro Niccolò Pallone di Scigliano nel mese di Aprile dell’anno 1468.
"In nomine domini nostri Iesu Christi Amen.
Anno nativitatis eiudem millesimo quatrigentesimo sexagesimo octavo Serenissimo, et Illustrissimo domino nostro Ferdinando Dei graiia inclito Rege Sicilie, Hierusalem, et Hungarie, huius regni Sicilie anno decimo felciter Amen die undecina mensis Aprilis prime indictionis apud Mottam Grimaldi. Nos Agustius Ferarius de eadem Motte Regius Annalis Baiulus ipsius Motte anni presentis indictionis predicte Cita testius de prefacta Motta Regius annalis Iudex Pallonus de terra regia Siliani publicus ubilibet auctoritate Regia per totum dacatum calabrie Notarius, et testes subscripti ad hoc vocati specialiter, et rogati presnti scripto publico declarando notum facimus, et testemur, quod predicto die ibidem scilicet intus dictam Mottam personaliter accessimus prope Ecclesiam Sancti Petri ad petitionem, et istantiam magistri Palermi Milinatij de predicta Motta Sindici, et Procuratoris Univesitatis, er hominum dicte terre, et signanter super indebita inquetatione territorij ipsius Motte per Univesitatem, et homines, ac baiulos terre Agelli, ut dixit. Et cum ibidem essemus prefatus sindicus nomine, et pro parte dicte Universitatis obtulit, et presentavit nobis quoddam priviegium in magno pendente sigillo cun una cordula pergameli in eo affixa. Quod privilegium vidimus, legimus, et ispeximus, ac legi audivimus, et erat per omnia tenoris, et continentie sub sequentis.

SUO PRIVILEGIO

= Ludovicus tertius Serenissime Principisse, et illistrissime domine, domine Iohanne Secunda Dei gratia Hungarie, Hierusalem, Sicilie Regine filius unicus, suus que in prefeto Regno Sicilie heres et Scuccessor, Calabrie, et Antegavie dux, Comitatumque Provincie, et Fortalquerij, Cenomanie, ac Pedemontis Comes = Universis, et signulis presentes litteras inspecturis, itam presentibus, quam futuris =
Ad nostram nuper deductum est notitiam, quod homines Universitatis Grimaldi de partimentiis Civitatis nostre Cusentie certum territorium inferius designatum ad baiulartionem Curie nostre iuste, legitimeque pertinens occupaverunt, et eo usi fuerunt absque iuris aliquius ad Paiullationem ipsam pertinentis solutione; eiuque occupationis causa in graves penas Curie nostre predicte acquisitas inciderunt, qua propter Nobis humiliter supplicarunt, ut penas ispas remitere, dictique territotis usunfructum concedere sibi misericorditer dignaremur. Qua dare Nos, eorum attente fidelitate erga statumnostrumpe ipsos hactenus observata,quoque ad certam erga compositionem cum eadem Curia nostra, occupationis predicte occasione devenerunt, cum eisdem volente agere gatiose, hominibus Universitatis Grimaldi predictis in genere, et in specie omnem culpam penam et delictum, in quas territorij predicti occupationis ratione inciderunt, harum serie de certa nostra Scientia, et gratia speciali remissimus, et remittimus per presentes; itquod per Curiam nostram, seu quo suis nostras officilaes dicte pene occasione, vel causa ullo unquam tempore impeti, turbari quomodolibet, vel molestari possint, seu valeant. Et ad gratie nostre munificentiam ubariorem Universitati, et hominibus predicitis, predictutm testimoniuorum concedimus, plenanque, largam, et liberam licentiam impertimur, quod homnes Univeristatis eiudem territoris predicto inferior limitato, nec non arboribus, vineis, terris nemorosis, ac coltis, et incultis, cosquinasisque in ipso existentibus; que tamen singularum parionarium non exitistat, ut re sua proria libere e impune, abusque iuris, seu dericti aliquiius ad baiulationem Curie nostre predictam quomodolibet pertinentis solutione, uti, frui, et inconcesse gaudere omni futuro tempore possint, et valenat; citra tamen interesse cuiusuis tertii, cuius iuribus per presentium concessionem nolumus in aliquo predicari: Territori autem, de quo supra fit mentio, limites seu confinia, iuxta supplicantium predictorum assertionem, sunt hac = Incipiendo a Cava d’Ogliara, Serra di Ulmo, in Campo Maleti, Cava de la Fuce, Tempe serre Cornu, Cava Sicca, Passus Iscarum, Perrifagus de Tenesmo, Serra delli Scuteri, Passus Valli del’Apite, et vadit ad Spinam de Putame, ad Flumicellum, et Pontem Prioris, et exit ad Petram Spaccetam et ascendit ad Serram Dipilatam, et Serram de Cannizzaro in Cempo Persico iuxta Buccam Sarracene, et vadit ad Montem de Iannecta in pede Persico usque ad flumen Sabuti ascendens per ipsum flumen ad Iscas....... per latus eiusdem fluminis usque ad Ecclesiam Beate Maria de Sabbuto, et per Viam irtam de Carito ad Timpe ultra Altiliam in aspectu Casalis Sancti Angeli, et vadit per frontes ipsarum tempe, et protendit ad dictam Cavam del’Ogliara, et sic concluditur territorium predictum, seu Paragium isporum pretinentiarum:. Madamus proptera Secretis, et Portulanis, et ceteris officualibus ducatus nostri Calabrie predicti quibuscunque, ad quos spectare poterit, presentibus, et futuris, presentis nostre remissionis et concessionis forma diligenter ispecta, illam obseruent, et ad aliis abservari faciant, etque mandent; nec homines Universtatis andedicte et concessone franche, et libere frui, et gaudere, permittant, absque impedimento, et contractione quecunque. Caveant de contrario quantum gratiam nostram sivi caram cupiunt conservare. Datum in civitate nostre Consentie per manus nostras = Ludovicus predictus; die septime quatricentesimo tricentesimo quarto e de mandato prefati in suo Consilio factum = Fos de Coratio = In cuius pede reciso pregamenli continetur de mandato prefati in suo consilio factum de Coratie. Quo quidem privilegio per Nos viso, inspecto, et lecto, ac legi audito non vitiato, non abolito, non raso, nec in aliqua sui parte dicte Universitatis, et hominum Nostre Grimaldi asservit tunc ibidem Coram Nobis, pro interesse prefate Universitatis, at hominum iam dicte Motte, idem privilegium trascuntavi, et trascuntum ipsum istrumentum fieri habere, ut eum presendere possint Sacre Rege Maiuestati, eiusdem...... vel alteri domino, et Iudici, ad quem, seu quos spectat pro defensione eorum territorij. et baluationem terre Agelli, et contra Quamlibet aliam. Quere timens Sindicus ipse....... ne predictum privilegium ad perditionem deveniret, prout de facili fieri posset, cuius difficilis esset recuperatio, propterea requisivit Nos, supra Iudicem, et notarium publicum, nostrum in hoc officuium implorando, et requirendo, ut predictum privilegium exeplare, autenticare, et in publicam formam redigere deberemus. Cuius requisitionibus iustis utpote annuentes, eo maxime, quia officium nostrum publicum est, et nemini illud possumus denegrare; proinde predictum privilegium de verbo ad verbum, nihil in eo addito, diminuto, vel mutato ad fidem indubiam exhibendam, certitudinemque omnium, quorum, vel cuius interest, et in futurum poterit interesse, ei cautelam dicti Sindici, quo supra nomine, exemplavimus, autenticavimus, et in publicam formas redegimus, predicti sciptum, et subscriptum, et meo solito signo signarum; nec non predictorum, qui supra Baiuli, et annalis Iudicis idiotarum, et testibus similiter idiotarum signi Crucis tentum, litteris vero signis, et subscriptionibus proprijs roboratum, actum et scriptum, anno, die, loco, mense, indictione, predictis. Signum Crucis proprie manus Cittadini Potestij, qui supra, indicis idiote scribere nescientis, cuius de mandato ego, qui supra Notarius publicus eius nomen, et cognomen propria manu scripsi. Signum Cruscis proprie manus Iohannis Maija testi idiote. Signum Crucis proprie manus Cristofari de..... testis idiote. Signum Crucis proprie manus Perei de Yacoe testis idiote. Signum Crucis proprie manus Onofrij Calle de Paterno testi idiote. Signum Crucis proprie manus Horatij Raindagij de Paterno testis idiote. Signum Crucis proprie manus Francisci Calentini de Paterno testi idiote. Signum Crucis proprie manus Petri Funari de Maletotestis idiote. Signum Crucis proprie manusBattista de Nicculi testis idiote. Et ego, qui supra Notarius publicus presens scriptum publicum transunti istrumentum scripsi, et me subscribi. Testes litterati donnus Angelus Baccha de Dipignano


INDICE   CONTINUA